Soạn Mùa xuân nho nhỏ (Chân trời sáng tạo lớp 9 và Kết nối tri thức lớp 7)

Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ ngữ văn lớp 9 Chân trời sáng tạo và ngữ văn lớp 7 Kết nối tri thức. Trả lời câu hỏi đọc hiểu sách giáo khoa giúp bạn hiểu, nắm rõ toàn bộ nội dung bài trước khi học.

Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ lớp 9 Chân trời sáng tạo

Soạn Mùa xuân nho nhỏ trong chương trình ngữ văn 9 Chân trời sáng tạo gồm 5 câu hỏi sau:

Câu 1: Mùa xuân của thiên nhiên, mùa xuân của đất nước được gợi tả như thế nào trong ba khổ thơ đầu? (SGK trang 23)

Mùa xuân của thiên nhiên và đất nước được miêu tả trong ba khổ thơ đầu như sau:

• Hoa màu tím biếc, dòng sông xanh biếc và tiếng chim chiền chiện hót vang khắp bầu trời.
• Không gian rộng lớn, bao la với màu sắc đặc trưng của Huế (tím và xanh), hòa quyện với âm thanh của sự sống.
• Mùa xuân của đất nước được thể hiện qua hình ảnh người lính và người nông dân trên cánh đồng.
• Sự suy ngẫm và chiêm nghiệm của tác giả khi nhận thấy “lộc” từ mùa xuân của đất nước.
• Từ láy “hối hả” và “xôn xao” thể hiện nhịp độ phát triển và thời kỳ mới của đất nước.
• So sánh đất nước với vì sao biểu trưng cho sự trường tồn và vững bền của đất nước.

Câu 2: Chỉ ra ít nhất hai biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ thứ 4 và 5. Phân tích tác dụng của chúng. (SGK trang 23)

• Điệp từ “ta”: Lặp lại 2 lần.

=> Điều này thể hiện một ước nguyện chân thành và tha thiết. Nhà thơ đã chọn những hình ảnh đẹp của thiên nhiên và cuộc sống để diễn tả ước nguyện: con chim, cành hoa, nốt trầm.

• Biện pháp tu từ ẩn dụ “Một mùa xuân nho nhỏ”

=> “Mùa xuân nho nhỏ” là một ẩn dụ sáng tạo, thể hiện một cuộc đời đáng yêu và khát vọng sống cao đẹp. Mỗi người hãy trở thành một mùa xuân, đem tất cả những gì tốt đẹp và tinh túy của mình, dù nhỏ bé, để góp phần làm đẹp cho mùa xuân của đất nước.

Câu 3: Xác định bố cục, mạch cảm xúc và cảm hứng chủ đạo của bài thơ. (SGK trang 23)

• Bố cục gồm 4 phần 

Khổ 1: Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên và đất nước

Khổ 2 và 3: Cảm xúc về mùa xuân của đất nước

Khổ 4 và 5: Ước nguyện của tác giả

Khổ 6: Lời ca ngợi quê hương đất nước qua điệu dân ca xứ Huế

Khi đọc bài thơ Mùa xuân nho nhỏ lớp 9 bạn sẽ thấy rõ bố cục này.

• Mạch cảm xúc của bài thơ 

Bắt nguồn từ sức sống và vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, mở rộng ra mùa xuân của đất nước và cách mạng. Cảm xúc dần lắng đọng vào suy tư và ước nguyện: nhà thơ muốn hòa vào bản hoà ca vĩ đại của cuộc đời bằng một nốt trầm xao xuyến của riêng mình, góp phần vào mùa xuân chung lớn lao.

• Cảm hứng chủ đạo của bài thơ 

Là sự rung động trước vẻ đẹp của thiên nhiên và đất nước khi bước vào mùa xuân. Đồng thời, thể hiện niềm tin tưởng của tác giả vào tương lai tươi sáng của dân tộc Việt Nam. Âm thanh của mùa xuân đất nước vang lên từ chính cuộc sống vất vả, gian lao nhưng tươi thắm vô ngần.

