Soạn bài Bếp lửa: Văn 9 – Chân trời sáng tạo và Văn 8 – Kết nối tri thức
Soạn bài Bếp lửa chương trình ngữ văn lớp 9 (Chân trời sáng tạo) và ngữ văn 8 (Kết nối tri thức). Giải đáp toàn bộ câu hỏi trong SGK ngắn, chính xác nhất giúp bạn nắm rõ nội dung văn bản.
Soạn bài Bếp lửa lớp 9 Chân trời sáng tạo
Soạn bài Bếp lửa trong chương trình ngữ văn 9 Chân trời sáng tạo gồm 3 phần: Chuẩn bị đọc, Trải nghiệm cùng văn bản, Suy ngẫm và phản hồi như sau:
Soạn văn 9 Bếp lửa phần chuẩn bị đọc
Câu hỏi: Nhớ lại một kỉ niệm tuổi thơ với người thân của em (SGK trang 15)
Kỷ niệm tuổi thơ với người thân của em là những mùa hè về thăm ông bà ngoại, theo mẹ đi chợ quê, cùng bố thả diều, và chăm sóc cây cối trong vườn cùng ông.
Soạn văn 9 bài Bếp lửa phần trải nghiệm cùng văn bản
Câu 1: Chú ý những từ ngữ thể hiện trực tiếp cảm xúc của tác giả trong ba khổ thơ đầu (SGK trang 15)
Các từ thể hiện trực tiếp cảm xúc gồm: Chờn vờn, ấp iu, thương
=> Bộc lộ sự tần tảo sớm hôm của người bà để chăm sóc cho cháu và tình yêu của cháu dành cho bà.
Câu 2: Lời dặn cháu thể hiện điều gì về bà? (SGK trang 16)
Thể hiện bà là một người tần tảo, dịu dàng, giàu yêu thương và luôn quan tâm đến con cháu, đồng thời cũng thể hiện bà là người mạnh mẽ, kiên cường và bất khuất.
Câu 3: Hình ảnh bếp lửa trong khổ thơ này có gì khác so với các khổ thơ trên? (SGK trang 16)
Hình ảnh “Bếp lửa” trong các khổ trước tượng trưng cho sự tần tảo, đức hy sinh của người bà, là tình yêu thương dành cho gia đình và quê hương. Còn ở khổ thơ này, “Bếp lửa” thể hiện ước mơ, hy vọng và ngọn lửa thắp sáng tương lai cho người cháu.
Soạn Bếp lửa phần suy ngẫm và phản hồi
Câu 1: Phân tích mối quan hệ giữa hình ảnh bếp lửa và hình ảnh bà trong bài thơ. Hình ảnh bếp lửa có sự thay đổi như thế nào qua các khổ thơ? (SGK trang 17)
Mối quan hệ giữa hình ảnh bếp lửa và hình ảnh bà trong bài thơ là một mối quan hệ gắn bó và bổ sung cho nhau. Hình ảnh bếp lửa khơi dậy cảm xúc về bà, về những ký ức đẹp đẽ của tuổi thơ, và về tình bà cháu.
Hình ảnh bếp lửa thay đổi qua các khổ thơ trong bài thơ Bếp lửa như sau:
- Khổ 1: Thể hiện sự tần tảo sớm hôm, chịu thương, chịu khó của người bà.
- Khổ 3: Ngọn lửa của niềm tin và sự sống, biểu tượng cho tình yêu thương gia đình và đất nước vô bờ bến.
- Khổ 4: Thể hiện biết bao ước mơ, hy vọng về tương lai, ngọn lửa thắp sáng tương lai cho người cháu.
Câu 2: Nêu một số biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ và làm rõ hiệu quả của chúng.
- Cụm từ “một bếp lửa” lặp lại hai lần.
