Soạn bài Bồng Chanh Đỏ – Trả lời đọc hiểu văn 8

Việc soạn bài Bồng Chanh Đỏ rất cần thiết trước khi được nghe giảng về văn bản này. Học sinh soạn văn 8 từ trước có thể nắm sơ lược nội dung chính và thông điệp tác phẩm mang lại.

Giới thiệu Bồng Chanh Đỏ

Bồng chanh đỏ trong chương trình Ngữ văn 8 mang ý nghĩa sâu sắc về tình yêu động vật. Thông qua tác phẩm trong chương trình ngữ văn 8 Chân trời sáng tạo, bạn sẽ hiểu rõ yêu thương là gì, đó chắc chắn không phải chiếm hữu, mà đó là sự tôn trọng tự do.

+ Thể loại: Truyện ngắn.

+ Xuất xứ: Trích từ phần 1, 2, 3 trong tập truyện cùng tên của tác giả Đỗ Chu.

+ Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm.

+ Đề tài: Tình yêu động vật và thiên nhiên.

+ Ngôi kể: Thứ nhất. Tác giả gọi nhân vật bằng chính tên của họ, linh hoạt miêu tả hành động, cử chỉ, lời nói của nhân vật.

+ Bố cục bài thơ có 3 phần:

Phần 1	Vợ chồng bồng chanh đỏ mới đến đầm nước.
Phần 2	Hoài đi bắt chim cùng anh trai trong đêm.
Phần 3	Hoài ra đầm nước một mình khi biết Hiền trả Bồng chanh đỏ về chỗ cũ.

+ Giá trị nội dung: Kể lại kỉ niệm đáng nhớ thời thơ ấu của ngoài và anh trai tên Hiền. Cả hai anh em cùng yêu thương động vật, nhất là nuôi chim, trong đó có bồng chanh đỏ. Từ đó, tác giả cũng muốn gửi gắm rằng, các loài động vật cũng như con người, biết buồn đau, tổn thương.

+ Giá trị nghệ thuật: Tác phẩm dùng ngôn từ giản dị và thân thuộc.

+ Chi tiết tiêu biểu trong tác phẩm và ý nghĩa:

Chi tiết	Ý nghĩa
Hiền trả chim bồng chanh vào tổ ngay sau khi bắt được	Tính cách chín chắn, nhận thức điều nên và không nên làm, hiểu hành động bắt chim là sai. Tạo ra thái độ chống đối ngầm của Hoài, thức đẩy đến tình huống Hoài đi bắt chim một mình.
Anh Hiền ngăn hoài bắt lại chim bồng chanh	Thể hiện lòng nhân hậu và biết nhận lỗi sai của Hoài. Tình huống này đã hóa giải mâu thuẫn xảy ra giữa hai anh em Hiền và Hoài.
Hoài thầm trò chuyện cùng với chim bồng chanh sau khi biết chúng phải bỏ tổ đi nơi khác	Hiện tình yêu thương Hoài dành cho chim bông chanh. Tạo niềm hi vọng rằng chim bồng chanh về lại tổ cũ, có cuộc sống ấm êm để không còn phải ân hận vì đã trót phá tổ của cúng.

Tóm tắt tác phẩm Bồng Chanh Đỏ

Bồng Chanh Đỏ kể về tình yêu và sự quan tâm đến các loại chim, trong đó có bồng chanh đỏ của Hoài và Hiền. Hai anh em ruột yêu chim, đặt biệt Hiền có rất nhiều kiến thức về chim, anh bắt và nuôi rất nhiều loại chim lạ. Một ngày nọ, hai anh em vô tình thấy đôi bồng chanh sống ở đầm sen của làng nên rất thường xuyên đến ngắm, mong muốn sẽ có được chúng. Buổi tối, khi ăn cơm xong, Hiền rủ em đi bắt chim, nhưng chỉ bắt được một con rồi lại quyết định trả về tổ. Anh giải thích với Hoài là vì còn một đàn con nhỏ vẫn đang nằm trong tổ, không nên lấy chúng đi. Những kỷ niệm về cặp bồng chanh trong hai anh em vẫn luôn nằm sâu trong tâm trí. Luôn mong muốn cộng chim bồng chanh sẽ có thể sống tự do tại đầm sen của làng. Câu chuyện này khá đơn giản, ngôn ngữ gần gũi nhưng thể hiện rõ tình yêu thiên nhiên, sự quan tâm và yêu thương các loài vật xung quanh.

