Soạn bài Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen

Soạn bài Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen – soạn văn 7 giúp thấu hiểu giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật được sử dụng. Cách vịnh tả cảnh vật được dùng rất đẹp, tôn vinh lên loài hoa thuần khiết mang tính biểu tượng.

Chuẩn bị đọc

Soạn Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen Chuẩn bị đọc tại The POET giúp bạn có cái nhìn tổng quan về hoa sen trong thơ ca Việt Nam. Nội dung câu hỏi kích thích sự sáng tạo của học sinh với hình ảnh bông hoa thuần khiết, tuyệt đẹp.

1/ Em hãy sưu tầm và giới thiệu với các bạn một số bài ca dao viết về hình ảnh hoa sen.

Bài 1:

Hoa sen nở đẹp trong đầm

Mùi hương tinh khiết âm thầm tỏa bay

Yêu thương vun bón tháng ngày

Nay hoa hé nhụy lòng đầy nao nao

Bài 2:

Sen ơi giữ lấy trạm đường

Gần bùn nhưng chẳng thấm vương mùi bùn

Nghĩa ân ghi nhớ bồi vun

Giàu sang không chuộng, khốn cùng chẳng khinh

Bài 3:

Hoa sen mọc bãi cát lầm

Tuy rằng lấm láp vẫn mầm hoa sen

Thài lài mọc cạnh bờ sông

Tuy rằng xanh tốt vẫn tông thài lài

Bài 4:

Xin cho sen sắc ngọt ngào

Ơn đời mưa nắng dạt dào tinh khôi

Tiếng cười luôn thắm trên môi

Dáng thanh tâm tịnh, đứng ngồi thoảng hương.

Bài 5:

Thân chị như cánh hoa sen,

Chúng em như bèo bọt chẳng chen được vào.

Lạy trời cho cả mưa rào,

Cho sấm, cho chớp, cho bão to gió lớn,

Cho sen chìm xuống, bèo trèo lên trên!

2/ Em hãy thực hiện một số sản phẩm sáng tạo (bức tranh, đoạn văn,…) để chia sẻ cảm nhận của em về bài ca dao:

Trong đầm gì đẹp bằng sen

Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng

Nhị vàng, bông trắng, lá xanh

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.

Gợi ý 1:

Nét trong sáng, cao đẹp trong tâm hồn con người Việt Nam từ bao đời đã được ca ngợi và trở thành chủ đề của nhiều câu tục ngữ, ca dao. Chúng ta không thể quên bài ca dao quen thuộc:

Trong đầm gì đẹp bằng sen

Lá xanh bông trắng lại chen nhụy vàng

Nhụy vàng bông trắng lá xanh

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.

Bằng ngôn từ trong sáng, giản dị nhất, bài ca dao đã làm nổi bật hình ảnh bông sen thơm ngát, đang nở trên đầm lầy. Bông sen đơn sơ, chân chất như người lao động mang nét đẹp bình dị, thôn dã, lúc nào cũng ngan ngát hương hoa, một thứ hương thơm đặc biệt tinh khiết không pha lẫn mùi vị nào khác dù hoa sen trong đầm. Đầm lầy càng u tối thì bông hoa lại càng đẹp đẽ, tỏa sáng. Thông qua bài ca dao, hình ảnh người dân lao động Việt Nam hiện lên một cách tự nhiên, hợp lý đến tài tình. Tâm hồn của mỗi con người được ví như một bông hoa thơm ngát, dù sống ở đâu, trong hoàn cảnh nào cũng giữ riêng cho mình nét trong trắng, thanh cao nguyên vẹn.

Gợi ý 2:

Trong đầm gì đẹp bằng sen

Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng

Nhị vàng, bông trắng, lá xanh

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.