=> Cụm từ này được đặt ở đầu hai dòng thơ, mang đến âm hưởng ngân vang, sâu lắng và nhấn mạnh rằng hình ảnh bếp lửa có ý nghĩa đặc biệt, luôn khắc sâu trong tâm hồn nhân vật trữ tình.
- Điệp từ “trăm”, “có” kết hợp cùng thủ pháp liệt kê.
=> Nhằm diễn tả sự thay đổi và niềm vui mới mà người cháu tìm thấy. Thế nhưng, giữa thế giới bộn bề rộng lớn, cháu vẫn không bao giờ quên hình ảnh bà gắn với bếp lửa, những kỷ niệm thời sống bên bà và từng bài học bà dạy dỗ.
Những biện pháp tu từ này là một phần quan trọng của bài phân tích tác phẩm Bếp lửa mà bạn cần ghi nhớ.
Câu 3: Sự kết hợp giữa yếu tố biểu cảm với miêu tả, tự sự trong văn bản có tác dụng gì? (SGK trang 17)
Sự kết hợp giữa yếu tố biểu cảm với miêu tả và tự sự trong văn bản giúp cho văn bản:
- Làm cho câu chuyện trở nên sinh động và sâu sắc hơn.
- Giúp thể hiện thái độ và tình cảm của nhân vật trong bài thơ, khiến chúng trở nên ý nghĩa và gần gũi hơn.
Câu 4: Xác định mạch cảm xúc và cảm hứng chủ đạo của văn bản. (SGK trang 17)
Mạch cảm xúc của văn bản: Chảy từ quá khứ => hiện tại, từ kỷ niệm => suy ngẫm qua dòng hồi tưởng.
Cảm hứng chủ đạo của văn bản: Tình yêu thương của người cháu đối với người bà tần tảo, hy sinh vì gia đình.
Câu 5: Hãy chỉ ra một vài nét đặc sắc về kết cấu của bài thơ. (SGK trang 17)
- Thơ tự do: 8 tiếng mỗi câu
- Gieo vần: Vần chân và vần liền, theo từng cặp câu.
- Kết hợp nhuần nhuyễn giữa biểu cảm, miêu tả, tự sự và bình luận.
=> Góp phần thể hiện lòng kính yêu, trân trọng và biết ơn của người cháu đối với bà, đồng thời thể hiện tình cảm dành cho gia đình, quê hương và đất nước.
Câu 6: Theo em, tác giả muốn gửi đến người đọc thông điệp gì qua văn bản này? (SGK trang 17)
Thông điệp tác giả muốn gửi đến người đọc là:
- Hãy biết quý trọng tình cảm và yêu thương những người thân trong cuộc sống.
- Yêu quý gia đình, quê hương và đất nước.
Câu 7: Bài thơ thể hiện tư tưởng gì? Các động từ “nhóm”, “nhen” và hình ảnh “bếp lửa” đã góp phần như thế nào vào việc thể hiện tư tưởng đó? (SGK trang 17)
- Bài thơ thể hiện lòng yêu thương giữa bà cháu và tình cảm sâu sắc với quê hương, đất nước.
- Các động từ “nhóm”, “nhen” đóng vai trò quan trọng trong việc biểu hiện sự quý trọng và chăm sóc trong mối quan hệ của hai bà cháu; đặc biệt, hình ảnh “bếp lửa” đã phác họa tình yêu thương và hy vọng vào một tương lai tươi sáng.
Câu 8: Viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) thể hiện tình cảm với người có ảnh hưởng lớn đến em. (SGK trang 17)
Trong cuộc đời mỗi người, luôn có những người có ảnh hưởng sâu sắc đến tâm hồn và con người của chúng ta. Đối với tôi, người đó là bà ngoại – một người phụ nữ với tâm hồn từ bi và bao dung, là hình ảnh rất đặc biệt trong trái tim và suy nghĩ của tôi.