Chuẩn bị đọc khi soạn văn Bồng Chanh Đỏ

Soạn bài Bồng Chanh Đỏ chân trời sáng tạo ngắn nhất tập trung trả lời các câu hỏi. Việc đi vào đúng trọng tâm như The POET chia sẻ giúp học sinh hiểu rõ vấn vấn đề đang được nhắc đến.

Câu 1: Theo em, chúng ta có nên nuôi nhốt các loài động vật hoang dã không? Vì sao?

Động vật hoang dã là những loài mà môi trường sống của chúng  ở những không gian rộng lớn (như cánh rừng hoặc những sa mạc,…), có hệ sinh thái phù hợp để chúng sống và phát triển. Chúng ta không nên nuôi nhốt các loài động vật hoang dã, vì không phải giống loài nào cũng phù hợp với môi trường của con người. Không thích nghi với môi trường sẽ làm ảnh hưởng tới sức khỏe, bản năng và thần kinh động vật. Vậy nên, chúng ta cần căn cứ vào đặc điểm giống loài và quy định pháp luật (có được phép nuôi hay không), để tạo ra các môi trường sống thích hợp để nuôi giữ, phải có trách nhiệm với vật nuôi, tuyệt đối không được bạo hành hay bỏ rơi chúng.

Trải nghiệm cùng văn bản, đọc hiểu Bồng Chanh Đỏ

Tập trung soạn bài Bồng Chanh Đỏ bằng cách trả lời đầy đủ các câu hỏi được đặt ra. Nghiên cứu càng càng chi tiết, học sinh càng nắm vững ý nghĩa của văn bản.

Câu 1: Em hình dung như thế nào về vẻ đẹp của chim Bồng Chanh Đỏ qua lời miêu tả của chú bé Hoài?

– Trông nó thật rực rỡ.

– Cái mỏ nhọn hoắt và oai vệ, dài như một cái quản bút.

– Lông ức hung hung vàng, toàn thân đều đỏ hồng như một đốm lửa.

– Đôi cánh rất đẹp.

– Cái đầu tinh khôn.

Câu 2: Điều gì sẽ xảy ra khi hai anh em ra đầm nước, nơi chim chanh bồng làm tổ?

Khi hai anh em ra đầm nước, nơi chim bồng chanh làm tổ, hai anh em đã mò tay vào trong tổ chim bồng chanh và bắt được một bé chim bồng chanh nhỏ.

Chim Bồng Chanh Đỏ đã xuất hiện trong tổ cùng với các chủ chim con và niềm khao khát có được chim Bồng Chanh Đỏ của anh em Hoài.

Câu 3: Hành động vuốt ve đôi cánh mượt mà của chú chim bồng chanh thể hiện nét tính cách gì của Hoài?

Đó là một cậu bé có tâm hồn trong sáng, trái tim nhân hậu, giàu tình yêu thương động vật.

Câu 4: Em đã bao giờ trải nghiệm cảm giác “tiếc ngẩn tiếc ngơ” khi từ bỏ một thứ mình yêu thích như nhân vật Hoài hay chưa?

Giống như Hoài luôn ao ước có một đôi bồng chanh để nuôi, để cả trong giấc ngủ Hoài cũng khao khát nhưng vẫn phải từ bỏ điều đó, em cũng vậy. Em rất thích nuôi một chú khỉ con ở trong nhà để làm bạn nhưng vì mẹ bảo không nên làm như vậy, bởi không gian sống nhà mình chật hẹp, hơn thế nữa loài khỉ sống trong môi trường thiên nhiên thì sẽ tốt hơn cho nó phát triển. Em thấy mẹ nói có lí nên đành từ bỏ ao ước đó. Thỉnh thoảng, mẹ cho em đi chơi công viên để thỏa sức ngắm nhìn các chú khỉ con diễn xiếc trên những cành cây to. Em nghĩ điều đó cũng thật thú vị!

