Soạn bài Cô tô – Ngữ văn lớp 6 Kết nối tri thức

Soạn bài Cô Tô (Nguyễn Tuân) và trả lời đầy đủ các câu hỏi trong sách giáo khoa. Hướng dẫn soạn bài sẽ được đăng tải chi tiết tại The POET  Magazine.

Soạn văn bài Cô Tô – Trước khi đọc

Hướng dẫn học sinh thực hiện các yêu cầu trước khi đọc văn bản.

1/ Kể tên những nơi em đã từng được đến tham quan. Chia sẻ một số điều em quan sát được từ những chuyến đi đó

Những nơi em đã đến tham quan là các địa danh nổi tiếng, thắng cảnh, di tích lịch sử… Ví dụ: Lăng Bác, Nhà sàn Bác Hồ, Vịnh Hạ Long, Thánh địa Mỹ Sơn, Đà Lạt, Bảo tàng Nghệ thuật Chăm, Phố cổ Hội An, Cố đô Huế…

Chia sẻ một điều em quan sát, cảm nhận được từ những chuyến đi đó (Các em hãy đọc lại bài viết Kể về một trải nghiệm của bản thân, đã viết ở Bài 3 – Yêu thương và chia sẻ).

2/ Tìm quần đảo Cô Tô trên bản đồ Việt Nam và nói về vị trí của quần đảo này

Giới thiệu về Cô Tô:

Huyện Cô Tô bao gồm thị trấn Cô Tô và các xã: Thanh Lâm, Đồng Tiến. Nằm trong vịnh Bắc Bộ.

Cô Tô là quần đảo gồm khoảng 50 đảo nằm ở phía đông của tỉnh Quảng Nong với diện tích 46,2 km2. Huyện đảo Cô Tô hiện có 1.500 hộ dân, với gần 6.000 nhân khẩu. Nơi này có vị trí đặc biệt quan trọng về quốc phòng – an ninh, là nơi duy nhất được Bác Hồ đồng ý cho dựng tượng của mình khi Người ra thăm đảo vào ngày 09 tháng 5 năm 1961.

Huyện Cô Tô là một huyện đảo, bao gồm hơn 30 hòn đảo lớn nhỏ, trong đó có ba đảo lớn nhất là Cô Tô, Thanh Lân và đảo Trần. Nhiều đảo đất, cây cối rậm rì như: đảo Cá Chép, Chuột Con, Bát Hương, Hòn Ngựa…

Cách thành phố Hạ Long khoảng 150 km và cách đất liền khoảng 80 km. Huyện đẩo Cô Tô có vị trí quan trọng về an ninh và quốc phòng. Huyện có trên 200 km đường biên giới trên biển.

Mô hình kinh tế huyện đảo Cô Tô là nông – lâm – ngư nghiệp. Nghề chính của người dân trên đảo là đánh bắt cá và chế biến hải sản. Sản lượng đánh bắt hải sản của huyện đảo Cô Tô tăng hàng năm, có nhiều loài ngon và quý. Ngoài ra, huyện còn sản xuất nông nghiệp với diện tích đất khoảng trên 1000 ha. Đảo Thanh Lân có cam là cây đặc sản, vào mùa cam chín đi tới đâu cũng thấy một màu vàng lộng lẫy. Đất lâm nghiệp với diện tích khoảng trên 2100 ha.

Rừng trên đảo rất đẹp, nếu bạn muốn thực hiện chuyến (tour) du lịch sinh thái thì nơi đây quả là một điểm lý tưởng. Biển Cô Tô đẹp cả ban ngày lẫn bn đêm, lúc Mặt Trời mọc hay khi Mặt Trời lặn, có trăng hay không có trăng, biển không những đẹp khi trời yên biển lặng mà biển còn đẹp ngay cả khi bão bùng. Nơi đây có nhiều bãi tắm còn nguyên vẻ hoang sơ của một vùng chưa hề bị ô nhiễm bởi cuộc sống công nghiệp hiện đại.