Bà ngoại của tôi là người phụ nữ mẫu mực, luôn toát lên vẻ hiền lành và tình cảm đối với mọi người xung quanh. Bà dạy tôi biết quý trọng những giá trị cơ bản như sự trung thực, lòng tự trọng và sự cần cù. Bà luôn khuyến khích tôi học hành chăm chỉ và biết ơn những gì mình có.
Mỗi khi tôi gặp khó khăn hay đối mặt với thử thách, bà luôn là người động viên tinh thần và đưa ra lời khuyên thấm thía. Ánh mắt của bà luôn tràn đầy sự quan tâm và yêu thương, khiến cho tôi luôn cảm thấy an toàn và tin tưởng. Những buổi chiều dài ngồi nghe bà kể những câu chuyện về tuổi thơ và những bài học quý báu của cuộc đời là những ký ức đáng quý với tôi.
Bà ngoại không chỉ là một người thân yêu mà còn là người thầy, người bạn và người đồng hành trong cuộc sống của tôi. Tình cảm của tôi dành cho bà ngoại không thể nào diễn tả hết bằng lời nói, nhưng nó hiện hữu mạnh mẽ và vĩnh cửu trong trái tim tôi.
Bạn có thể tận dung đoạn văn trên trong bài viết đóng vai người cháu trong bài thơ Bếp lửa và kể lại câu chuyện tuổi thơ của tác giả Bằng Việt.
Soạn bài Bếp lửa lớp 8 Kết nối tri thức
Soạn bài Bếp lửa – ngắn gọn lớp 8, gợi ý trả lời toàn bộ câu hỏi trong sách giáo khoa:
Câu 1: Bài thơ là lời của nhân vật nào, thể hiện cảm xúc về ai? Cảm xúc đó được gợi lên từ điều gì? (SGK trang 25)
Bài thơ là tâm sự của người cháu sống xa về ký ức tuổi thơ với người bà.
Cảm xúc đó được thổi bùng lên bởi hình ảnh ấm áp và thân thương của bếp lửa:
- Một bếp lửa khói hun nhèm mắt cháu,
- Một bếp lửa ấp ủ tình yêu bà đầy thương.
Câu 2: Em hãy xác định bố cục của bài thơ. (SGK trang 25)
Bố cục của bài thơ được phân thành 4 phần như sau:
- Phần 1 (3 dòng đầu): Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc và hồi ức của người cháu.
- Phần 2 (Từ “Lên bốn tuổi” đến “chứa niềm tin dai dẳng”): Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà và hình ảnh bà gắn liền với hình ảnh bếp lửa.
- Phần 3 (Từ “Lận đận đời bà” đến “thiêng liêng – bếp lửa”): Suy ngẫm về cuộc đời bà và hình ảnh bếp lửa.
- Phần 4(khổ thơ cuối): Người cháu đã trưởng thành và đi xa nhưng vẫn luôn nhớ về bà.
Câu 3: Nêu cảm nhận của em về hình ảnh người bà và tình cảm người cháu dành cho bà. Những từ ngữ, chi tiết nào trong bài thơ giúp em có cảm nhận như vậy? (SGK trang 25)
| Cảm nhận | Từ ngữ, chi tiết thể hiện | Nhận xét | |
| Hình ảnh người bà |
|
|
Hình ảnh của bà cũng thể hiện vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam. Chăm chỉ sớm hôm, kiên nhẫn, sẵn sàng hy sinh, và đầy tình yêu thương. |
| Tình cảm người cháu dành cho bà |
|
“Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.”
“Cháu cùng bà nhóm lửa suốt tám năm ròng.” “Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc.” “Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa” “Người cháu dù đã đi xa nhưng vẫn luôn nhớ về bà và bếp lửa,…” |
Thắm thiết, sâu nặng. |
Câu 4: Trong bài thơ, hình ảnh bếp lửa được lặp lại nhiều lần. Theo em, việc lặp lại như vậy có tác dụng gì? (SGK trang 26)
Hình ảnh của “Bếp lửa” không chỉ được lặp lại trực tiếp 7 lần trong bài thơ mà còn xuất hiện gián tiếp qua hình ảnh khói, hành động nhóm lửa và cả ngọn lửa (như mùi khói, khói hun nhèm mắt cháu, cháu cùng bà nhóm lửa, một ngọn lửa trong lòng bà luôn ủ sẵn, một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng,…).