Đó là một bài ca dao quen thuộc với tất cả chúng ta. Hình ảnh đóa hoa sen xinh đẹp khó gì sánh bằng trong đầm nước đã đi vào biết bao trang thi ca nhạc họa. Thủ pháp điệp vòng được vận dụng tinh tế ở câu thơ thứ hai và thứ ba đã tạo nên nhạc điệu thú vị cho bài ca dao. Dù mọc lên từ trong bùn lầy, nhưng đóa hoa sen vẫn vươn thẳng về phía trước, đón lấy ánh mặt trời, tỏa hương thơm ngào ngạt. Đó cũng chính là hình ảnh biểu trưng cho con người Việt Nam. Dù chân lấm tay bùn, dù hoàn cảnh khó khăn, người dân ta vẫn giữ vẹn nguyên những phẩm chất quý giá. Vẫn không ngừng cố gắng tiến về tương lai tươi đẹp phía trước. Niềm tự hào về những con người đất Việt ấy đã được tác giả dân gian tinh tế gói lại trong bài ca dao qua biểu tượng của đóa sen.

Gợi ý 3:

Trong kho tàng ca dao Việt Nam, em đặc biệt yêu thích bài ca dao:

Trong đầm gì đẹp bằng sen

Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng

Nhị vàng, bông trắng, lá xanh

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.

Ngay câu thơ đầu tiên, tác giả dân gian đã khẳng định vẻ đẹp độc nhất của hoa sen trong đầm nước. Đó không chỉ là vẻ đẹp ngoại hình với bông trắng, nhị vàng , lá xanh. Mà hơn hết, còn là vẻ đẹp tâm hồn luôn tinh khiết, trong sạch, dù sống và vươn lên từ trong bùn lầy của loài hoa này. Với những phẩm chất ấy, đóa sen đã trở thành biểu tượng cho những người dân Việt Nam. Dù cuộc sống có khó khăn, vất vả, dù cho phải đối mặt với những kẻ thù lớn mạnh, thì chúng ta vẫn chưa bao giờ khuất phục. Vượt qua đêm trường tối tăm, chúng ta vẫn tiến về phía trước với những phẩm chất tốt đẹp. Thật đáng quý biết bao những con người kiên cường bất khuất, chịu thương, chịu khó ấy. Niềm tự hào đó được tác giả thể hiện qua những câu thơ của bài ca dao trên.

Ý tưởng vẽ tranh:

Trải nghiệm cùng văn bản

Hướng dẫn soạn văn Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen phần Trải nghiệm. Trả lời tất cả các câu hỏi về nghệ thuật sử dụng hình ảnh, ngôn từ, lí lẽ xuất sắc.

1/ Em hãy chỉ ra những từ ngữ, câu văn thể hiện ý kiến, lí lẽ, bằng chứng trong đoạn bàn luận về câu ca dao thứ hai.

Ý kiến: “miêu tả vẻ đẹp của từng bộ phận cụ thể trong cây sen để chứng minh cho câu thứ nhất”.

• Lí lẽ: “quan sát từ ngoài vào trong, rất tự nhiên, hợp lí”. Bằng chứng: “Từ “lá xanh” qua “bông trắng” đến “nhị vàng””.
• Lí lẽ: “nhấn mạnh sự đa dạng nhiều thành phần và màu sắc đáng chú ý của cây sen”. Bằng chứng: “Từ “lại” được dùng rất đắt”.
• Lí lẽ: “Một bông hoa sen vừa mới nở”. Bằng chứng: “Từ “chen” nói lên sự liên kết chặt chẽ giữa hoa và nhị”.

2/ Em biết gì về hình ảnh hoa sen trong những bài ca dao khác?

Từ quá trình đọc hiểu Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen có thể thấy loài hoa này như tượng trưng cho nét đẹp người Việt. Vì thế không quá khó hiểu khi hoa sen xuất hiện cả trong các bài ca dao khác.

“Nhân dân lao động và người nông dân là những người gần sen, hiểu sen, yên sen và giống sen nhiều nhất. Họ đã đưa sen vào ca dao biết bao nhiêu lần, mỗi lần một cách mà lần nào cũng hay, cũng đẹp”.

=> Hình ảnh hoa sen trong những bài ca dao có đặc điểm chung là đều phản ánh trung thực lẽ sống cao đẹp của con người Việt Nam từ ngàn đời nay.

Suy ngẫm và phản hồi

Hướng dẫn soạn Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen ngắn nhất đầy đủ nội dung chi tiết. Mỗi câu hỏi đều giúp bạn suy ngẫm và hiểu rõ hơn về tinh tuý trong thơ ca Việt Nam.