Đọc hiểu Cô Tô

Theo dõi văn bản và trả lời các câu hỏi được đặt ra.

Từ “trận địa khiến em hình dung cơn bão biển như thế nào?

Vì “trận địa” là khu vực địa hình bố trí lực lượng chiến đấu, từ “trận địa” khiến em hình dung được cơn bão biển rất dữ dội, mạnh mẽ, có thể gây ra những thiệt hại lớn về người và của nếu không biết chủ động phòng tránh, trú ẩn an toàn.

Tác giả quan sát và cảm nhận trận bão bằng những giác quan nào?

• Cảm giác: hình như gió bão chờ chúng tôi…, mỗi viên cát bắn vào má vào gáy lúc này như một viên đạn,…
• Thính giác: sóng thúc lẫn nhau vào bờ âm âm rền rền, tiếng gió càng ghê rợn, rít lên rú lên…
• Thị giác: trời đất trắng mù mù…

=> Huy động nhiều giác quan để cảm nhận, miêu tả trận bão.

Chú ý những từ ngữ miêu tả cảnh biển Cô Tô sau bão

• Là một ngày trong trẻo, sáng sủa.
• Sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.
• Cây trên núi đào lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa.
• Lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.

Hình dung cảnh bình minh trên biển

• Chân trời, ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây hết bụi.
• Mặt Trời nhú lên dần dần, rồi lên cho kì hết. Tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn.
• Quả trứng hồng hào thăm thẳm và đường bệ đặt lên một mâm bạc đường kính mân rộng bằng cả một cái chân trời màu ngọc trai nước biển ửng hồng. Y như một mâm lễ phẩm tiến ra từ trong bình minh để mừng cho sự trường thọ của tất cả những người chài lưới trên muôn thuở Biển Đông.
• Vài chiếc nhạn mùa thua chao đi chao lại trên mâm bể sáng dần lên cái chất bạc nén. Một con hải âu bay ngang, là là nhịp cánh.

Chú ý nơi đông vui và gợi sức sống nhất trên đảo

Là nơi có giếng nước ngọt trên đảo Thanh Luân.

• Cái giếng nước ngọt rở rìa một hòn đảo giữa bể, cái sinh hoạt của nó vui như một cái bến và đậm đà mát nhẹ hơn mọi cái chợ trong đất liền.
• Cái giếng nước ngọt ngào Thanh Luân sớm nay có không biết bao nhiêu là người đến gánh và múc.
• Trông chị Châu Hòa Mãn địu con, thấy nó dịu dàng yên tâm như cái hình ảnh biển cả là mẹ hiền mớm cá cho lũ con lành,

Soạn bài Cô Tô Kết nối tri thức và trả lời câu hỏi

Gợi ý trả lời câu hỏi trang 123, 124 sách giáo khoa.

1/ Qua bài kí Cô To, nhà văn đã đưa người đọc đến những nơi nào và gặp gỡ những ai?

Qua bài kí Cô Tô, nhà văn đã đưa người đọc:

Đến thăm quần đảo Cô Tô với:

• Thăm đảo lớn Cô Tô, thăm đồn biên phòng Cô Tô để từ nóc đồn nhìn ra bao la Thái Bình Dương và ngắm toàn cảnh Cô Tô. Từ đó thấy được vẻ đẹp của đảo Cô Tô sau cơn bão.
• Cô Tô hiện lên thật trong sáng, tinh khôi trong buổi sáng đẹp trời: Bầu trời trong sáng, cây thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc, đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa…
• Thăm đảo Thanh Luân để ngắm nhìn cảnh Mặt Trời mọc trên đảo. Nguyễn Tuân đã thức dậy từ canh tự ra mãi thấu đầu mũi đảo để ngồi rình Mặt Trời lên. Sau trận bão, chân trời, ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây bụi. Mặt Trời nhú lên dần dần, rồi lên cho kì hết. Tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Quả trứng hồng hào, thăm thẳm và đường về đặt lên một mâm bạc, đường kính mâm rộng bằng cả một cái chân trời màu ngọc trai nước biển ửng hồng. Cảnh hùng vĩ, rực rỡ và tráng lệ biết bao!
• Thăm cái giếng nước ngọt ở ria đảo Thanh Luân để thấy được khung cảnh thật thanh bình, nhịp điệu của cuộc sống lao động khẩn trương, tấp nập, đông vui. Được chứng kiến cảnh đó, Nguyễn Tuân đã có sự cảm nhận về sắc thái riêng một cách tinh tế, khi ông so sánh cái giếng nước ngọt ở ria một hòn đảo giữa bể, cái sinh hoạt của nó vui như một cái bến và đậm đà mát nhẹ hơn mọi cái chợ trong đất liền.