=> Gợi lại những ký ức đầy xúc động về tình cảm bà cháu và tuổi thơ.
=> Mang tính biểu tượng, nhắc nhở về cội nguồn, vai trò của người nhóm lửa, giữ lửa và truyền lửa – ngọn lửa của nghĩa tình và niềm tin cho các thế hệ kế tiếp.
=> Thể hiện lòng kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc của người cháu đối với bà, và đối với quê hương, đất nước.
Câu 5: Bài thơ đã “vẽ” nên bức “chân dung cuộc sống” nào? Điều gì trong bức chân dung ấy gây ấn tượng sâu sắc nhất với em? Vì sao? (SGK trang 26)
Bài thơ đã vẽ nên bức chân dung cuộc sống:
- Chân dung của người bà tần tảo, nhẫn nại, giàu yêu thương.
- Chân dung của người cháu đã trưởng thành, đã đi xa nhưng luôn nhớ về bà, yêu thương và biết ơn bà.
- Chân dung của ký ức tuổi thơ, với cuộc sống thiếu thốn, gian khổ và nhọc nhằn.
- Chân dung của mối quan hệ bà cháu ấm áp, sâu sắc và thấm đượm.
Trong đó, chân dung về người bà tần tảo, nhẫn nại và giàu yêu thương để lại ấn tượng sâu sắc với em. Lý do em ấn tượng là vì bà đại diện cho hình ảnh người phụ nữ Việt Nam mạnh mẽ trong thời chiến, dù khó khăn vất vả nhưng vẫn yêu thương, bảo vệ con cháu.
Những nhận xét trên có thể sử dụng làm kết bài Bếp lửa trong bài viết phân tích, nêu cảm nhận.
Từ khóa có liên quan:
- Soạn bài Bếp lửa lớp 8.
- Soạn văn 8 Bếp lửa.
Ý nghĩa nhan đề Bếp lửa là gì?
Khi soạn văn Bếp lửa bạn cần hiểu thêm 3 ý nghĩa của nhan đề bài thơ như sau:
- Hình ảnh “bếp lửa”, quen thuộc trong mỗi gia đình người Việt Nam, đã trở thành biểu tượng gợi lại những kỉ niệm ấm áp về tình cảm bà cháu.
- Bếp lửa là nơi mà bà nhóm lửa lên niềm khát vọng trở thành ngọn lửa của tình yêu và niềm tin.
- Bếp lửa là ký ức thiêng liêng, đồng hành cùng người cháu trên những bước chân dài trên cuộc đời.
Một số câu hỏi chủ đề Bếp lửa khác?
Ngoài những câu hỏi trong sách giáo khoa, dưới đây là một số câu hỏi có liên quan khác giúp bạn soạn văn bài Bếp lửa tốt hơn:
Từ “Ròng” trong Bếp lửa có nghĩa là gì?
Ròng có nghĩa là liên tục trong suốt một thời gian dài.
=> Từ “Ròng” trong câu thơ đã xác nhận những năm tháng dài đầy gian khổ trong tuổi thơ của nhân vật, khi phải chịu đựng khó khăn bên bà. Sử dụng từ này tăng tính hiệu quả của biểu đạt cho hình ảnh thơ.
Vì sao đã bao lâu rồi mùi khói của Bếp lửa khiến người cháu có cảm giác “Nghĩ lại tới giờ sống mũi còn cay”?