Câu 4: Giải thích ý nghĩa nhan đề Mùa xuân nho nhỏ. (SGK trang 23)

Giải thích nhan đề Mùa xuân nho nhỏ như sau:

• “Mùa xuân nho nhỏ” là một tác phẩm độc đáo và một khám phá mới mẻ của nhà thơ.
• Hình ảnh “Mùa xuân nho nhỏ” tượng trưng cho những gì tinh túy và đẹp đẽ nhất của sự sống và cuộc đời mỗi con người.
• Thể hiện quan điểm về sự thống nhất giữa cái riêng và cái chung, giữa cá nhân và cộng đồng.
• Thể hiện nguyện ước muốn trở thành một mùa xuân của nhà thơ. Điều này nghĩa là sống đẹp, sống với tất cả sức sống tươi trẻ của mình nhưng rất khiêm nhường, góp phần vào mùa xuân lớn của thiên nhiên, đất nước và cuộc đời chung.

Câu 5: Chủ đề bài thơ là gì? Nêu một số căn cứ đã giúp em xác định chủ đề. (SGK trang 23)

• Chủ đề của bài thơ

Bài thơ thể hiện tình cảm yêu mến và gắn bó sâu sắc với đất nước và cuộc đời, cùng với ước nguyện chân thành của nhà thơ muốn cống hiến cho quê hương, góp “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.

• Căn cứ

“Đất nước như vì sao, Cứ đi lên phía trước”

“Một mùa xuân nho nhỏ, Lặng lẽ dâng cho đời”

Soạn văn Mùa xuân nho nhỏ lớp 7 Kết nối tri thức

Gợi ý trả lời câu hỏi đọc hiểu sách ngữ văn 7 Kết nối tri thức bài Mùa xuân nho nhỏ gồm 3 phần: Trước khi đọc, đọc văn bản và sau khi đọc.

Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ lớp 7 phần trước khi đọc

Câu 1: Mùa xuân trong cảm nhận của em có gì đáng nhớ? (SGK trang 90)

Mùa xuân trong cảm nhận của em đáng nhớ vì:

• Có những lễ hội.
• Có nhiều loại hoa.
• Có tết.

Câu 2: Hãy đọc một vài đoạn thơ mà em yêu thích viết về mùa xuân. (SGK trang 90)

Mùa xuân là Tết trồng cây,
Làm cho đất nước càng ngày càng xuân.
(Hồ Chí Minh)

Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ lớp 7 ngắn nhất phần đọc văn bản

Câu 1: Hình dung những màu sắc, âm thanh được gợi lên trong khổ thơ? (SGK trang 90)

• Âm thanh: Tiếng chim chiền chiện hót vang rộn rã và vui tươi.
• Màu sắc: Màu xanh của dòng sông, màu tím của hoa, và sự trong veo của giọt sương.

=> Những màu sắc tươi sáng và âm thanh rộn ràng như thiết tha mời gọi, níu giữ con người ở lại với cuộc sống, với mùa xuân tươi đẹp của xứ Huế.

Câu 2: Hình dung vẻ đẹp mùa xuân qua hình ảnh “lộc”. (SGK trang 90)

• “Lộc” của người ra đồng: Chỉ những người lao động, những người gieo mầm sự sống, trồng những mầm non trên cánh đồng quê hương. Từ “lộc” gợi hình ảnh những cánh đồng mênh mông với chồi non xanh biếc nhú lên từ những hạt giống mùa xuân. “Lộc” còn mang ý nghĩa về sức sống và sức mạnh của con người, cho thấy chính con người là người tạo nên sức sống mùa xuân cho thiên nhiên và đất nước.
• “Lộc” của người cầm súng: Gợi nhớ đến những chiến sĩ, những người ra trận với cành lá ngụy trang trên vai. Những cành lá này mang lộc biếc, chồi non, và cả mùa xuân của thiên nhiên. Từ “lộc” truyền tải niềm tin và hy vọng, tiếp thêm sức mạnh và ý chí cho họ để bảo vệ đất nước.

=> Con người là nhân tố quyết định tạo ra và thúc đẩy sự phát triển của xã hội và đất nước. Hình ảnh “lộc” xuân theo người ra đồng và người cầm súng là biểu tượng đẹp về cuộc sống lao động và chiến đấu. Xây dựng và bảo vệ là hai nhiệm vụ không thể tách rời, và họ mang mùa xuân đến mọi nơi trên đất nước.

Đây là nội dung quan trọng, được sử dụng trong hầu hết các bài phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ mà bạn cần ghi nhớ.

