Soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài – Kết nối tri thức lớp 11

Bạn hãy tham khảo hướng dẫn soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài ngắn nhất nhưng chi tiết từ The POET. Mỗi câu hỏi đều được giải đáp cẩn thận dựa trên nội dung chính của bài học.

Trước khi đọc

Phải chăng giá trị của nghệ thuật là ở chỗ nó có ích cho đời sống?

Giá trị của nghệ thuật có thể kể đến như:

• Nghệ thuật làm lây lan cảm xúc.
• Nghệ thuật giúp trút xả tinh thần.
• Nghệ thuật giải quyết và cải biên nhu cầu của con người.
• Giáo dục nghệ thuật hỗ trợ, thúc đẩy sự hình thành và xuất hiện hành vi sáng tạo.

Trong khi đọc

Nội dung soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài lớp 11 Kết nối tri thức sách mới phần Trong khi đọc có đến 12 câu hỏi. Mỗi câu hỏi đều liên quan đến ý chính của từng lớp kịch nên học sinh cần chú ý.

1/ Lời thoại và hành động thể hiện thái độ gì của các nhân vật?

Lời thoại và hành động thể hiện thái độ bất ngờ, đột ngột khi các nhân vật hay tin người dân và phản quân đang nổi lên, đòi đến phá Cửu Trùng Đài và muốn giết Vũ Như Tô.

2/ Tình huống kịch được miêu tả trong lớp I là gì?

Tình huống kịch trong lớp I là việc cung nữ Đan Thiềm nhận được tin phản quân cùng người dân nghèo khổ đang kéo đến để phá Cửu Trùng Đài, bà đến nói cho Vũ Như Tô – chủ công trình đó và bảo ông trốn ngay đi nhưng ông không tin đồng thời cũng không có ý định trốn chạy.

3/ Bối cảnh nào được tái hiện thông qua các chỉ dẫn sân khấu?

Bối cảnh được tái hiện ở đây là một cảnh hết sức hỗn loạn, phản quân cùng người dân đang ầm ầm kéo đến cùng tiếng quân, tiếng trống,… ầm ầm cả một vùng, khiến người trong hoàn cảnh không khỏi phấp phỏng, không yên.

4/ Chú ý thái độ của Vũ Như Tô, Đan Thiềm khi Nguyễn Vũ xuất hiện.

Khi soạn văn Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài, em chú ý thái độ của các nhân vật như sau:

Khi Nguyên Vũ xuất hiện, Đan Thiềm và Vũ Như Tô được trấn an hơn chút nhưng tiếng của phản quân dồn dập ngày càng lớn, Đan Thiềm lại tiếp tục hối thúc Vũ Như Tô nhanh chóng trốn đi nhưng ông vẫn nhất quyết không chịu trốn đi.

5/ Sự kiện nào được miêu tả trong lớp III?

Sự kiện được miêu tả trong lớp II là Lê Trung Mại xuất hiện và thông báo về tình hình phản quân. Nguyễn Vũ lo lắng hỏi vua đang ở đâu thì hay tin vua đã chết. Nguyễn vũ rút dao ra tự tử trước con mắt của Đan Thiềm, Vũ Như Tô và Lê Trung Mại.

6/ Sự kiện nào được miêu tả trong lớp IV?

Sự kiện được miêu tả trong lớp IV ở đây là cảnh bọn nội gián chạy vào, báo cho Vũ Như Tô biết Cửu Trùng Đài đang bị kẻ đốt, người phá, sắp không còn gì nữa nhưng ông không tin đó là sự thật.

7/ Chú ý sự khác biệt trong hành động, thái độ của các nhân vật trong tình thế nguy ngập.

Vũ Như Tô: thản nhiên, chỉ nghĩ đến Cửu Trùng Đài, không tin rằng nó bị phá.

Lũ thái giám: tìm cách bỏ trốn với hy vọng thoát chết.