Sau nhiều năm cách xa bếp lửa và mùi khói, đứa cháu vẫn mang trong lòng cảm giác “Nghĩ lại tới giờ sống mũi còn cay” vì:
- Người cháu luôn bồi hồi, xúc động mỗi khi nhớ về những năm tháng khốn khổ của tuổi thơ.
- Ký ức sống lại trong tâm trí, đứa cháu không quên bà và tình cảm thân thiết giữa bà và cháu vẫn nguyên vẹn.
Đây là những cảm xúc chân thật và sâu lắng của đứa cháu dành cho bà và ký ức về tuổi thơ.
Nhân vật trữ tình trong bài thơ Bếp lửa là ai?
Nhân vật trữ tình là người cháu.
Hình ảnh Bếp lửa và hình ảnh ngọn lửa được nhắc lại nhiều lần trong bài thơ có ý nghĩa gì?
Hình ảnh của bếp lửa và ngọn lửa trong bài thơ mang những ý nghĩa sau:
- Bếp lửa trong bài thơ liên kết chặt chẽ với hình ảnh của bà, nhớ đến bếp lửa là đồng nghĩa với việc nhớ đến bà và cuộc sống gian khổ mà cháu đã trải qua.
- Bếp lửa là nơi bà nhóm nên mỗi sớm mai như một biểu tượng của tình yêu thương, niềm vui sưởi ấm, sự san sẻ tình làng nghĩa xóm, cùng những tâm tình và ước vọng của tuổi thơ.
- Bếp lửa mang trong mình tình cảm yêu thương bình dị và thiêng liêng của bà.
- Bếp lửa còn là biểu tượng của gia đình, quê hương và đất nước, là nguồn gốc cội vững chắc.
Ngọn lửa trong bài thơ mang ý nghĩa:
- Ngọn lửa là những kỉ niệm ấm áp, là niềm tin thiêng liêng và kì diệu, đã nâng bước cháu trên hành trình dài, rộng của cuộc đời.
- Ngọn lửa đại diện cho sức sống, lòng yêu thương và niềm tin mà bà đã truyền cho cháu.
Tiếng tu hú trong bài thơ Bếp lửa có ý nghĩa gì?
Điều đó thể hiện tâm trạng và gợi lại trong tâm hồn tác giả bao kỉ niệm khó quên, vừa dấy lên nỗi nhớ quê hương, gia đình và hình ảnh bếp lửa.
Bài thơ Bếp lửa nói về điều gì?
Bài thơ ‘Bếp lửa’ của Bằng Việt là sự hồi tưởng và suy ngẫm của người cháu đã trưởng thành, gợi lại những kỉ niệm đầy xúc động về người bà và mối quan hệ thân thiết với bà. Từ đó, bài thơ thể hiện những tình cảm sâu sắc đối với gia đình, quê hương và đất nước.”
Tại sao trong đoạn thơ tác giả dùng hình ảnh ngọn lửa mà không phải Bếp lửa?
Trong đoạn thơ:
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh
“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố
Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng.
Tác giả sử dụng hình ảnh “ngọn lửa” để chỉ sự nồng nhiệt và niềm tin sâu sắc trong tâm hồn của con người.
Câu thơ thể hiện tấm lòng ấm áp và sự yêu thương mãnh liệt của bà, đó là ngọn lửa tình yêu không bao giờ nguội lạnh.
=> Hình ảnh “ngọn lửa” mang tính biểu tượng cao.
Lời kết
Soạn bài Bếp lửa lớp 9 và lớp 8 đã giải đáp tất cả câu hỏi có trong sách giáo khoa, câu hỏi ngoài sách và ý nghĩa nhan đề tác phẩm. Thepoetmagazine.org đã chia sẻ toàn bộ những thông tin quan trọng bạn cần biết để triển khai các bài phân tích, nêu cảm nhận.
Xem thêm:
- Soạn bài thơ Quê Hương – Tế Hanh: Trả lời câu hỏi sách giáo khoa.