Suy ngẫm và phản hồi trong bài soạn Bồng Chanh Đỏ

Khi soạn bài Bồng Chanh Đỏ chân trời sáng tạo, học sinh cũng nên chuẩn bị tốt phần suy ngẫm và phản hồi. Đây là mục giúp bạn tổng hợp lại các nội dung đã được triển khai trước đó.

Câu 1: Xác định nội dung bao quát của tác giả.

– Đề tài: Viết về tuổi thơ và thiên nhiên.

– Nội dung bao quát: Văn bản kể về kỉ niệm đáng nhớ thời thơ ấu của cậu bé Hoài cũng những người anh trai tên Hiền, hai anh em đều là những người rất thích và luôn tìm tòi, khám phá về thế giới của các loài chim. Qua đây, ta có thể thấy hai anh em Hiên và Hoài là những người rất thương yêu động vật, đồng thời tác giả cũng cũng muốn gửi gắm tới độc giả thông điệp: Hãy biết thương yêu, trân trọng và đừng làm tổn hại tới động vật, bởi cúng cũng giống con người, cũng biết đau, biết buồn, biết cả tổn thương.

Câu 2: Liệt kê các chi tiết miêu tả hành động, tình cảm, suy nghĩ của nhân vật Hoài trong các thời điểm:

• Khi vợ chồng Bồng Chanh Đỏ mới đến ở đầm nước.
• khi đi bắt chim Bồng Chanh Đỏ với anh Hiền trong đêm.
• Khi ra đầm nước một mình sau sự kiện anh Hiền trả chim bồng chanh về tổ cũ.

Từ những chi tiết đó, em có nhận xét gì về sự chuyển biến trong tình cảm và nhận thức của nhân vật Hoài?

Khi hai vợ chồng Bồng Chanh Đỏ mới đến ở đầm nước:

– Ngày nào cũng ra bờ đầm một lần để được trông thấy bồng chanh thì mới yên tâm.

– Hôm nào anh Hiền bận thì tôi rủ bọn bạn cùng ra đầm cho vui, tưởng như nếu từ nay mà thiếu mất nó thì mình phải nhớ đến sầu não cả người cũng nên.

Khi đi bắt chim Bồng Chanh Đỏ với anh Hiền trong đêm:

– Để an ủi con chim xinh đẹp, tôi âu yếm vuốt nhẹ lên đôi canh mượt mà của nó.

– Đã bao lâu tôi ao ước có một đôi chim bồng chanh để nuôi, đến cả trong giấc ngủ tôi cũng mơ thấy chúng.

Khi ra đầm nước một mình sau sự kiện anh Hiền trả chim bồng chanh về tổ cũ:

– Hôm sau ở trường về là tôi ra đồng ngay. Tôi muốn được nhìn thấy chú chim bồng chanh mà đêm qua mình đã túm gọn.

– Tôi tìm kiếm quanh đầm nhưng chẳng thấy bóng dáng con chim màu đỏ ấy. Hay là cả hai vợ chồng nó đều đi kiếm ăn cả rồi?

– Lễ ra hôm qua phải bứng lấy chúng.

– Tôi đành nằm im, lơ đãng nhìn ra ngoài đầm.

– Tôi nằm trên bờ đầm lơ đãng nhìn ra xa mà nghĩ ngợi miên man.

– Tôi thương đôi vợ chồng bồng chanh bây giờ đã tha con đến một cánh đồng nào, ở một đầm nước xa lạ, chúng lại phải cùng xây tổ để tránh mưa tránh nắng  và con chồng lại lang thang kiếm tôm tép mang về nuôi.

– Cuộc sống của chúng chắc có được yên hay không… Chúng đang nghĩ về chúng tôi như thế nào?