Câu 3: Liên tưởng hình ảnh con chim, cành hoa, nốt trầm, mùa xuân nho nhỏ. (SGK trang 91)

Chúng đều là biểu tượng cho vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời và cũng là biểu tượng cho lẽ sống đẹp của con người.

• Con chim, cành hoa và mùa xuân nho nhỏ: Tượng trưng cho những vẻ đẹp tinh túy của cuộc đời.
• Nốt nhạc trầm: Là biểu tượng cho sự cống hiến thầm lặng.

Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ lớp 7 (trang 91) phần sau khi đọc

Câu 1: Trong khổ thơ đầu, nhà thơ miêu tả mùa xuân qua những hình ảnh nào? Những hình ảnh đó gợi cho em cảm nhận gì về mùa xuân? (SGK trang 91)

Trong khổ thơ đầu, nhà thơ miêu tả mùa xuân qua những hình ảnh:

• Dòng sông xanh
• Bông hoa tím biếc
• Tiếng chim chiền chiện hót vang trời

Những hình ảnh đó gợi cho em cảm nhận về một mùa xuân tươi đẹp, rực rỡ và hài hòa, với thiên nhiên tràn đầy sức sống và vẻ đẹp tuyệt vời.

Câu 2: Cảm xúc của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân được thể hiện như thế nào qua những dòng thơ: Ơi, con chim chiền chiện/ Hót chi mà vang trời/ Từng giọt long lanh rơi/ Tôi đưa tay tôi hứng? (SGK trang 91)

• Nhà thơ thể hiện sự trìu mến đối với cảnh vật.
• Khi đưa tay ra “hứng” “giọt long lanh”, đó có thể là giọt sương, cũng có thể là ẩn dụ cho việc chuyển đổi cảm giác chỉ bởi tiếng chim “hót vang trời”.

=> Cảm xúc ngây ngất trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, mong muốn hòa mình hoàn toàn với thiên nhiên và đất trời.

Câu 3: Hình ảnh người cầm súng, người ra đồng gợi cho em nghĩ đến ai? Vì sao khi nói về mùa xuân của đất nước, nhà thơ lại nhắc đến hình ảnh người cầm súng và người ra đồng? (SGK trang 92)

Hình ảnh người cầm súng và người ra đồng gợi nhớ đến những chiến sĩ và nông dân.

Khi nói về mùa xuân của đất nước, nhà thơ lại nhắc đến hai hình ảnh này vì người cầm súng đại diện cho những người bảo vệ đất nước, còn người ra đồng là biểu tượng của những người lao động miệt mài xây dựng và làm giàu đất nước. Đây là những vai trò quan trọng, giúp đất nước phát triển, mang lại hòa bình và thịnh vượng cho nhân dân, và cũng là những nhiệm vụ cốt lõi của cả dân tộc. Xây dựng và bảo vệ là hai nhiệm vụ không thể thiếu nhau, họ mang đến mùa xuân cho mọi ngóc ngách của đất nước, vì vậy hai hình ảnh này thường được đề cập song song với nhau.

Câu 4: Hãy chỉ ra đặc điểm về cách gieo vần và ngắt nhịp trong khổ thơ sau: Đất nước bốn ngàn năm/ …/ Cứ đi lên phía trước. (SGK trang 92)

• Cách gieo vần: Vần liền (lao – sao)
• Cách ngắt nhịp: Câu 1, câu 2 và câu 3 có nhịp 3/2, câu 4 có nhịp ¼.

Câu 5: Theo em, vì sao tác giả muốn làm con chim, một cành hoa, một nốt trầm? Liên hệ với hoàn cảnh sáng tác của bài thơ, em có cảm nhận gì về ước nguyện mà nhà thơ muốn gửi gắm qua những hình ảnh này? (SGK trang 92)

• Tác giả mong muốn trở thành “con chim”, “một cành hoa”, “một nốt trầm” để thể hiện ý chí cống hiến cho đất nước và cho cuộc đời.
• Khi liên hệ với hoàn cảnh sáng tác, em thấy rõ sự khao khát cống hiến trong hoàn cảnh đặc biệt của tác giả. Khi ông đang nằm trên giường bệnh, chiến đấu với những ngày cuối đời. Ông không sợ cái chết, không nghĩ đến bản thân mà lại nghĩ đến việc cống hiến cho đất nước. Điều này phản ánh phẩm chất cao đẹp của nhà thơ và lối sống ý nghĩa cho cuộc đời.