8/ Chú ý thái độ của Vũ Như Tô và Đan Thiềm

Vũ Như Tô: vẫn nhất quyết không chịu trốn đi và có ý muốn ở lại chịu họa cùng Đan Thiềm.

Đan Thiềm: một lòng cầu xin ông mau trốn đi.

Thái độ của Vũ Như Tô cùng các nhân vật có sự khác biệt, xuất phát từ suy nghĩ. (Đây là vấn đề quan trọng học sinh cần rút ra được khi soạn Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài lớp 11).

9/ Chú ý hành động của đám cung nữ và quân khởi loạn.

Cung nữ: quỳ xuống xin hàng, mong được sống sót.

Quân khởi loạn: hùng hổ xông vào, hùng hổ, độc ác, quyết giết chết lũ cung nữ.

10/ Hành động, lời thoại của Vũ Như Tô và Đan Thiềm thể hiện thái độ gì của nhân vật?

Hành động, lời thoại của Vũ Như Tô và Đan Thiềm thể hiện thái độ kiên định, không khuất phục trước bọn phản quân, một lòng trung thành với triều đình. Họ là những người trong sạch và ngay thẳng. Đan Thiềm luôn một lòng muốn xin tội cho Vũ Như Tô, bà đã hạ mình, quỳ gối trước giặc để xin tha tội chết cho Vũ Như Tô.

11/ Chú ý sự đối lập trong lời thoại, hành động của Vũ Như Tô và đám quân sĩ.

Vũ Như Tô: thà chết chứ không chịu khuất phục trước phản quân, luôn muốn được phân trần cùng An Hòa Hầu.

Đám quân sĩ: cười mỉa mai, có thái độ thô lỗ nhưng cũng có cái lý khi phân bua lý do Vũ Như Tô có tội.

12/ Chú ý thái độ của Vũ Như Tô khi biết Cửu Trùng Đài bị đốt cháy.

Đọc hiểu Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài có thể thấy, Vũ Như Tô như sụp đổ, biết bao công sức, hy vọng của ông đều gửi gắm vào công trình này mà nay nó đã bị đốt đi cùng với những khát khao, hoài bão lý tưởng của ông. Sự sụp đổ đó khiến ông không còn thiết sống nữa, ông dứt khoát muốn chết cùng với Cửu Trùng Đài, cùng lý tưởng, hoài bão của ông.

Sau khi đọc

Phần Sau khi đọc trong soạn văn 11 Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài là những câu hỏi về sự kiện chính, xung đột, diễn biến tâm trạng nhân vật. Qua đó học sinh hiểu thêm về hình tượng Cửu Trùng Đài và ý nghĩa của nghệ thuật với cá nhân, cuộc sống.

1/ Tóm tắt các sự kiện chính trong đoạn trích. Bạn có nhận xét gì về diễn biến của các sự kiện?

Các sự kiện chính trong đoạn trích gồm:

• Đan Thiềm hay tin có quân phản loạn muốn đến giết chết Vũ Như Tô và phá Cửu Trùng Đài, bà đến thúc giục Vũ Như Tô trốn đi nhưng ông nhất quyết không trốn.
• Bọn nội gián bỏ trốn.
• Quân lính xông vào đòi giết cung nữ, Vũ Như Tô.
• Đan Thiềm xin phản quân tha cho Vũ Như Tô và bị chúng kéo ra ngoài.
• Vũ Như Tô nghe tin Cửu Trùng Đài bị phá và muốn đến phân bua với thủ lĩnh của phản quân.
• Vũ Như Tô hiểu ra cơ sự và xin đến pháp trường để chết.

Nhận xét: Diễn biến của các sự kiện diễn ra khá nhanh nhưng phù hợp với diễn biến của câu chuyện và thể hiện rõ được thái độ của từng nhân vật.

