10+ phân tích bài thơ Tây Tiến (có dàn ý) của Quang Dũng hay

Phân tích Tây Tiến mang đến cảm nhận và hình dung rõ nét về thông điệp của tác giả. Quang Dũng đã thành công khắc hoạ nên người lính thời chiến vừa bất khuất, kiên cường vừa lãng mạn, lạc quan.

Dàn ý phân tích bài thơ Tây tiến

Mở bài

• Giới thiệu về tác giả Quang Dũng (đôi nét về tiểu sử, phong cách nghệ thuật, sáng tác chính…)
• Giới thiệu khái quát về bài thơ Tây Tiến (hoàn cảnh ra đời, giá trị nội dung, nghệ thuật)

Thân bài:

Giới thiệu khái quát về đoàn quân Tây Tiến

• Tây Tiến là tên gọi của trung đoàn Tây Tiến, được thành lập năm 1947
• Nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào, bảo vệ biên giới Việt Lào
• Địa bàn hoạt động rộng: Hòa Bình, Sơn La, Thanh Hóa, Sầm Nứa
• Lính Tây Tiến chủ yếu là người Hà Nội, trẻ trung, yêu nước

Khung cảnh thiên nhiên miền Tây và những cuộc hành quân gian khổ của đoàn quân Tây Tiến

• Cảm xúc chủ đạo: “nhớ chơi vơi”, nỗi nhớ da diết bao trùm, mênh mang đầy ắp lên mọi cảnh vật, con người
• Cảnh thiên nhiên núi rừng Tây Bắc hiện lên hoang sơ, dữ dội và hiểm trở:
• Hình ảnh thơ: sương lấp, mây, mưa, thác, cọp… gợi nên sự gian nan, vất cả
• Địa danh: Sài Khao, Mường Lát gợi sự xa xôi, cách trở
• Sử dụng từ láy giàu giá trị tượng hình: khúc khuỷu, thăm thẳm, heo hút, điệp từ dốc gợi sự quanh co, gập ghềnh, địa hình hiểm trở
• Hình ảnh thơ độc đáo: “súng ngửi trời” vừa diễn tả độ cao của địa hình vừa diễn tả nét tinh nghịch, ngộ nghĩnh của những người lính
• Hình ảnh nhân hóa: “cọp trêu người”, “thác gầm thét” gợi sự hoang sơ, man dại; thời gian: “chiều chiều”, “đêm đêm” những người lính phải thường xuyên đối mặt với điều hiểm nguy chốn rừng thiêng nước độc.
• Sử dụng các câu thơ dày đặc thanh trắc có tác dụng to lớn trong việc diễn tả sự gập ghềnh, trắc trở của địa hình

• Cảnh thiên nhiên miền Tây lãng mạn, bình dị, mang lại hương vị ngọt ngào, nồng ấm

• Hình ảnh người lính Tây Tiến: “dãi dầu không bước nữa”, “gục lên súng mũ bỏ quên đời”. Đó có thể là giây phút nghỉ ngơi của những người lính sau chặng đường hành quân vất vả, song đó cũng có thể là sự nghỉ ngơi vĩnh viễn của các anh.

⇒ Bằng bút pháp hiện thực mạnh bạo, khỏe khoắn, miêu tả xen kẽ hài hòa… đoạn thơ phác họa bức tranh nói rừng vừa hiểm trở, hoang vu, dữ dội vừa lãng mạn, bình dị.

Những kỉ niệm đẹp về tình quân dân trong đêm liên hoan và cảnh sông nước miền Tây thơ mộng

a) Cảnh đêm liên hoan văn nghệ

• Không khí đêm liên hoan tưng bừng, cả doanh trại như một ngày hội, một lễ cưới: doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
• Hình ảnh trung tâm: các cô gái với trang phục cổ truyền lộng lẫy, e thẹn, tình từ trong các điệu múa (qua hình ảnh xiêm áo, nàng e ấp)
• Hình ảnh những người lính trẻ: bay bổng, say mê trong không khí ấm áp tình người: “Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ”.

⇒ Bốn câu thơ miêu tả vẻ đẹp tình tứ của các cô gái miền Tây, tình quân dân thắm thiết và tinh thần lạc quan, yêu đời của những người lính

b) Cảnh sông nước miền Tây

Cảnh sắc thiên nhiên:

• Chiều sương ấy: màn sương mờ ảo, mang đậm màu sắc huyền thoại, cổ tích
• Hồn lau: cây lau phất phơ như có hồn

→ Thiên nhiên đẹp, huyền ảo, hoang dại, thiêng liêng.

Con người: Dáng người trên độc mộc: dáng điệu mềm mại, uyển chuyển mà hiên ngang, khỏe mạnh

⇒ Bằng bút pháp lãng mạn, quang Dũng đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên thơ mộng, cuộc sống sinh hoạt đầm ấm và hình ảnh con người duyên dáng của vùng Tây Bắc.

Chân dung người lính Tây Tiến

Ngoại hình: “không mọc tóc”, “quân xanh màu lá”, “mắt trừng gửi mộng”. Hình ảnh người lính Tây tiến được miêu tả chân thực, vừa thể hiện hiện thực khốc liệt, gian khổ của cuộc chiến tranh vừa thể hiện niềm tự hào về dáng vẻ kỳ dị nhưng gân guốc, độc đáo của người lính

Tâm hồn:

• Hào hoa, lãng mạn – nét đặc trưng của những chàng trai Hà thành: “Mắt trừng gửi mộng qua biên giới/Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”
• Ý chí: sẵn sàng hiến dâng cả sự sống, tuổi trẻ cho tổ quốc “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”

→ Lí tưởng xả thân vì đất nước của thế hệ trẻ sau cách mạng tháng Tám

Sự hi sinh:

• Hình ảnh thơ: “biên cương”, “mồ viễn xứ”, “áo bào”, “về đất”. “khúc độc hành”
• Nghệ thuật: sử dụng từ Hán Việt, nghệ thuật nói giảm nói tránh

→ Người lính xem cái chết, sự hi sinh rất nhẹ nhàng, thanh thản, với họ cái chết ko phải là sự ra đi mk là sự trở về với đất mẹ yêu thương

⇒ Vẻ đẹp bi tráng của những người lính

Lời thề gắn bó với Tây Tiến và miền Tây

• Mùa xuân ấy: thời điểm lịch sử khó khăn, gian khổ mà lãng mạn, hào hùng
• Hồn về Sầm Nứa, chẳng về xuôi: Lời thề của người lính Tây Tiến vẫn gắn bó máu thịt với đoàn quân Tây Tiến và miền Tây

Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ:

• Nội dung: Hình ảnh người lính Tây Tiến bi tráng, lãng mạn trên nền thiên nhiên miền Tây vừa dữ dội, hiểm nguy, vừa thơ mộng, trữ tình
• Nghệ thuật: sự kết hợp hài hòa giữa bút pháp lãng mạn và hiện thực, cách sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh thơ độc đáo…
• Liên hệ, mở rộng với hình ảnh người lính trong các bài thơ Đồng chí (Chính Hữu), Bài thơ về tiểu đội xe không kính (Phạm Tiến Duật)

Kết bài

• Tổng kết lại nội dung bài thơ Tây Tiến
• Liên hệ cảm nhận cá nhân

Phân tích bài Tây Tiến

Mỗi mẫu phân tích bài thơ Tây Tiến đều mang tới cho bạn cái nhìn sâu sắc về tác phẩm đầy lãng mạn và sáng tạo của nhà thơ Quang Dũng. Hãy tham khảo các mẫu The POET tổng hợp để cảm nhận được giá trị nội dung và nghệ thuật cũng như tính mới mẻ trong tư duy của tác giả.