– Tôi thầm kêu lên: “Bồng chanh ơi, bồng chanh ơi, hãy yên tâm mà trở về đầm này. Chúng tao yêu mày và ở đây mày cũng đỡ vất vả. Nhà cửa có sẵn rồi, đồng tao tôm tép nhiều, mày đỡ phải lặn lội,…”

Từ những chi tiết đó, em có nhận xét về sự chuyển biến tình cảm và nhận thức của nhân vật Hoài:

Sự chuyển biến trong tình cảm và nhận thức của nhân vật Hoài: Ban đầu Hoài chỉ ngắm chim Bồng Chanh Đỏ như một thói quen nhưng chính tình yêu loài chim này của anh Hiền đã chuyển sang Hoài và Hoài bắt đầu thích ngắm chim bồng chanh hằng ngày, Hoài cũng khao khát có được để nuôi. Khi bắt được chim bồng chanh, Hoài đã rất vui, nhưng tiếc ngẩn ngơ khi anh Hiền thả nó đi, Hoài giận và Hoài đã bình thường trở lại khi hiểu ra rằng các loài động vật cũng giống như con người, có gia đình, có tình yêu và cần được sống.

Câu 3:  Phân tích một số điểm giống nhau và khác nhau (trong suy nghĩ, tình cảm, hành động) của Hiền và Hoài. Qua việc miêu tả hai nhân vật này, nhà văn thể hiện cách nhìn cuộc sống, con người như thế nào?

Những điểm giống và khác của Hiển, Hoài được tổng hợp theo bảng:

	Giống	Khác
Trong suy nghĩ	Hai anh em đều mong muốn được nuôi một cặp chim Bồng Chanh Đỏ.	Hiền suy nghĩ về các con của chim bồng chanh, dù có yêu thích nhưng không nỡ phá vỡ gia đình nhà nó. Còn Hoài vì muốn nuôi cặp chim bồng chanh nên không nghĩ như vậy chỉ mong muốn bắt được và nuôi cặp chim.
Trong hành động	Mỗi lần đi chơi, đi học về đều muốn qua chỗ tổ chim Bồng Chanh Đỏ để nhìn thấy đôi chim.	Hiền còn muốn thả đôi chim về với chỗ cũ để nuôi con còn Hoài muốn giữ đôi chim để nuôi.
Trong tình cảm	Hai anh em đều rất yêu thích chim, vuột ve đôi chim trên tay rất trìu mến	Hiền suy nghĩ về tình cảm gia đình của chim Bồng Chanh Đỏ nhưng Hoài thì lại vì quá say mê không nghĩ gì về điều đó.

Qua việc miêu tả hai nhân vật này, nhà văn thể hiện cách nhìn cuộc sống, con người:

Nhà văn thể hiện cách nhìn cuộc sống, con người vô cùng phong phú và đa dạng. Dù yêu thương loài vật và mong muốn được sống gần gũi với nó mỗi ngày nhưng mỗi người sẽ có cách cảm, cách nghĩ khác nhau và thể hiện tình cảm yêu thương về loài vật đó khác nhau. Đồng thời, qua những miêu tả về hai nhân vật này, ta thấy những suy nghĩ tích cực của các bạn nhỏ về tình yêu loài vật, biết chăm sóc và bảo vệ đời sống tự nhiên của loài vật, mong muốn loài vật cũng có một gia đình trọn vẹn như con người vậy. Trong cuộc sống, đôi khi, chúng ta phải chấp nhận từ bỏ những thứ hào nhoáng nếu nó không phù hợp và không thuộc về mình.

Câu 4: Lựa chọn và phân tích ý nghĩ của một số chi tiết tiêu biểu trong truyện.