2/ Tình huống kịch được miêu tả trong đoạn trích là gì? Trước tình huống đó, mỗi nhân vật đã có những phản ứng, hành động như thế nào? Những phản ứng, hành động đó thể hiện đặc điểm tính cách gì của nhân vật?

Tình huống truyện được miêu tả trong đoạn trích là phản quân và người dân đang muốn tìm để giết Vũ Như Tô – chủ nhân của công trình Cửu Trùng Đài. Cung nữ Đan Thiềm thấy vậy nên đến nói Vũ Như Tô bảo ông chạy trốn ngay đi.

Trước tình huống đó, Vũ Như Tô vẫn thản nhiên, không biết là mình có tội, một lòng muốn ở lại không chịu trốn đi. Phản quân thì hùng hổ kéo vào đòi giết đám cung nữ và Vũ Như Tô. Nguyễn Vũ thì tự tử, đám nội giám thì trốn chạy nhằm tìm cách thoát thân. Cuối cùng Vũ Như Tô hiểu được cơ sự, lỗi lầm, thấy tâm huyết của mình bị đốt, đánh phá, ông xin được chết theo.

Những phản ứng, hành động đó đã thể hiện rõ phẩm chất của từng nhân vật. Vũ Như Tô thì ngay thẳng, có lý nên mãi mới nhận ra lỗi lầm của mình ở đâu. Đan Thiềm một lòng tiếc thương cho tài năng của Vũ Như Tô, muốn ông trốn đi để giữ lại một tài năng tuyệt vời đó. Cung nữ và đám nội giám hèn nhát, bên thì quỳ xuống nhận tội, bên thì bỏ chạy lấy người hòng tìm cách sống sót. Trong khung cảnh hỗn loạn đó,chúng ta có thể nhận ra được tính cách của từng nhân vật, ai tốt, ai xấu, ai ngay thẳng, ai tiểu nhân bỉ ổi.

3/ Xung đột chính trong đoạn trích là gì? Xung đột đó được triển khai như thế nào qua các lớp kịch?

Xung đột chính trong văn bản Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài là ở nhận thức của nhân vật Vũ Như Tô. Đan Thiềm bảo ông trốn đi, phản quân đến rồi nhưng ông không chịu, vẫn một lòng muốn ở lại nơi Cửu Trùng Đài. Đến cuối cùng, Đan Thiềm chết, không thể cứu giúp ông, ông lại muốn đến gặp địch để phân bua, xem mình sai ở đâu. Đám phản quân mỉa mai, giải thích khiến ông nhận ra cái lý tưởng của mình lại kéo theo nhiều hệ lụy như vậy, ông buồn chán và hiểu ra mọi điều.

4/ Phân tích diễn biến tâm trạng của Vũ Như Tô được thể hiện trong đoạn trích (dựa vào các lời thoại và hành động của nhân vật).

Soạn Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài giúp xác định diễn biến tâm trạng của Vũ Như Tô trong đoạn trích:

• Vũ Như Tô không chịu nghe lời khuyên của Đan Thiềm mà trốn đi.
• Khi nắm rõ được tình hình của phản quân đang đến dần, ông vẫn không chịu trốn đi.
• Khi phản quân đến, ông đứng trước mặt chúng không hề tỏ thái độ khuất phục.
• Bọn chúng đòi giết ông và ông không biết bản thân sai ở đâu.
• Phản quân chỉ ra cái sai của ông, cái tội đáng chết của ông.
• Nghe tin Cửu Trùng Đài bị phá đốt, ông đau đớn và xin được đến pháp trường hành quyết.

5/ Hình tượng Cửu Trùng Đài trong vở kịch có ý nghĩa gì? Bạn có suy nghĩ gì về những phản ứng khác nhau của các nhân vật khi thấy Cửu Trùng Đài bị đốt cháy?