Mẫu 1 phân tích bài thơ Tây Tiến

Tây Tiến được xem là một kiệt tác của Quang Dũng. Bài thơ được sáng tác vào giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. Theo nhà thơ Trần Lê VănTây Tiến là một bài thơ xuất sắc, có thể xem là một kiệt tác của Quang Dũng, xuất hiện ngay trong thời gian đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Nhà thơ Trần Lê Văn, người bạn thân của Quang Dũng từng viết về hoàn cảnh sáng tác bài thơ như sau:

“Đoàn quân Tây Tiến, sau một thời gian hoạt động ở Lào trở về thành lập trung đoàn 52. Đại đội trưởng Quang Dũng ở đó đến cuối năm 1948 rồi được chuyển sang đơn vị khác. Rời xa đơn vị cũ chưa được bao lâu; ngồi ở Phù Lưu Chanh (Hà Đông) anh viết bài thơ Tây Tiến.

Khoảng cuối mùa xuân năm 1947, Quang Dũng gia nhập đoàn quân Tây Tiến. Đó là một đơn vị thành lập vào đầu năm 1947, có nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào, bảo vệ biên giới Việt – Lào, đánh tiêu hao quân đội Pháp ở Thượng Lào cũng như miền tây Bắc Bộ Việt Nam. Địa bàn hoạt động của đoàn quân Tây Tiến khá rộng, bao gồm các tỉnh từ Sơn La, Lai Châu, Hoà Bình, miền tây Thành Hoá sang tận Sầm Nưa (Lào) rồi vòng về qua miền tây Thành Hoà. Những nơi này, lúc đó, còn rất hoang vu và hiểm trở, núi cao, sông sâu, rừng rậm, có nhiều thú dữ.”

Phần đông người lính Tây Tiến là thanh niên Hà Nội thuộc nhiều tầng lớp, có cả những chàng trai là học sinh, sinh viên (trong đó có Quang Dũng). Trong quá trình Tây Tiến, những người lính có cuộc sống sinh hoạt cực kỳ gian khổ bởi ốm đau không có thuốc, rất nhiều chiến sĩ đã tử vong vì sốt rét (nhiều hơn cả đánh trận). Tuy vậy, đời sống tinh thần của họ vẫn rất phong phú, họ lạc quan và chiến đấu dũng cảm. Những người lính trẻ vượt lên sự khắc nghiệt của điều kiện sống, sinh hoạt cũng như các cuộc chiến đẫm máu, họ vẫn yêu đời, hào hoa và thanh lịch, ở họ còn có chất lãng mạn đặc biệt.

Bài thơ Tây Tiến là tác phẩm song hành cả 2 điểm lãng mạn và tính chất bi tráng của một cuộc chiến. Ở đó có cái tôi cảm xúc của nhà thơ, có trí tưởng tượng phong phú kết hợp với khả năng cường điệu, đối lập, tô đậm sự phi thường của những người lính. Cũng từ đó, ta thấu hiểu được sự hùng vĩ, vẻ đẹp tuyệt mĩ trong thời khắc chiến tranh sinh tử. Thiên nhiên Tây Bắc cũng được nhà thơ khắc họa với nhiều góc nhìn thật đa dạng và độc đáo. Cảnh đẹp hoang sơ mà ấm áp nhưng cũng có khi lại chứa đựng bí ẩn đầy rùng rợn. Chất lãng mạn giúp nhà thơ cảm nhận được vẻ thơ mộng của núi rừng đan cài trong hình ảnh con người, những cô gái Tây Bắc. Chất lãng mạn được tác giả thể hiện với mục tiêu truyền cảm hứng cao cả, người lính sẵn sàng hi sinh vì lí tưởng chung của cộng đồng và dân tộc.

Chất bi tráng cũng được miêu tả rõ qua nhiều câu thơ. Thực tế, câu từ trong thơ không hề che giấu cái bi ấy nhưng được thể hiện để giọng điệu mà âm hưởng đậm tính hào hùng chứ không lụy. Chất lãng mạn kết hợp với bi tráng đã tạo nên vẻ đẹp riêng của bài thơ đi cùng năm tháng. Từ khi ra đời, Tây Tiến được lưu truyền rộng rãi trong quân đội. Tuy vậy, ở thời điểm đó niều người cho rằng bài thơ có phần đơn giản, tư tưởng anh hùng kiểu cũ mà trong thời gian dài, Tây Tiến ít được nhắc đến. Mãi đến thời kỳ Đổi mới, người ta nhìn lại các tác phẩm văn học trong giai đoạn trước, Tây Tiến mới được khôi phục lại vị trí và giá trị với nghệ thuật và lịch sử.

Sự liên kết chủ đạo giữa các đoạn trong bài là liên kết về mặt cảm xúc cũng như tâm trạng của nhà thơ. Toàn bài chứa đựng nỗi nhớ da diết của Quang Dũng dành cho đồng đội, nhớ về kỉ niệm của đoàn quân cùng khung cảnh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, hoang sơ và cũng đầy thơ mộng. Trong từng câu thơ, kỉ niệm được tái hiện như sóng nước nhịp nhàng. Dưới ngòi bút của Quang Dũng, những ký ức ấy càng trở nên sống động, người đọc cũng phải nhớ lại cùng tác giả như được sống cùng nhà thơ trong giai đoạn đó.

Nỗi nhớ bao trùm lên cả không gian và thời gian, được khắc họa ngay trong những câu thơ:

Sông mã xa rồi Tây Tiến ơi!

Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi

Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi

Mường Lát hoa về trong đêm hơi

Tình cảm của tác giả đã quá lớn, đến nỗi Quang Dũng không thể ìm nén mà phải thốt lên thành tiếng gọi thân thương “Tây Tiến ơi!”. Cảm xúc như lắng đọng cũng như bùng nổ với hai chữ “chơi vơi” được dùng để mô tả cảnh rùng núi. Bởi Quang Dũng đang hình tượng hóa nỗi nhớ để ta hình dung ra trạng thái cụ thể của nó, cũng là cách khơi nguồn cho núi cao, dốc sâu, vựng thẳm, rừng dày mà đoàn quân đã vượt qua trong quá khứ:

Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm.