Câu 6: Trong phần đầu bài thơ, tác giả xưng hô tôi nhưng sang phần sau lại xưng ta. Theo em, việc thay đổi cách xưng hô như thế có ý nghĩa gì? (SGK trang 92)

Đây không phải là việc sử dụng đại từ ngẫu nhiên trong bài thơ của mình, mà tác giả sử dụng sự thay đổi này để thể hiện tư tưởng của mình.

• Từ “Tôi” trong câu thơ “Tôi đưa tay tôi hứng” ở khổ thơ đầu thể hiện cảm xúc cá nhân của tác giả trước cảnh đẹp và sức sống của mùa xuân. Đó là cái “tôi” yêu thiên nhiên, rung động trước cái đẹp của đất trời.
• Đến những khổ thơ sau, chữ “Tôi” được tác giả thay bằng chữ “Ta” để bày tỏ điều tâm niệm tha thiết, khao khát được sống cống hiến cho đời. Chữ “Ta” để thể hiện khát khao không chỉ của riêng tác giả mà còn của nhiều người, của nhiều “tôi” lý tưởng khác.

=> Như vậy, sự chuyển biến từ cái tôi cá nhân đến một tập thể cùng chung suy nghĩ và lý tưởng: sống cống hiến không chỉ là khát vọng của một người, của riêng một nhà thơ, mà còn là của nhiều người, của cộng đồng, nhân dân và đất nước.

Câu 7: Sau khi đọc và tìm hiểu bài thơ em có nhận xét gì về cách dùng từ trong nhan đề Mùa xuân nho nhỏ? Nhan đề đó gợi cho em những cảm xúc, suy nghĩ gì? (SGK trang 92)

• Nhan đề “Mùa xuân nho nhỏ” là một sáng tạo độc đáo của Thanh Hải. Mùa xuân, ban đầu chỉ là một khái niệm trừu tượng về thời gian, nhưng ở đây, nó lại được biểu hiện rõ nét, có hình dáng như một “mùa xuân nho nhỏ”, dễ thương và đáng yêu.
• Nhan đề này gợi cho em suy nghĩ về sự cống hiến của mỗi người đối với đất nước. “Mùa xuân nho nhỏ” là một ẩn dụ sáng tạo để nói về một khát vọng, một lẽ sống cao đẹp. Mỗi người hãy làm cho mình một mùa xuân, hãy đóng góp tất cả những điều tốt đẹp, tinh tế của mình, dù có nhỏ bé, để làm cho mùa xuân của đất nước thêm rực rỡ.

Soạn văn Mùa xuân nho nhỏ phần viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5- 7 câu) nêu cảm nhận về một đoạn thơ mà em yêu thích trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ. (SGK trang 92)

“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.”

Trong đoạn thơ này, tác giả sử dụng các hình ảnh sống động để miêu tả vẻ đẹp của mùa xuân và tình yêu thương đối với thiên nhiên. Bông hoa tím nở giữa dòng sông xanh, tiếng chim chiền chiện vang vọng trên bầu trời, và giọt sương lấp lánh. Tác giả sử dụng ngôn từ tinh tế để thể hiện sự kính trọng và yêu mến sâu sắc với thiên nhiên, tạo nên một hình ảnh rõ nét về vẻ đẹp của Huế.

Bạn có thể kết hợp đoạn văn trên với mở bài phân tích Mùa xuân nho nhỏ để có bài phân tích khổ thơ 1 hoàn chỉnh.

Lời kết

Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ là cách đơn giản nhất giúp bạn hiểu rõ nội dung, ý nghĩa, thông điệp mà tác giả muốn truyền tải thông qua bài thơ. Khi triển khai phân tích, bạn chắc chắn sẽ cần đến những thông tin trên.

Xem thêm các nội dung khác tại ThePoet magazine:

• Tuyển tập các tác phẩm trong chương trình ngữ văn 9.
• Những tác phẩm thuộc chương trình ngữ văn 7.
• Soạn bài Vẻ đẹp của Sông Đà, trả lời toàn bộ câu hỏi SGK.