Cửu Trùng Đài là biểu tượng cao nhất của một giá trị nghệ thuật, đó là một công trình kiến trúc lớn, mang ý nghĩa thời đại của một kỹ sư tài ba mang tên Vũ Như Tô. Đây được coi là một sản phẩm của giá trị nghệ thuật tạc thành.

Cách phản ứng khác nhau của các nhân vật trong truyện khi thấy Cửu Trùng Đài bị đốt cháy là dễ hiểu. Cửu Trùng Đài là công trình cả đời, là lý tưởng sống của Vũ Như Tô, bởi vậy ông đau đớn, gục ngã là chuyện hết sức bình thường. Người dân thì cảm thấy vui sướng, phấn khởi muôn phần bởi để làm công trình đó, họ phải bỏ ra sức lao động của mình, thậm chí là xương máu khiến họ cảm thấy đó là nỗi khổ đau chứ không hề đẹp như Vũ Như Tô nghĩ. Bởi vậy, họ vui mừng, phấn khởi trước sự hủy hoại của công trình.

6/ Vở kịch gợi cho bạn suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống, giữa lí tưởng và thực tế, giữa cá nhân và lịch sử?

Soạn văn bản Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài gợi cho em suy nghĩ về mối quan hệ mật thiết giữa nghệ thuật và đời sống, nghệ thuật phải luôn phục vụ cho đời sống. Đó là ý nghĩa và giá trị chân chính của nghệ thuật. Sự xa rời thực tiễn sẽ làm mất đi giá trị của nghệ thuật, thậm chí, nó còn gây mất niềm tin và xung đột giữa những người xung quanh với nhau. Bởi mọi giá trị đều phải gắn liền với cuộc sống, phản ánh cuộc sống của con người, như vậy mới hoàn thành được vai trò, sứ mệnh của nghệ thuật.

7/ Trong lời đề tựa kịch Vũ Như Tô, Nguyễn Huy Tưởng viết:

“Than ôi! Như Tô phải hay những kẻ giết Như Tô phải? Ta chẳng biết. Cầm bút chẳng qua cùng một bệnh với Đan Thiềm.”.

Lời đề tựa này cho thấy thái độ gì của tác giả đối với các nhân vật? Thái độ đó được biểu hiện như thế nào qua văn bản Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài?

Lời đề tựa đã thể hiện rõ thái độ của tác giả đối với nhân vật. Ông thương tiếc cho một tài năng tuyệt vời, một con người thiên tài về kiến trúc như Vũ Như Tô, vì lý tưởng cao đẹp của mình mà quên đi hiện tại. Đan Thiềm cũng là một người thức thời, hiểu đạo lý và thấy thương cho tài năng của Vũ Như Tô, bà là người động viên ông xây dựng Cửu Trùng Đài, cũng mang trong mình hoài bão nghệ thuật như Vũ Như Tô. Nhưng chúng ta đã biết, nghệ thuật khi rời xa cuộc sống thực, tác dụng sẽ ngược lại. Vũ Như Tô mãi đến khi cái chết cận kề mới nhận ra cái sai của mình, Đan Thiềm đến chết vẫn thương cho tài năng của Vũ Như Tô, bảo ông trốn đi như muốn giữ lại một tài năng nghệ thuật cho muôn đời. Nhưng cuối cùng, kết cục của hai người đều bi thảm, họ vẫn thất bại trong việc bảo vệ Cửu Trùng Đài và bảo vệ bản thân mình.

Kết luận

Soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài với những lớp kịch hấp dẫn, là lời than khóc, tiếc thương và trách cứ với một tài năng nghệ thuật. Hy vọng qua hướng dẫn từ The POET Magazine bạn sẽ cảm nhận rõ nét được thông điệp này.

XEM THÊM:

• Trả lời câu hỏi Tác giả Nguyễn Du ngắn gọn
• Soạn Độc tiểu thanh kí Kết nối tri thức ngắn nhất theo câu hỏi sách giáo khoa
• Soạn bài Ai đã đặt tên cho dòng sông chi tiết