Heo hút cồn mây, súng ngửi trời

Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống

Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi

Chỉ bằng bốn câu thơ, tác giả đã vẽ nên bức tranh hoàn chỉnh, hoành tráng miêu tả sự hiểm trở, hoang vu và đầy nguy hiểm của núi rừng Tây Bắc – cũng chính là địa bàn hoạt động của đoàn qauan Tây Tiến. Từ láy “khúc khuỷu”, “thăm thẳm” giàu sức tượng hình cũng khiến người ta nghĩ ngay đến sự trùng điệp, địa hình phức tạp của không gian nơi đây. Từ “ngửi trời” được tác giả sử dụng rất tự nhiên nhưng cũng thật táo bạo. Nghệ thuật nhân hóa được tác giả sử dụng khiến chiếc súng cũng trở nên gần gũi hơn, như một người bạn với người lính trong những tháng ngày gian khổ Câu thứ ba vừa để diễn tả cảnh núi sông trập trùng nhưng cũng là để chỉ đoạn đường hành quân của Tây tiến không hề đơn giản. Nhưng dù vậy, họ vẫn có cái nhìn tinh tế, góc quan sát, tinh thần lạc quan khi khó khăn vất vả nhưng vẫn phóng tầm mắt ra xa để nhìn những ngôi nhà nơi Pha Luông đang mưa gió mịt mờ. Sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa bốn câu thơ đã tạo nên âm hưởng đặc biệt. Nếu 3 câu đầu tác giả dùng các cụm từ rất gân guốc, để gợi lên cảm giác nguy hiểm trập trùng, câu thứ 4 lại kết thúc nhẹ nhàng, mềm mại (với toàn thanh bằng). Quy luật này dường như tương đồng với các họa sĩ sử dụng trong hội họa: giữa các gam nóng phải dùng kết hợp gam lạnh để làm dịu cả bức tranh.

Sự trùng điệp mà tác giả mô tả khiến ta nghĩ về các câu thơ trong Chinh phụ ngâm:  “Hình khe thế núi gần xa, – Đứt thôi lại nối, thấp đà lại cao”. Còn vẻ hoang vu và hiểm trở dường như đã được nhắc đến trong thơ của Lý Bạch:  “Đường xứ Thục khó đi, khó hơn cả lên trời xanh” (Thục đạo chi nan, nan ư thướng thanh thiên).

Không dừng ở đó, nhà thơ tiếp tục khai thác sự ghê gớm của núi rừng theo nhiều chiều, không chỉ phân tích không gian, tác giả xoáy sâu vào dòng thời gian của nui rừng Tây Bắc, là nỗi khiếp sợ với con người:

Chiều chiều oai linh thác gầm thét

Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người

Sự hoang sơ và hiểm trở đã hiện lên rõ nét qua ngòi bút của Quang Dũng với đầy đủ núi cao, vực sâu, dốc thẳm, mưa rừng, sương núi, thác gầm, cọp dữ,… Bên cạnh đó, tác giả còn liệt kê nhiều tên vùng đất nghe lạ lẫm nhưng gắn liền với chặng đường lịch sử của đoàn quân: Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông, Mường Hịch. Quang Dũng sử dụng  hình ảnh giàu giá trị tạo hình, kèm theo đó là vần trắc liên tiếp khiến người ta cảm nhận được sự vất vả, gian truân của người lính giai đoạn ấy.

Đoạn thơ kết thúc đột ngột bằng hai câu thơ:

Nhớ ôi Tây Tiến thơ lên khói

Mai Châu mùa em thơm nếp xôi

Những câu thơ gợi lên cảm giác ấm cúng và viên mãn mà người lính  trông chờ. Bởi sau bao nhiêu vất vả khi phải băng rừng, vượt núi, lội suối, trèo đèo, cuối cùng họ cũng đến trạm dừng chân nghỉ ngơi ở một bản làng nào đó, ở đó người dân đã chuẩn bị sẵn những nồi cơm với hương thơm quanh quẩn, bốc khói thật ấm áp. Tất cả đã xua tan sự mệt mỏi trong cả ngày dài, khiến người lính tươi tỉnh hẳn lên. Đây cũng là những dòng thơ thể hiện tình cảm của người dân dành cho lính hành quân, họ yêu thương, sẵn sàng chăm lo và chuẩn bị thức ăn đầy đủ cho những người lính, ở giai đoạn ấy, việc có cơm có gạo đã không dễ dàng nhưng người dân đã chuẩn bị cơm gạo mùa, vẫn còn thơm mùi nếp cho những con người hành quân vất vả.

Hồn thơ lãng mạn của Quang Dũng bị thu hút bởi vẻ đẹp trong đêm liên hoan của người lính. Có rất nhiều chi tiết được nhà thơ miêu tả sinh động nhưng cũng như mộng như ảo:

Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa.

Kìa em xiêm áo tự bao giờ

Khèn lên man điệu nàng e ấp

Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ

Doanh trại sôi nổi hẳn lên khi đêm văn nghệ bắt đầu. Trong ánh sáng của ngọn lửa còn có thêm âm thanh réo rắt của tiếng khèn. Cảnh vật và con người đều như đang trong men say, ngất ngây và rạo rực. Hai chữ “kìa em” miêu tả rõ nét sự ngỡ ngàng, ngạc nhiên của nhà thơ hay cũng chính là của những người lính trong đêm văn nghệ. Những cô gái núi rừng Tây Bắc đã xiêm áo rựng rễ, vừa e thẹn, vừa ngại ngùng để thể hiện điệu múa mang đậm chất dân tộc, thu hút hoàn toàn sự chú ý của các chàng trai Tây Tiến.

Cảnh đêm Tây Bắc thật đẹp và ngây ngất, nhưng cảnh sông nước được tác giả miêu tả lại cũng không ém phần độc đáo:

Người đi Châu Mộc chiều sương ấy

Có thấy hồn lau nẻo bến bờ

Có nhớ dáng người trên độc mộc

Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa

Dòng sông như đang giăng mắc một màn sương, tất cả yên lặng và hoang dại như trở lại thời tiền sử. Trên dòng sông lại mang dáng vẻ của truyện cổ tích hoặc chỉ xuất hiện trong huyền thoại khi có cô gái ngồi thuyền độc mộc kèm đó là dòng nước hoa đong đưa.

Sự tài tình của nhà thơ nằm ở việc tác giả tả cảnh vật thiên nhiên không nhắc đến gió nhưng vẫn khiến người ta cảm nhận được sự tồn tại của nó (“có thấy hồn lau nẻo bến bờ”). Không chỉ vẽ nên bức tranh, nhà thơ còn thổi vào đó cái hồn của bức tranh ấy. Cả đoạn thơ hiến người đọc như lạc vào chốn thần thiên đẹp đẽ khiến người ta say mê và ngất ngây. Trong chất thơ có ẩn chứa cả chất nhạc nhưng lời hát của những người lính trên đường hành quân. Có lẽ cũng vì vậy, chính Xuân Diệu cũng phải thừa nhận, khi đọc thơ Tây Tiến như đang ngậm âm nhạc trong miệng.

Cái nền hùng vĩ, hiểm trở của núi rừng, chèn theo đó là nét thơ mộng duyên dáng của cảnh Tây Bắc, hình ảnh người lính Tây Tiến đầy bi tráng đã xuất hiện với một nét đẹp lạ:

Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc

Quân xanh màu lá dữ oai hùm

Mắt trừng gửi mộng qua biên giới

Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm

Nhà thơ đã chọn lọc nên những hình ảnh tiêu biểu, đặc trưng cho đoàn quân để khắc họa nên chân dung của người lính và cũng vẽ lên tập thể đoàn quân, khái quát được những gương mặt chung đang trên đường ra trận. Ở đó có “đoàn binh không mọc tóc”, “dữ oai hùm”, “mắt trừng”. Cái bi và hùng được tác giả hòa quyện, nương tựa và nâng đỡ nhau để tạo nên thần thái trong câu thơ và cũng là tranh trong thơ.