Gặp gỡ những con người trên đảo:

• Hỏi thăm sức khỏe anh em bộ binh và hải quân cùng đóng sát nhau trên đồn đảo.
• Gặp gỡ anh hùng ngư nghiệp Châu Hòa Mãn cùng các bạn xã viên trong hợp tác xã Bắc Loan Đầu đang chuẩn bị ra khơi đánh cá.
• Gặp chị Châu Hòa Mãn đang địu con một cách dịu dàng, bình yên.

Qua sự gặp gỡ những con người trên đảo, Nguyễn Tuân giúp người đọc hình dung được cuộc sống của người dân trên biển với nhịp điệu của cuộc sống lao động khẩn trương, tấp nập, đông vui nhưng vô cùng thanh bình, giản dị.

2/ Tìm những từ ngữ miêu tả sự dữ dội của trận bão. Những từ ngữ nào cho thấy rõ nhất việc tác giả chủ tâm miêu tả trận bão giống như một trận chiến?

• Những từ ngữ miêu tả sự dữ dội của trận bão:

Cát bắn vào mắt như một viên đạn mũi kim, gió bắn rát từng chập, chốc chốc gió ngừng trong tích tắc như để thay băng đạn, gió liên thanh quạt lia lika, song cát đánh ra khơi, bể đánh bọt sóng vào, trời đất trắng mù mù, sóng thúc lẫn nhau vào bờ âm âm rền rền, khuôn cửa kính bị gió dồn bung hết, kính bị ép vỡ tung.

• Những từ ngữ cho thấy rõ nhất tác giả có chủ ý miêu tả trận bão như một trận chiến:

Tác giả dùng các thuật ngữ quân sự để miêu tả cơn bão: vùng bão là trận địa, sức tấn công của bão là hỏa lực, cát bắn như viên đạn, gió dừng như thay băng đạn, gió thổi như liên thanh (súng máy bắn liên thanh), tiếng sóng như trống trận.

3/ Biển sau bão hiện lên như thế nào (qua hình ảnh bầu trời, cây, nước biển, mặt trời,…)?

Biển sau bão hiện lên qua cách miêu tả của nhà văn:

• Bầu trời trong sáng, cây thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc, đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Ngỡ như đất trời biển Cô Tô được rửa sạch, được tái tạo để hóa thành một cảnh sắc trong sáng tuyệt vời.
• Sau trận bão, chân trời, ngấn bể lại sạch như tấm kính lau hết mây bụi. Mặt Trời nhú lên dần dần, rồi lên cho kì hết. Tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Quả trứng hồng hảo, thăm thẳm và đường bệ đặt lên một mâm bạc, đường kính mâm rộng bằng cả một cái chân trời màu ngọc trai nước biển ứng hồng.Những so sánh thật bất ngờ, những liên tưởng thật thú vị.
  • Liên tưởng tiếp theo thực sự tài hoa, in đậm phong cách Nguyễn Tuân: Y như một mâm lễ phẩm tiến ra từ trong bình minh để mừng cho sự trường thọ của tất cả những người chài lưới trên muôn thuở Biển Đông. Màu sắc hài hòa rực đỏ, hồng, bạc, ngọc trai, chi tiết tạo hình rất độc đáo với quả trứng hồng hào thăm thẳm và đường bệ đặt lên mâm bạc khổng lồ; hình ảnh từ ngữ sang trọng: Mâm lễ phẩm, bạc nén, trường thọ. Tất cả tạo nên một vẻ đẹp vừa hùng vĩ đường bệ, vừa phồn thịnh và bất diệt, lại rực rỡ, tráng lệ tạo nên một ấn tượng riêng đặc sắc về trời biển Cô Tô.