1/ Em hãy xác định mối quan hệ giữa các ý kiến lớn, ý kiến nhỏ của văn bản dựa vào sơ đồ sau:

Vấn đề bàn luận: Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao

Ý kiến lớn 1: Vẻ đẹp hoa sen được miêu tả một cách khéo léo, tài tình

• Ý kiến nhỏ 1: Câu thứ nhất: khẳng định và tuyệt đối về vẻ đẹp của hoa sen
• Ý kiến nhỏ 2: Câu thứ hai: miêu tả vẻ đẹp của từng bộ phận cụ thể của hoa sen
• Ý kiến nhỏ 3: Câu thứ ba: câu chuyển khéo léo để chuẩn bị cho câu kết

Ý kiến lớn 2: Qua hình ảnh hoa sen, tác giả dân gian đã gửi gắm những triết lí sống sâu sắc.

• Ý kiến nhỏ 1: Câu thứ tư: hình ảnh con người và triết lí nhân sinh
• Ý kiến nhỏ 2: Phản ánh trung thực lẽ sống cao đẹp của con người Việt Nam.

2/ Chỉ ra các lí lẽ, bằng chứng được sử dụng để làm sáng tỏ cho các ý kiến.

Ý kiến 1: Vẻ đẹp của hoa sen đã được miêu tả một cách khéo léo và tài tình.

Lí lẽ 1: Câu thứ nhất: Tác giả dân gian khẳng định và tuyệt đối vẻ đẹp không gì sánh nổi của cây sen ở trong đầm.

• Bằng chứng 1: Trạng ngữ “trong đầm” đã hạn chế sự tuyệt đối hóa trong câu ca dao, làm cho trở thành tương đối và có tính thuyết phục.

Lí lẽ 2: Câu thứ hai: Tác giả dân gian miêu tả vẻ đẹp của từng bộ phận cụ thể trong cây sen để chứng minh cho câu thứ nhất.

• Bằng chứng 2. 1: Từ “lá xanh” qua “bông trắng” đến “nhị vàng”, tức là quan sát từ ngoài vào trong rất tự nhiên, hợp lí.
• Bằng chứng 2.2.: Từ “lại” được dùng rất đắt, có tác dụng nhấn mạnh sự đa  dạng nhiều thành phần và màu sắc đáng chú ý của cây sen.
• Bằng chứng 2.3: Từ “chen” nói lên sự kết chặt giữa hoa và nhị, chứng tỏ đây là một bông hoa vừa mới nở.

Lí lẽ 3: Câu thứ 3 có vị trí đặc biệt trong toàn bài.

• Bằng chứng 1: Câu chuyển (chuyển văn, chuyển nhịp, chuyển ý) để chuẩn bị cho câu kết.

Ý kiến 2: Qua hình ảnh sen, tác giả dân gian đã gửi gắm những triết lí sống sâu sắc.

Lí lẽ: Câu thứ tư: Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.

• Bằng chứng 1: Phần nhiều đều chuyển ngay sang nghĩa bóng, sang hình ảnh con người và ý nghĩa nhân sinh trong đó.
• Bằng chứng 2: “sen” hóa thành người, bùn trong thiên nhiên hóa thành “bùn” trong xã hội, rồi cả cái “đầm” và mùi “hôi tanh” cũng được coi là hình ảnh tượng trưng, ẩn dụ theo nghĩa bóng.

3/ Văn bản được viết ra nhằm mục đích gì? Xác định nội dung chính của văn bản.

Soạn Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen chi tiết về mục đích văn bản được viết ra: Bình luận về vẻ đẹp của hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen.

Nội dung chính: Khẳng định bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen có nghệ thuật tuyệt vời và ý nghĩa nhân sinh gắn liền với nhau tạo nên giá trị muôn đời.

4/ Theo em, có thể thay đổi trật tự các ý kiến lớn, ý kiến nhỏ được không? Cách sắp xếp trật tự các ý kiến như vậy có tác dụng gì trong việc thực hiện mục đích của văn bản?

Từ quá trình soạn bài Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen chi tiết, em cho rằng không nên thay đổi trật tự các ý kiến lớn, ý kiến nhỏ trong văn bản vì cách sắp xếp trật tự các ý kiến đó đã hợp lý, logic, theo thứ tự từng câu trong bài, nếu thay đổi sẽ làm lộn xộn, lủng củng và mất đi tính chặt chẽ.