Thơ ca trong kháng chiến thường nhắc đến căn bệnh sốt rét hiểm nghèo. Trong bài thơ Đồng chí, Chính Hữu từng nhắc:

Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh,

Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi

Trong thơ của Tố Hữu cũng từng nhắc đến ở bài Cá nước: “Giọt giọt mồ hôi rơi, – Trên má anh vàng nghệ” đây chính là những dòng thơ khắc họa lại căn bệnh quái ác ấy. Tất nhiên, Quang Dũng cũng không che đậy những gian khổ và bệnh hiểm nghèo thời đi lính, cách mô tả còn khiến người đọc cảm nhận về sự hi sinh của những chàng trai trẻ. Tuy vậy, qua ngòi bút của ông, tất cả đã phủ thêm một lớp lãng mạn thay vì khắc họa trần trụi khiến người ta dễ dàng cảm nhận. Những cái đầu trọc không phải hình ảnh giật gân mà những người lính thực sự đã phải cạo đầu để thuận tiện khi đánh giáp lá cà, cũng không ít người bị sốt rét mà rụng tóc đến trọc đầu. Cái vẻ xanh xao, yếu ớt vì đói và bệnh tật, dưới góc nhìn của Quang Dũng lại thật hào hùng, oai phong như những con hổ của rừng thiêng.  Sự oai phong lẫm liệt ấy còn được thể hiện qua ánh mắt giận dữ (mắt trừng gửi mộng) của họ. Nhưng người lính, người chiến sĩ cũng không phải không có trái tim, Quang Dũng đã nhìn thấu vẻ ngoài của họ đến nội tâm rạo rực, nhớ về tình cảm của quá khứ với “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”. Không chỉ khắc họa nên dáng vẻ bên ngoài, nhà thơ đã cảm nhận được thế giới tâm hồn đầy mơ mộng của những người lính. Dù khó khăn, gian khổ, họ vẫn là những con người bằng xương bằng thịt, vẫn có nhung nhớ quê nhà và khát khao trở lại với thời bình.

Nếu quan sát lại những khổ thơ trước, ta nhận ra Quang Dũng luôn có sự cân bằng cảm xúc. Không quá bi, lụy, tác giả luôn có sự nâng đỡ trong thơ của mình để người đọc cảm nhận được đời lính vẫn có những thú vui, vẫn có được khoảnh khắc ấm áp. Người lính có dáng vẻ tàn tạ nhưng được soi sáng bởi ý chí, quyết tâm về tổ quốc. Và trong chiến tranh, sự hi sinh là điều không thể tránh khỏi. Cái chết được Quang Dũng sử dụng biện pháp nói tránh, lấn át đi sự buồn thương sâu thẳm trong tâm hồn mỗi người còn sống:

Áo bào thay chiếu anh về đất

Sông Mã gầm lên khúc độc hành

Giọng thơ đã thể hiện rõ ràng sự trang trọng, tình cảm đau thương vô hạn, kính cẩn của nhà thơ trước sự hi sinh của đồng đội. Bài thơ khép lại bằng bốn câu thơ tô đậm thêm không khí chung của Tây Tiến. Nhịp thơ chậm, buồn, nhưng linh hồn vẫn toát lên vẻ hào hùng:

Tây Tiến người đi không hẹn ước

Đường lên thăm thẳm một chia phôi.

Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy

Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.

Cái tinh thần “một đi không trở lại” (nhất khứ bất phục hoàn) thấm nhuần trong tư tưởng và tình cảm của cả đoàn quân. Những người lính gắn bó máu thịt với từng ngày hành quân, những cứ điểm mà họ đi qua và có thể đi không trở lại.

Mẫu 2 phân tích Tây Tiến Quang Dũng

Tây Tiến được đánh giá là bài thơ xuất sắc nhất về bộ đội trong giai đoạn năm 1945 – 2000. Đọc bài thơ, ta cứ ngỡ đang đọc một bài thơ cổ của Lý Bạch – Thương tiến tửu. Lối tráng sĩ hề một đi không trở lại được thể hiện theo cách ngang tàng nhưng cũng hào hoa về các chàng trai Hà Nội đi lính thời đó. Với thủ pháp nghệ thuật độc đáo, tác giả đã mang đến một bài thơ hay với nhiều cung bậc cảm xúc.

Các câu thơ được tác giả chia thành 2 vế âm dương trên dưới đối nhau để cảm nhận được sự nguy hiểm của đoạn đường hành quân. Chẳng hạn:

Dốc lên khúc khuỷu/dốc thăm thẳm

Heo hút cồn mây/súng ngửi trời…

Cách kết hợp này đã tạo nên sự cân bằng và dễ ghi nhớ cho người đọc. Với câu thơ “Đêm mơ Hà Nội dáng Kiều thơm” thật đặc biệt, lãng mạn dù ở hoàn cảnh khó khăn giữa nơi rừng hoang, núi thẳm, những người chiến sĩ vẫn nhớ về quê hương, nhớ về người con gái mình yêu để nỗ lực tìm ngày trở về.

Cái hay của nhà thơ là cái hay trong cách dùng chữ. Để chỉ phái nữ, trong bài thơ dùng 3 chữ “hoa” với ngụ ý ẩn dụ ám chỉ về con gái. Câu “Mường Lát hoa về trong đêm hơi” cũng là cảm nhận của nhà thơ về vẻ đẹp của những cô gái ở bản làng. Chính trong bài thơ Gửi Tuyên Quang của Nguyễn Khôi cũng có cái cảm nhận có vẻ đồng điệu:

Đêm Hà Nội đã nhạt mùi hoa sữa

Tưởng tóc ai phảng phất hương rừng…

Nhà thơ Quang Dũng đã góp phần đưa thơ Việt Nam đương đại lên đỉnh cao lãng mạn cách mạng. Trong thơ, tả cảm nhận được không chỉ có những phút giây gian khổ, người lính vẫn có chất thi sĩ trong tâm hồn để vượt qua chặng đường khó khăn.

Mẫu 3 phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng

Tây Tiến là một trong những bài thơ hay, xuất sắc vừa có chất bi tráng, vừa lãng mạn trong giai đoạn 1945. Không chỉ vậy, bài thơ còn thể hiện nỗi nhớ của tác giả Quang Dũng với những ngày tháng hành quân cùng quân đoàn Tây Tiến. Cũng chính khoảng thời gian đó, ông được ghé thăm nhiều địa điểm gắn liền với văn hóa Tây Bắc với cảnh đẹp hùng vĩ nhưng cũng rợn người.

Mở đầu bài thơ, Quang Dũng đã cất lên nỗi nhớ và gọi tên “Tây Tiến ơi” một cách tha thiết nhất. Dù không còn ở lại với những ngày tháng ấy nhưng nhà thơ vẫn đang chất chứa nhiều kỉ niệm về những ngày tháng ấy. Đó cũng là minh chứng rõ ràng cho sự trân trọng của tác giả với năm tháng hào hùng:

Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!

Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi

Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi

Mường Lát hoa về trong đêm hơi

Sông Mã gắn liền với những kỉ niệm của binh đoàn Tây Tiến, đến giờ, Sông Mã cũng đã xa, nhà thơ cũng không còn trong đoàn quân ngày nào mà chỉ còn mình mình với nỗi nhớ về quá khứ và đồng đội. Hình ảnh con sông Mã gắn liền với những kỉ niệm của đoàn binh Tây Tiến. Tiếng “ơi” kết hợp với từ láy “chơi vơi” vừa tạo âm vang như khi cất tiếng gọi tha thiết ở vùng núi cao bị vọng lại. Cạnh đó, cách dùng từ này cũng làm cho kỉ niệm như được đánh thức, ở đó có cả niềm vui, nỗi buồn, có cả sự khổ cực của những năm tháng hành quân. Từ chơi vơi cũng tạo cho ta cảm giác chông chênh, không cân bằng, tả rõ sự khó khăn gian truân của chặng đường mà đoàn quân đã trải qua. Nhớ về những ngày tháng hành quân, Quang Dũng cũng nhớ về các địa điểm đã từng đi qua như Sài Khao, Mường Lát. Đây là 2 địa danh gắn liền với cuộc hành quân mà đoàn binh Tây Tiến đã đi qua. Hai từ “sương lấp” và “đêm hơi” cũng giúp ta hiểu về thời gian hành quân trong ngày dài như thế nào, khi họ phải bắt đầu chặng đường từ sáng sớm ở Sài Khao và đến đêm mới được nghỉ ngơi ở Mường Lát. Tiếng “hơi” kia để chỉ sương buông xuống trong màn đêm, tràn cả cánh rừng. Hình ảnh “hoa về” ngụ chỉ ngọn đuốc của các chiến sĩ trong đêm sáng rực như những đóa hoa đêm trong rừng.

Quang Dũng lại nghĩ đến sự trắc trở, khó khăn của địa hình trong chặng đường hành quân của mình. Cũng chính tài năng tài tình của tác giả đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên đẹp mà sống động:

Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm

Heo hút cồn mây, súng ngửi trời

Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống

Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi

Bức tranh có lên, có xuống, có sự đối lập giữa trên và dưới lại thể hiện được vẻ đẹp hùng vĩ của núi rừng Tây Bắc. Đồng thời, chính những câu thơ này cho ta hiểu sự khó khăn của chặng đường đoàn quân đã trải qua, ý chí kiên cường bất khuất của từng chiến sĩ khi không lùi bước mà đã nỗ lực để vượt qua được cả chặng đường ấy. Ba câu đầu tác giả dùng vần trắc liên tiếp cũng khiến người đọc cảm thấy được trúc trắc khi phát thành tiếng, cách dùng thơ này cũng ngụ ý đường đi gian lao, khó nhọc và hiểm trở.  Từ láy “khúc khuỷu” cũng đã lột tả được độ cao, độ sâu của cảnh rừng Tây Bắc, thế nhưng những chiến sĩ Tây Tiến vẫn kiên cường vượt qua để súng được “ngửi trời”. Hình ảnh nhân hóa được tác giả sử dụng khiến ngọn súng cũng trở nên mạnh mẽ hơn hết.  Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống vừa là cách tả cảnh, vừa được nhà thơ dùng để chỉ chặng đường mà các chiến sĩ đã phải lên xuống trên chặng đường hành quân của mình. Để rồi sau đó, nhà thơ kết thúc khổ bằng một câu văn với toàn vần bằng êm ả, thể hiện dù khó khăn bao nhiêu, các chiến sĩ vẫn có chất lãng mạn, quan tâm đến nhân dân. Ở trên đỉnh nói, họ phóng tầm mắt đi xa, quan sát được khu vực Pha Luông đang có mưa, những trận mưa như làm cho tâm hồn con người trở nên thanh bình hơn.

Sự hi sinh của người lính Tây Tiến cũng được tác giả kể lại nhưng theo cách nói giảm nói tránh. Để người đọc hiểu được nỗi khó khăn của chiến sĩ nhưng vẫn hiểu rằng toàn bài là nỗi nhớ thương không phải đau buồn, bi lụy về những ngày đã qua:

Anh bạn dãi dầu không bước nữa

Gục lên súng mũ bỏ quên đời!

Không dùng từ chết, không dùng đến từ hi sinh nhưng người đọc đều hiểu rằng đồng đội của Quang Dũng đã không còn nữa. Chính cách nói ấy cũng giúp ta thấu hiểu với người lính Tây Tiến, cái chết và sự hi sinh nhẹ tựa lông hồng. Họ sẵn sàng đánh đổi mạng sống để có được hòa bình, có được đất nước như hôm nay, đuổi sạch không bóng quân thù.

Quang Dũng lại tiếp tục khắc họa nên cảnh thiên nhiên Tây Bắc theo góc nhìn khác. Sự hiểm nguy của núi rừng không chỉ đến từ địa hình, mà còn là thú dữ chốn rừng thiêng. Cách dùng từ hóm hỉnh của nhà thơ lại khiến người ta giảm nhẹ cảm giác căng thẳng nhưng vẫn thấu hiểu được nỗi khó khăn của chặng đường ấy:

Chiều chiều oai linh thác gầm thét

Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người

Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói

Mai Châu mùa em thơm nếp xôi

Để rồi sau bao vất vả người lính Tây Tiến lại về với Mai Châu thơm nếp xôi. Hình ảnh tình quân dân ấm áp đã thể hiện rõ nét qua câu thơ này. Khi người lính được đón tiếp nồng hậu sau chặng đường hành quân vất vả bởi gạo mùa vẫn còn thơm mùi, bằng nếp bằng xôi. Không chỉ vậy, những ngày tháng ấy còn có hung cảnh cùng nhau liên hoan văn nghệ với những người con gái nơi bản làng Viên Chăn đầy e ấp:

Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa

Kìa em xiêm áo tự bao giờ

Khèn lên man điệu nàng e ấp

Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ

Doanh trại bừng lên đuốc hoa, ánh sáng của những ngọn lửa. Từ “kìa” được tác giả sử dụng thể hiện rõ sự ngạc nhiên của những người chiến sĩ trước vẻ đẹp của các cô gái trong bộ trang phục truyền thống. Điệu múa “e ấp” cũng khiến các chiến sĩ Hà Nội phải “động lòng” . Tiếng khèn cùng điệu múa ấy mang chất nhạc vào hồn thơ, các chiến sĩ cũng có cơ hội thả hồn vào khoảnh khắc vui vẻ của đêm hội. Thế nhưng, cuộc vui nào cũng đến lúc tàn, người chiến sĩ Tây Tiến lại lên đường làm nhiệm vụ:

Người đi Châu Mộc chiều sương ấy

Có thấy hồn lau nẻo bến bờ

Có nhớ dáng người trên độc mộc

Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa

Đoàn quân Tây Tiến ra đi từ Châu Mộc trong buổi “chiều sương” không gian chiều phảng phất cảm giác buồn và tiếc nuối của kẻ đi người ở, thời tiết mờ sương cũng như báo hiệu cho quãng đường gian nan mà các anh sắp phải đối mặt. Người đi đến thiên nhiên cũng phảng phất nỗi buồn, lau như có hồn mà rủ bên bến bờ để vẫy chào người chiến sĩ. Người ở lại chèo trên độc mộc, trôi theo dòng nước với hoa đong đưa. Bức tranh đẹp, có sinh khí và sức sống nhưng cũng đượm buồn khi tiễn đưa đoàn quân Tây Tiến trên chặng đường và hành trình của mình.