4/ Theo em, để nhận ra vẻ đẹp của Cô Tô, nhà văn đã quan sát cảnh thiên nhiên và hoạt động của con người trên đảo ở những thời điểm nào và từ những vị trí nào?

Để nhận ra vẻ đẹp của Cô Tô, nhà văn đã quan sát cảnh thiên nhiên và hoạt động của con người trên đảo ở những thời điểm và những vị trí:

Quan sát cảnh thiên nhiên:

• Sáng ngày thứ năm: quan sát từ trên xuống dưới (đứng trên nóc đồng nhìn ra bao la Thái Bình Dương, ngắm toàn cảnh Cô Tô).
• Ra thấu đầu mũi đảo Thanh Luân từ lúc canh tư, trời còn tối để “rình mặt trời lên” và miêu tả mặt trời lên trên quần đảo Cô Tô.

Quan sát hoạt động của con người:

Vị trí quan sát ở cái giếng nước ngọt trên đảo Thanh Luân, khi “mặt trời đã lên một vài con sào” (gần giữa buổi sáng) để chứng kiến và miêu tả nhịp điệu của cuộc sống lao động khẩn trương, tấp nập, đông vui, thanh bình, giản dị của người dân đảo Cô Tô.

5/ Chỉ ra một câu văn thể hiện sự yêu mến đặc biệt của tác giả đối với Cô Tô trong đoạn văn từ Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô… đến theo mùa sóng ở đây

Chỉ ra một câu văn thể hiện sự yêu mến đặc biệt của tác giả đối với Cô Tô trong đoạn văn từ Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô… đến theo mùa sóng ở đây:

HS chỉ ra câu văn trực tiếp thể hiện sự yêu mến của tác giả: Nhìn rõ cả Tô Bắc, Tô Trung, Tô Nam, mà càng thấy yêu hòn đảo như bất cứ người chài nào đã từng đẻ ra và lớn lên theo mùa sóng ở đây.

6/ Khung cảnh Cô Tô sẽ như thế nào nếu không có chi tiết miêu tả giếng nước ngọt và hoạt động của con người quanh giếng?

Chi tiết miêu tả giếng nước ngọt và hoạt động của con người quanh giếng là chi tiết quan trọng để thể hiện khung cảnh Cô Tô, bởi vì:

• Biển Cô Tô đẹp mê hồn và hấp dẫn bởi những sản vật mà nó hào phóng ban tặng cho người đã su hút những người dân chài ra beiern để làm màu cho cuộc sống và cho Tổ quốc. Chủ nhân của vùng đảo tươi đẹp này là những ngư dân ngày đêm bám biển.
• Hoạt động trên đảo vừa khẩn trương, tấp nập lại vừa vui vẻ, thanh bình. Vẻ thanh bình của cuộc sống còn được thể hiện ở suy ngẫm và liên tưởng của nhà văn trước hình ảnh chị Châu Hòa Mãn địu con, thấy nó dịu dàng yên tâm như cái hình ảnh beiern cả là mẹ hiền mớm cá cho lũ con lành.
• Nguyễn Tuân đã cảm nhận được rất tinh tế về sắc thái riêng của cuộc sống ở Cô Tô: “Cái giếng nước ngọt ở rìa một hòn đảo giữa bể, cái sinh hoạt của nó vui như một cái bến và đậm đà mát nhẹ hơn mọi cái chợ trong đất liền”.
• Nếu không có chi tiết này, cảnh Cô Tô dù đẹp đến bao nhiêu cũng chỉ là cảnh hoang vắng, chơi vơi, trơ trọi giữa biển, không đủ và không thể hấp dẫn người đọc.
• Thể hiện niềm yêu mến, tự hào về chủ quyền biển đảo, chủ quyền lãnh thổ của những người lao động dưới chế độ xã hội chủ nghĩa.