Cách sắp xếp trật tự các ý kiến như vậy có tác dụng dẫn dắt người đọc theo dõi các luận điểm một cách hợp lí, mạch lạc và hiểu được dụng ý của tác giả khi mượn hình ảnh hoa sen để nói về triết lí con người.

5/ Những dấu hiệu nào giúp em nhận ra văn bản trên là văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học?

Những dấu hiệu giúp em nhận ra văn bản là văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học là:

• Phương thức biểu đạt: nghị luận
• Tác giả nêu cao nhận xét, lí lẽ nhằm thuyết phục người đọc về vẻ đẹp của sen trong bài ca dao.
• Sử dụng câu văn khẳng định.

Văn bản thể hiện rõ ý kiến của tác giả về câu ca dao, đưa ra đầy đủ những lí lẽ, bằng chứng thuyết phục người đọc, người nghe và được sắp xếp theo trình tự hợp lí.

6/ Văn bản trên đã giúp em hiểu thêm điều gì về bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen? Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ đến 200 chữ) trình bày suy nghĩ của mình.

Một bài thơ hay phải cất lên từ biển cuộc đời và bay cao từ làn gió nghệ thuật. Nghệ thuật làm cho thơ trở nên đẹp đẽ, gieo vào lòng người đọc những cảm xúc thẩm mỹ tuyệt vời. Và sau khi đọc văn bản Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen của Hoàng Tiến Tựu, người đọc phải thán phục trước nghệ thuật đặc tả đến độ hoàn mỹ, đồng thời đọng lại trong tâm hồn độc giả niềm trăn trở về ý nghĩa của triết lí sâu xa. Từ bao đời nay, nét trong sáng cao đẹp, phẩm chất đáng quý của con người Việt Nam luôn được ca ngợi. Qua tục ngữ, ca dao ta thấy hiện lên từng nét đẹp của tâm hồn giúp ta hiểu được giá trị của con người. Hình ảnh đóa hoa sen xinh đẹp khó gì sánh bằng trong đầm nước đã đi vào biết bao trang thi ca nhạc họa. Bằng ngôn từ trong sáng, giản dị nhất, bài ca dao làm nổi bật hình ảnh bông sen thơm ngát, đang nở trên đầm lầy nước đọng. Bông sen đơn sơ chân chất như người dân lao động mang nét đẹp bình dị, thôn dã lúc nào cũng ngan ngát. Hương thơm đặc biệt tinh khiết không pha lẫn một vị nào khác dù hoa sen đã ở trong đầm. Dù mọc lên từ trong bùn lầy nhưng hoa sen vẫn vươn thẳng về phía trước, đón lấy ánh sáng mặt trời và tỏa hương thơm ngào ngạt. Đó cũng chính là hình ảnh biểu trưng cho con người Việt Nam. Dù chân lấm tay bùn, dù hoàn cảnh khó khăn, người dân ta vẫn giữ vẹn nguyên những phẩm chất quý giá. Vẫn không ngừng cố gắng tiến về tương lai tươi đẹp phía trước. Niềm tự hào về người con đất Việt ấy đã được tác giả dân gian tinh tế gói lại trong bài ca dao qua biểu tượng đóa sen. Bài ca dao gợi lên sự gần gũi thân thuộc giữa hoa sen với bản chất tốt đẹp của người lao động. Với bức tranh tuyệt mĩ được vẽ bằng ngôn ngữ, hoa sen sẽ lưu lại mãi mãi vẻ đẹp và hương thơm cao quý trong văn chương và trong lòng người dân đất Việt.

Kết luận

Soạn bài Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen giúp bạn dễ dàng trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa. Từ đó việc thấu hiểu thông điệp, giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản trở nên hiệu quả hơn.

XEM THÊM:

• Soạn văn 7 Bức thư gửi chú lính chì dũng cảm trả lời chi tiết
• Soạn Sức hấp dẫn của truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng” đầy đủ ngắn gọn
• Soạn văn bài Cốm vòng tác giả Vũ Bằng