Khổ thơ tiếp theo, Quang Dũng mô tả lại hình ảnh những người đồng đội của mình trong đoàn quân:

Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc

Quân xanh màu lá dữ oai hùm

Mắt trừng gửi mộng qua biên giới

Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm

Chỉ vài câu đơn giản đã giúp ta hình dung nên sự khó khăn, vất vả và hi sinh của những người chiến sĩ. “Không mọc tóc” có thể do các chiến sĩ phải cạo đầu để đánh sáp lá cà, cũng có thể do bệnh sốt rét, hoặc chốn rừng thiêng không thuận tiện vệ sinh nên tóc rụng hết. Dù là lý do gì, cũng khiến người ta hiểu được ngoại hình của họ như vậy là có nguyên nhân. Màu xanh của quần áo (cũng có thể là da mặt của các chiến sĩ xanh xao vì thiếu thốn) đi kèm với vẻ mặt của các chiến sĩ khiến hình ảnh này thật hùng tráng. Dù hiểu theo cách nào, Quang Dũng cũng muốn người đọc thấy được đoàn quân tuy ốm nhưng vẫn oai phong như chúa tể muôn loài. Hình ảnh mặt trừng là thái độ căm giận của người lính với kẻ thù, mong muốn gột sạch quân thù ra khỏi biên giới nước ta. Câu thơ ấy được coi là như mộng rớt buồn rơi, vì thế mà có thời Tây Tiến bị cấm do nhiều người cho rằng đây là hình ảnh anh hùng kiểu cũ. Tuy vậy, chính những câu thơ đặc tả ấy đã làm nên sức sống, giá trị riêng của tác phẩm và lưu truyền cho đến tận hôm nay.

Trong những trận đấu ác liệt ấy, không biết bao nhiêu người lính Tây Tiến đã hi sinh. Nhưng hình ảnh ấy cũng mang vẻ đẹp lịch sử, là bức tượng đài bất hủ:

Rải rác biên cương mồ viễn xứ

Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh

Áo bào thay chiếu, anh về đất

Sông Mã gầm lên khúc độc hành

Tây Tiến người đi không hẹn ước

Đường lên thăm thẳm một chia phôi

Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy

Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.

Chiến tranh đã khiến dù hi sinh họ cũng không được chôn cất đàng hoàng. Đó là lý do rải rác nơi biên cương là những nấm mồ không tên, tuềnh toàng và sơ sài. Dù vậy, khi đã quyết chí lên đường, không ai đắn đo chuyện sống chết. Những người lính ra đi với lý tưởng vững chắc, không tiếc nuối cho thời trai trẻ huy hoàng, chính những khoảnh khắc ấy đã làm nên vẻ đẹp huy hoàng tuổi trẻ, bất kể có thể họ phải trở về với cát bụi mà gia đình cũng không thể tìm được xác. Sông Mã cũng phải gầm lên khóc thương cho những con người ấy. Cách sử dụng từ của Quang Dũng đã khiến cái chết của người chiến sĩ nhẹ nhàng hơn nhưng cũng trang trọng hơn. Để giờ đây, khi lên Tây Bắc, người ta sẽ nhớ về những con người đã hy sinh, để “hồn về Sâm Nứa” nhưng cũng chẳng về xuôi, chẳng về được mảnh đất Hà Nội nơi họ đã “ra đi không hẹn ước” với người thân, với bạn bè hay với “dáng kiều” của họ.

Qua lời thơ, Quang Dũng đã bày tỏ lòng thương nhớ vô bờ đến đơn vị cũ của mình. Những cái tên trong đoàn quân Tây Tiến sẽ chẳng bao giờ lu mờ dù thời gian trôi. Sự hi sinh của những chiến sĩ Tây Tiến ngày ấy cũng được ghi nhớ và là bức tường thành bất hủ trong lòng mỗi người dân Việt Nam.

Mẫu 4 phân tích thơ Tây Tiến

Tây Tiến là một trong những dấu son sáng ngời của nền văn học nghệ thuật Việt Nam. Không thực tế như Bài thơ về tiểu đội xe không kính, không đượm tình rõ nét như Đồng chí mà lại rất lãng mạn, tươi trẻ nhưng không kém phần bi tráng.

Mở đầu bài thơ, tác giả cho thấy rõ nét nỗi nhớ khắc khoải của mình với hình ảnh cụ thể là Sông Mã. Tiếp theo đó là những địa danh mà đoàn quân Tây Tiến đã đi qua và đều có chút chậm rãi nào đó để tận hưởng vẻ đẹp thiên nhiên. Dù rằng chặng đường có khúc khuỷu, dốc thăm thẳm nhưng vẫn không làm vơi đi tinh thần thưởng thức của tác giả. Ông tái hiện tròn nét hình ảnh người lính ngạo nghễ với súng ngửi trời, nghênh ngang giữa núi sông. Bởi vì lên đường vì lý tưởng, vì tổ quốc nên các chàng trai không hề mang theo cảm giác buồn bã hay gò bó.

Không có sự logic, không mang sự tuần tự rõ ràng, kí ức trôi đến đâu tác giả viết đến đấy. Ông như quặn thắt với những anh bạn dãi dầu, gục lên súng mũ mà không thể trở về. Thế nhưng sự hi sinh này lại vô cùng ý nghĩa bởi nhờ đó mà xa xa mới là những ngôi nhà bình yên. Sự yên ả ấy được đổi lại bằng những ngày hành quân không mỏi qua thác oai linh gầm thét, cọp trêu người. Trong quá trình di chuyển ấy, vẫn sẽ có những nỗi nhớ len lỏi về cơm lên khói, thơm nếp xôi Mai Châu.

Chìm vào cảm giác hoài niệm, tác giả thả trôi mình về ngày mà doanh trại bừng lên hội đuốc hoa. Những cô gái Tây Bắc xinh đẹp điệu đà xiêm áo, e ấp bên tiếng khèn man điệu đặc trưng. Có thể ngoài kia bão đạn vẫn dữ dội nhưng không gian nơi này như đứng yên, núi rừng bao trùm để quân dân cùng nhau đùa vui những giây phút thảnh thơi hiếm hoi. Thế rồi sau khi trải qua, sự thật là ùa về, là chuyến đi Viên Chăn, Châu Mộc đầy khó khăn và xa vời.

Sự gian khổ của hành trình này dường như không có giới hạn, bởi con người còn phải đối mặt với bệnh tật. Đoàn binh không mọc tóc vì sốt rét vẫn bước, vẫn có người ngã xuống nhưng người còn lại vẫn giữ quân xanh màu lá, dữ oai hùm. Vẫn là những chiến sĩ gan trường mắt trừng gửi mộng giữ gìn biên giới, trải qua thời tiết khắc nghiệt. Vậy mà đến khi có thời gian nghỉ ngơi họ vẫn mang theo tâm hồn hào hoa, lãng mạn, nhớ về dáng kiều nơi Hà Nội xa xôi.