7/ Kết thúc bài kí Cô Tô là suy nghĩ của tác giả về hình ảnh chị Châu Hòa Mãn: “Trông chị Châu Hòa Mãn địu con, thấy nó dịu dàng yên tâm như cái hình ảnh biển cả là mẹ hiền mớm cá cho lũ con lành”. Cách kết thúc này cho thấy tình cảm của tác giả với biển và những con người bình dị trên đảo như thế nào?

Kết thúc bài ký Cô Tô là suy nghĩ của tác giả về chị Châu Hòa Mãn: “Trông chị Châu Hòa Mãn địu con thấy nó yên tâm như hình ảnh biển cả là mẹ hiền mớm cá cho lũ con lành”. Cảnh thiên nhiên và sinh hoạt của con người vùng đảo Cô Tô hiện lên thật trong sáng và tươi đẹp qua ngôn ngữ điêu luyện và sự miêu tả tinh tế, hiện lên thật trong sáng và tươi đẹp qua ngôn ngữ điêu luyện và sự miêu tả tinh tế, chính xác, giàu hình ảnh và cảm xúc của Nguyễn Tuân. Bài văn cho ta hiểu biết và yêu mến một vùng đất của Tổ quốc – quần đảo Cô Tô. Cách kết thúc này cho thấy tình cảm của tác giả với biển và những con người bình dị trên đảo là sự yêu mến đặc biệt.

Soạn văn Cô Tô Sau khi đọc

Câu hỏi: Trong Cô Tô, mặt trời lúc bình minh được ví như lòng đỏ quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) chỉ ra ý nghĩa của hình ảnh so sánh đó (có thể liên hệ với cách miêu tả mặt trời lúc bình minh của các tác phẩm khác mà em biết).

Đoạn văn miêu tả cảnh Mặt Trời mọc trên biển là một bức tranh rất đẹp và đầy chất thơ, cũng là đoạn văn miêu tả đẹp nhất của bài kí. Như một “sản phẩm quí”, vẻ đẹp của thiên nhiên như dâng sẵn, đón chờ, nhưng không phải ai cũng có thể cảm nhận được vẻ đẹp ấy một cách đầy đủ và tinh tế. Rạng đông được tác giả miêu tả trong một câu rất súc tích và giàu sức gợi cảm. Trong buổi rạng đông đó, mặt trời lúc bình minh được ví như lòng đỏ quả trứng thiên nhiên đầy đặn là một hình ảnh so sánh thật đặc sắc, vừa rất thực mà cũng rất mơ, rất kì ảo. Mặt Trời lúc ấy dịu êm, khiến cho người ta có thể ngắm nhìn và có cảm giác vầng Mặt Trời hiền hòa phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Hình ảnh so sánh “rất mơ” rất kì ảo vì nó là kết quả của óc quan sát, nhận xét tinh tế và kết hợp với trí tưởng tượng phong phú, táo bạo của tác giả. Phải là một người có sự am hiểu về hội họa tác giả mới có thể miêu tả và so sánh như vậy. Sự so sánh tinh tế, độc đáo giúp đoạn văn giàu chất tạo hình và màu sắc khiến nó sáng rực lên, đẹp một vẻ đẹp kì ảo mà lại chân thực, xứng đáng là một trong những đoạn văn miêu tả cảnh bình minh trên biển đẹp nhất, hay nhất, đặc sắc nhất!

Kết luận

Tài liệu soạn bài Cô Tô đã được đăng tải đầy đủ để các em học sinh tham khảo. Trả lời chính xác các câu hỏi để có sự chuẩn bị tốt nhất cho buổi học tiếp theo.