Trong truyện Bồng Chanh Đỏ có rất nhiều chi tiết tiêu biểu, trong đó em ấn tượng nhất với vẻ đẹp của loài chim Bồng Chanh Đỏ. Vẻ đẹp của đôi chim giống như một bức tranh đẹp tuyệt mĩ ở giữa vùng sông nước. Một chấm xanh xanh, đỏ đỏ và kèm theo đó là sự óng ả của bộ lông, bụng của nó màu vàng – đỏ, lưng lại mang màu xanh đen. Tác giả đã miêu tả trong bài rằng nó có một vẻ đẹp thật rực rỡ, dường như chẳng có loài nào sánh bằng: “Cái mỏ nhọn hoắt và oai vệ, dài như một cái quản bút. Lông ức hung hung vàng, còn thì toàn thân đều đỏ hồng như một đốm lửa. “Ngoài ra hình ảnh đôi chim này con giống như hình ảnh các cặp vợ chồng luôn tỏa ra vẻ đẹp, niềm vui của sự hạnh phúc, cùng nhau đi kiếm mồi chăm sóc con cái. Điều này cũng thể hiện rằng đó là một mái ấm gia đình hạnh phúc.

Câu 5: Chủ đề của truyện này là gì? Nêu một vào căn cứ giúp em xác định chủ đề truyện.

– Chủ đề của truyện: Ca ngợi tình yêu loài vật, sống gần gũi, tôn trọng thế giới loài vật có trong tự nhiên của anh em Hoài và Hiền.

– Căn cứ:

+ Nhan đề của văn bản thể hiện được loài vật mà bất cứ một bạn nhỏ nào cũng thích và mong muốn được nuôi, được chăm sóc và ngắm nhìn nó mỗi ngày: Bồng Chanh Đỏ.

+ Qua câu chuyện chuyện của hai anh em trao đổi về việc cùng nhau tìm hiểu và bắt chim rất thú vị hồi còn bé. Đặc biệt là những chi tiết  thể hiện tình cảm yêu thương loài chim Bồng Chanh Đỏ của hai anh em Hiền và Hoài được nhà văn kể, tả rất chân thực, sinh động, cảm động trong câu chuyện.

Câu 6: Lời nhắn nhủ của chú bé Hoài dành cho vợ chồng Bồng Chanh Đỏ ở cuối truyện gợi cho em suy nghĩ gì về cách ứng xử của con người với loài vật? Viết khoảng năm câu để trả lời câu hỏi này.

Lời nhắn nhủ của chú bé Hoài dành cho vợ chồng Bồng Chanh Đỏ ở cuối truyện gợi cho em suy nghĩ sâu sắc về cách ứng xử của con người với loài vật. Con người cần phải yêu quý, tôn trọng cuộc sống tự nhiên của loài vật, không vì sở thích cá nhân mà phá vỡ đi quy luật tự nhiên của chúng. Loài vật cũng có tình cảm, cuộc sống như con người. Vì vậy dẫu yêu quý loài vật, mong muốn được gần gũi, chăm sóc, ngắm nhìn nó mỗi ngày thì bạn cũng không được bắt nó về nuôi làm vật sở hữu của riêng mình. Thay vì bạn làm điều vô ích ấy, hãy biết bảo vệ cuộc sống của nó ở môi trường tự nhiên. Khi bạn làm được điều đó, bạn sẽ có được tình yêu của loài vật và chắc chắn loài vật sẽ sống gần gũi bên bạn mỗi ngày, bạn sẽ thỏa sức mà ngắm nhìn, yêu thương nó và không phải như nhân vật Hoài nằm trên bờ đầm lơ đãng nhìn ra xa mà nghĩ ngợi miên man, mà trăn trở, lo lắng, mà ân hận vì hành động ngông cuồng, ích kỉ của mình đã gây ra cho gia đình nhà chim Bồng Chanh Đỏ.

Xem thêm:

• Hướng dẫn viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học Bồng chanh đỏ đầy đủ
• Chuẩn bị soạn bài bố của Xi-Mông, trả lời chi tiết câu hỏi SGK

Kết luận

Học sinh soạn bài Bồng Chanh Đỏ kỹ sẽ cảm nhận tốt hơn về văn bản. Qua đó, bạn dễ dàng trình bày cảm nhận và hiểu biết của mình về bài học này, nhận được kết quả học tập tốt.