Đã chấp nhận bước chân vào hành trình này nghĩa là không mơ đến ngày trở về, đi không hẹn ước. Thậm chí cái chết còn đến bất ngờ, rải rác mồ viễn xứ và áo bào thay chiếu chứ không được trang trọng như nghi thức bình thường. Tiếng kèn trống được thay bằng tiếng Sông Mã gầm vang, dữ dội mà bi tráng biết bao. Những người lính mùa xuân ấy ra đi ở lại mãi với lý tưởng của mình, hồn về Sầm Nứa để ngắm nhìn non sông. Thế nhưng ta lại chẳng thể nào cảm nhận được sự buồn bã, trách móc mà vẫn là sự tự hào, lạc quan vì sự nghiệp Tổ quốc.

Nhà thơ Quang Dũng thể hiện rất rõ phong cách của mình trong tác phẩm Tây Tiến, không dị biệt nhưng không trùng lặp. Ông thực sự đã mang tới cho đời một góc nhìn khác về hành trình của người lính thời kháng chiến chống Pháp nói riêng và lịch sử hào hùng nói chung. Để rồi mãi đến sau này, Tây Tiến vẫn sẽ là dấu ấn sáng chói cho sự nghiệp sáng tác của ông và được người đời đón đọc, nghiền ngẫm.

Những đề phân tích bài thơ Tây Tiến thường gặp

Bài thơ Tây Tiến mang nét đẹp của người lính thời ấy đến với người đọc một cách chân thực và đầy cảm hứng. Không mang màu sắc bi thương, mỗi một khổ thơ đều là ánh sáng tươi đẹp. Mẫu phân tích văn học lớp 12 Tây Tiến sẽ giúp bạn cảm nhận để thấu hiểu.

Đề 1: Phân tích Khổ 1/Đoạn 1 của bài thơ Tây Tiến (Quang Dũng)

Hình ảnh người lính là nguồn cảm hứng mãnh liệt cho thơ ca nói riêng và văn chương Việt Nam nói chung. Trong đó, Quang Dũng đã khắc họa nên góc nhìn chân thực từ những ngày tháng ông hành quân trong đoàn binh Tây Tiến, đã làm nên bài thơ xuất sắc. Không chỉ chứa đựng giá trị, ý nghĩa sâu sắc, Tây Tiến còn được đánh giá cao bởi đoạn 1 của bài thơ vô cùng ấn tượng.

Tây Tiến là đơn vị bộ đội được thành lập nhằm bảo vệ biên giới Việt Lào, hoạt động chủ yếu ở khu vực Tây Bắc vào năm 1947, cụ thể là từ Châu Mai Châu Mai, Châu Mộc tới Sầm Nứa và miền Tây Thanh Hoá. Nhà thơ Quang Dũng gia nhập binh đoàn Tây Tiến từ cuối năm 1948 và ở đó, nhà thơ đã có nhiều kỷ niệm đẹp trong quá trình hành quân với đồng đội và nhân dân. Mở đầu bài thơ là ký ức huy hoàng của binh đoàn trong những ngày tháng ấy:

“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!

Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi.”

Câu thơ là lời cảm thán và tiếc nuối cho những ngày đã qua & giờ đây chỉ còn lại nỗi “nhớ chơi vơi”. Từ láy được sử dụng vừa miêu tả cảm giác núi rừng chênh vênh nhưng cũng là cách khắc họa cho nỗi nhớ vô định, không rõ hình thù trong tâm hồn người chiến sĩ.

“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi,

Mường Lát hoa về trong đêm hơi.”

Đoàn quân bắt đầu di chuyển từ “Sài Khao” trong sương mờ. Mở đầu cho chặng đường đầy mệt mỏi và cũng dự báo cho những gian lan sắp đến. Khi tới ‘Mường Lát”  đã là đêm ẩm ướt với hơi nước và hương hoa. Những địa danh gắn liền với chặng đường của đoàn quân được tác giả liệt kê, cũng là đôi dòng đánh dấu cho kỷ niệm về vùng núi cao khó khăn nhưng cũng đầy thơ mộng.

“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm,

Nhà ai Pha Luông, mưa xa khơi.”

Từ láy “khúc khuỷu, thăm thẳm” tạo cảm giác hiểm trở của thiên nhiên, được dùng để chỉ đường hành quân dài và nguy hiểm. Khác với 3 câu thơ trước với toàn vần trắc, ở đây, tác giả dùng hình ảnh “Nhà ai Pha Luông, mưa xa khơi”. Câu thơ với toàn vần bằng tạo cảm giác êm đềm, nhẹ nhàng hơn. Đồng thời, vần thơ cũng thể hiện sau bao khó khăn, người chiến sĩ cũng luôn chú ý quan sát, nhớ về người dân nơi xa. Từ trên đỉnh núi, họ có thể phóng tầm mắt đến tận Pha Luông để cảm thán về cơn mưa đã đến. Hình ảnh tiếp theo là sự đau thương và xót xa mà tác giả dành cho người bạn của mình:

“Anh bạn dãi dầu không bước nữa

Gục lên súng mũ bỏ quên đời!”

Thay vì nói trực tiếp vào cái chết, Quang Dũng sử dụng thủ pháp nói giảm nói tránh cũng khiến cho sự hi sinh của đồng đội trở nên lãng mạn hơn, giảm bớt đi sự đau thương, cảm xúc bi lụy trong lòng người đọc. Đó cũng là cái giá quá đắt của chiến tranh. Chúng ta đều biết sự hi sinh của người lính vì họ chiến đấu cho tổ quốc, nhưng ở đó, những người lính khác phải chứng kiến cảnh đồng đội – những người cùng hành quân, cùng sinh hoạt, cùng ngủ đã hi sinh nơi chiến trường ngay trước sự kiến của họ. Dù vậy, người lính vẫn phải giữ vững tinh thần để tiếp tục bước đi, tiếp tục vì màu cờ dân tộc.

“Chiều chiều oai linh thác gầm thét,

Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người.”

Thời gian được Quang Dũng mô tả một cách trực diện “chiều chiều” và “đêm đêm” từ lúc còn mập mờ sáng cho đến khi trời tối hẳn. Khung cảnh đều gợn lên cảm giác rợn gáy do thú dữ quanh khu vực núi rừng. Cách dùng từ cũng khiến người ta hình dung được đó là sự lặp lại chứ không phải chỉ có 1 ngày 2 ngày. Sự nguy hiểm rình rập không chỉ đến từ giặc ngoại xâm mà có thể từ cọp và hổ có thể cướp đi mạng sống của người lính bất kể lúc nào. Nhưng, những người lính lại chọn cách lạc quan để đối diện với tình cảnh ấy. Bởi chính Quang Dũng có csch dùng từ rất dí dỏm khi nói đến hoàn cảnh nguy hiểm này “trêu người”.

“Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói

Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.”

Người chiến sĩ nhớ về cảnh hiểm nghèo nhưng cũng không quên về tình cảm của người dân khi đón tiếp họ. Ở Mai Châu, người dân đón tiếp lính hành quân bằng gạo mới nếp mới vẫn còn thơm mùi. Ở đó có cả những cô gái mà tác giả gọi thân thương với từ “em” nghe tình cảm và gần gũi.

Khổ thơ đầu tiên được Quang Dũng mở rơ và hùng tráng vừa là cách khắc họa thiên nhiên những ngày hành quân. Ở đó không chỉ có vẻ đẹp về lòng dũng cảm của người lính mà có cả góc nhìn mới mẻ của người lính trên chặng đường hành quân chiến đấu. Chính sự sáng tạo cùng giọng điệu hài hước ấy đã khiến Tây Tiến trở thành một tác phẩm ý nghĩa và nhân văn hơn bao giờ hết.

Đề 2: Cảm nhận của anh (chị) về vẻ đẹp của khổ thơ thứ 2 trong bài Tây Tiến – Quang Dũng

Tây Tiến là bài thơ xuất sắc về chặng đường hành quân của bảo vệ biên giới Việt Lào. Quang Dũng đã tham gia chính đoàn quân ấy nên từng dòng thơ của ông đều vô cùng chân thực và xúc động. Ở trong những câu văn xen lẫn giữa lãng mạn và bi tráng ấy, hung cảnh thiên nhiên cũng được vẽ nên đẹp và hùng tráng, đặc biệt là ở khổ thơ thứ hai của tác phẩm.

Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa

“Bừng lên” miêu tả cảm giác đột ngột, bừng sáng, là sự bất ngờ mà những người chiến sĩ lần đầu được trải nghiệm. Đuốc hoa được miêu tả trong câu thơ chính là những ngọn lửa thắp sáng đêm lửa trại, vừa ấm áp vừa đẹp, cách dùng từ của nhà thơ cũng thật độc đáo. Chất lãng mạn trong thơ của Quang Dũng đã bộc lộ rõ nét ở ngay câu đầu của khổ thơ này. Dù đang tả thực cảnh của đêm lửa trại, nhà thơ vẫn có cách để khiến đêm ấy trở nên lãng mạn, lung linh và thi sĩ hơn.

“Hội đuốc hoa” chính là cách tả thực mà tác giả sử dụng bởi đêm liên hoan diễn ra trong cánh rừng hoang vu, mỗi người đến tham gia đều cầm trong tay một ngọn đuối thắp sáng, chỉ đường dẫn lối. Ánh lửa ấy bập bùng và đôi khí có phát ra những tia sáng lan tỏa nên được liên tưởng như những đóa hoa rực rỡ sắc màu. Rõ ràng chỉ là cách dùng từ rất đơn giản nhưng ta đã thấy được sự tinh tế trong góc nhìn của nhà thơ. Giữa cái nền lung linh ấy, “em” xuất hiện và trở thành tâm điểm.

Kìa em xiêm áo tự bao giờ

“Kìa em” là sự bất ngờ đến ngỡ ngàng, lời chào đón khi phát hiện ra sự thay đổi bất ngờ của cô gái nơi bản làng. Ở em có sự quen mà lạ, là sự phát hiện của Quang Dũng dành cho vẻ đẹp rực rỡ của cô gái. Đó là sự trân trọng niềm say mê đến cảm phục, say vóc dáng và trang phục của cô gái, những bộ quần áo mang đậm chất Tây Bắc của dân tộc vùng núi nơi đây. Những màu sắc ấy vừa lạ lẫm mà vừa tôn lên vẻ đẹp của họ. Em ở thành trung tâm của bức tranh, chứa đựng vẻ đẹp nơi xứ lạ. Câu thơ thứ ba được tác giả thổi nhạc vào thơ và hồn cho bức tranh ấy:

Khèn lên man điệu nàng e ấp.

Người đồng bào Tây Bắc sử dụng nhạc cụ thật lạ lẫm với những chàng trai Hà Nội, nhìn vừa hoang dại, sơ khai nhưng cũng thật đậm đà bản sắc dân tộc. Chính cái lạ ấy kết hợp với điệu múa và tư thái e ấp của người thiếu nữ khiến bức tranh trở nên động lòng hơn. Nếu chú ý đến cách nhà thơ dùng từ, ta nhận thấy ban đầu, Quang Dũng gọi “em” nhưng sau đó lại là “nàng”. Trong thâm tâm nhà thơ, những cô gái ấy đẹp như những nàng tiên kiều diễm, kết hợp với thức âm nhạc độc đáo khiến người ta như chìm vào cõi mộng, quên đi những mệt mỏi ban ngày những dốc “khúc khuỷu” mà họ phải trải qua.

Sẽ thật sự thiếu sót nếu chúng ta dừng quan sát cảnh đẹp ở đây, bởi bốn câu sau được nhà thơ mô tả mới đậm chất “thơ”. Không gian rộng hơn, mênh mông hơn và có chút dư vị của sự bí ẩn, huyền ảo:

Người đi Châu Mộc chiều sương ấy

Có thấy hồn lau nẻo bến bờ

Có nhớ dáng người trên độc mộc

Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa.

Bản làng trong sương khói, như trong cõi mộng được hiện ra. Nhưng ở đó, người chiến sĩ phải nói lời tạm biết để “người đi” trong buổi chiều sương phảng phất nỗi buồn. Thời tiết với sương mờ cũng là dự đoán cho chặng đường gian truân phía trước. Đến cả cây lau bên bờ cũng như được thổi hồn, rằng chúng đang ở đó chờ người chiến sĩ quay lại.  Phải là một hồn thơ tinh tế và tài hoa mới cảm nhận được cái không gian nên thơ ấy, ở đó, bóng người đã xuất hiện:

Có nhớ dáng người trên độc mộc

Câu thơ gợi tả khiến người ta nghĩ ngay đến bóng dáng cô gái trên thuyền độc mộc thật mềm mại, cũng thật uyển chuyển. Nhưng cô gái cũng hiểu rằng, người chiến sĩ ra đi vì tổ quốc, vì sứ mệnh dân tộc, cô gái chỉ ở đó và không cất tiếng giữ lại nỉ non. Cảnh thơ thật tình và tình người cũng rất thơ. Bởi vậy, chính tác giả cũng phải đắm say trước khung cảnh ấy:

Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa

Bông hoa rừng “đong đưa” theo dòng nước rất tình. Cảnh và người hòa quyện và tình tứ như gieo vào cõi mộng, cõi mơ và như vẫn còn dư âm của chất nhạc từ đêm qua. Bức tranh đẹp, mĩ lệ nhưng cũng đượm buồn đã miêu tả lại khoảnh khắc người chiến sĩ ra đi để lại bóng kiều chờ đợi.

Đoạn thơ đã bộc lộ rõ nét tài hoa và sự lãng mạn của nhà thơ Quang Dũng. Từ những câu thơ ấy, ta hiểu thêm về sự gắn bó giữa quân và dân, văn hóa của người dân tộc Tây Bắc, cảnh sắc thơ mộng để ta yêu hơn nơi đây và muốn sẵn sàng ghé thăm vùng đất này.

Xem thêm:

• Hướng dẫn soạn văn 12 Chân trời sáng tạo ngắn nhất, đầy đủ
• Học tốt văn lớp 12 Kết nối tri thức: Chuẩn bị bài soạn, gợi ý phân tích văn học
• Tây Tiến Quang Dũng: Thông tin chung, hoàn cảnh sáng tác
• Chuẩn bị soạn Tây Tiến ngắn nhất, đủ thông tin

Kết luận

Phân tích Tây Tiến giúp bạn hiểu rõ những yếu tố làm nên thành công của một tác phẩm được sáng tác trong bối cảnh lịch sử khó khăn. Quang Dũng quả thực đã tạo ra một dấu son sáng chói trong sự nghiệp của mình và cả nền văn học Việt.