Tuyển tập thơ Chính Hữu về người lính đặc sắc nhất

Thơ Chính Hữu chủ yếu viết về người lính và chiến tranh. Dù không sáng tác nhiều nhưng mỗi tác phẩm của ông lại ẩn chứa những hình ảnh chọn lọc với biết bao cảm xúc dồn nén. Ngoài Đồng chí, ông còn là tác giả của một số bài thơ nổi tiếng khác, hãy cùng Thepoetmagazine.org theo dõi ngay sau đây.

15 Bài thơ Chính Hữu hay nhất mọi thời đại

Chính Hữu bắt đầu sáng tác từ năm 1947 và chủ yếu viết về chiến tranh, người lính. Dù không sáng tác nhiều nhưng các tác phẩm của ông đều mang nét đặc sắc riêng, làm rung động trái tim người yêu thơ.

Dưới đây là tuyển tập các bài thơ Chính Hữu hay nhất bạn không thể bỏ qua:

1/ Đồng chí

Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau.
Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ
Đồng chí!

Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh,
Sốt run người, vừng trán ướt mồ hôi.

Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay!

Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.

Lời bình: 

Đồng chí là một trong những bài thơ của Chính Hữu nổi tiếng và được yêu thích nhất. Nó phản ánh thần đồng đội, sự gắn bó giữa những người lính trong cuộc kháng chiến.

Hình ảnh đôi dép cao su, chiếc áo rách, hay những cơn sốt rét trong chiến khu không chỉ là biểu tượng của khó khăn mà còn là tình cảm sâu nặng giữa những người chiến sĩ. Phong cách thơ Chính Hữu mang vẻ đẹp mộc mạc, chân thực, ca ngợi sức mạnh tinh thần và tình đồng đội thiêng liêng.

2/ Ngày về

Có đoàn người lên đóng trên rừng sâu
Đêm nay mơ thấy trở về Hà Nội
Bao giờ trở lại?
Phố phường xưa gạch ngói ngang đường
Ôi hôm nay họ nhớ mái nhà hoang
Bức tường điêu tàn ngày xưa trấn ngự
Nhớ đêm ra đi, đất trời bốc lửa
Cả kinh thành nghi ngút cháy sau lưng
Những chàng trai chưa trắng nợ anh hùng
Hồn mười phương phất phơ cờ đỏ thắm
Rách tả tơi rồi đôi giày vạn dặm
Bụi trường chinh phai bạc áo hào hoa
Mái đầu xanh thề mãi đến khi già
Phơi nắng gió. Và hoa ngàn cỏ dại
Nghe tiếng gọi của những người Hà Nội
Trở về, trở về, chiếm lại quê hương
Nguy nga sao cái buổi lên đường
Súng chuốt gươm lan, mắt ngời sáng quắc
A ha! nhà xiêu mái sập
Xác oan cừu ngập lối chân đi
Gạch ngói xưa mừng đón gót lưu ly
Bước căm giận xéo quân thù lớp lớp
Mịt mù khói ngợp
Cờ máu huy hoàng
Phất nắng
Ôi bài chiến thắng reo vang.

Lời bình: 

Ngày về là bản tình ca lặng lẽ về người lính, những kỷ niệm thân thương về quê hương và gia đình trong tâm trí họ khi còn trên chiến trường. Tác giả Chính Hữu khéo léo kết hợp giữa khát vọng trở về và niềm tự hào của người lính, mang đến một cảm giác vừa bình yên, vừa hùng tráng.

3/ Bắc cầu

Bom nó bằng gang
Tay ta bằng sắt
Hỡi con sông sâu
Cầu ta lại bắc

Hỡi những con đường
Đừng đau chia cắt
Nối nhịp thuỷ chung
Đinh ta đóng chặt

Ta đứng đêm ngày
Bốn bên khói lửa
Hai tay ta đỡ
Bạt ngàn quân đi

Góp vào tiếng súng
Một tiếng dô ta
Mỗi chuyến xe qua
Chở cả lòng ta
Theo ra mặt trận

Sông vỗ trùng trùng
Nhịp cầu điệp điệp
Đưa cả đất nước
Đi về phía nam

Lời bình: 

Bắc cầu – Tác phẩm tiêu biểu của Chính Hữu, thể hiện tinh thần đồng lòng vượt qua khó khăn, chiến thắng mọi gian nguy để xây dựng tương lai hòa bình. Đây không chỉ là một hành động chiến lược trong chiến đấu mà còn là biểu tượng của sự gắn kết giữa những người lính và nhân dân.

4/ Ngọn gió

Em có bao giờ nửa đêm thức dậy
Nghe ngọn gió phương này thổi sang phương ấy
Đấy là hồn anh đang thở đêm đêm
Đi giữa đất trời đến hát ru em…

Lời bình: 

Ngọn gió trong thơ Chính Hữu mang ý nghĩa của tự do, hy vọng và sức mạnh. Những cơn gió mang theo tình yêu nước, ý chí và niềm tin của những người chiến sĩ, thổi bùng lên ngọn lửa của lý tưởng và sự kiên cường.

5/ Thư nhà

Một lá thư nhà
hôm nay ta đọc
Trong chiến hào chuẩn bị tiến công,
Ta mới hiểu thêm
từng chữ, từng dòng
Chưa bao giờ hiểu hết,
Ta mới biết
Chiều cao ngọn núi, chiều rộng con sông,
Hai tiếng quê hương bỗng sao thắm thiết.

Thư người hậu phương gánh gạo đưa chồng,
Hai vai khó nhọc,
Viết gửi cho ta ngổn ngang từng nét
Như gồng như gánh dân công,
Ánh mực lập loè đường xa lửa đuốc.
Lặn lội đi theo cả nước
Lên đây đánh giặc cùng ta
Đêm nay ở đâu?
lưng đèo?
cuối dốc?
Một lá thư nhà
Chia đôi nhiệm vụ
Hai người đoàn tụ
Hai đầu chiến công.

Lời bình: 

Thư nhà gợi lên hình ảnh xúc động về nỗi nhớ gia đình của những người lính. Chính Hữu sử dụng những ngôn từ giản dị nhưng đầy cảm xúc để khắc họa nỗi nhớ quê hương, mẹ già và người thân yêu nơi hậu phương, thể hiện sự gắn kết thiêng liêng giữa tiền tuyến và hậu phương.

Nếu bạn còn thắc mắc Chính Hữu là tác giả của bài thơ nào thì ngoài Đồng Chí, không thể bỏ qua Thư nhà.

6/ Gửi mẹ

Hôm nọ gặp người làng ta ở xuôi
Hỏi thăm tin nhà tin mẹ

Mẹ hiểu câu “Kháng chiến trường kỳ nhất định thắng lợi”
Những đêm gió mưa dữ dội
Vẫn thắp hương cầu trời phù hộ bước con đi

Lúc thơ ngây con từng nghe kể
Từ tuổi lấy chồng mẹ ít khi vui
Ngày đưa thầy về nơi yên nghỉ
Lá mùa đông rơi xuống đầy vai

Con mang tấm lòng thương mẹ
Đi qua nghìn dặm quê hương
Này đây núi, này đây sông
Này đây buổi chiều khói thổi cơm lặng lẽ
Nơi nào cũng hiền như đời của mẹ

Làng ở đây như làng dưới ta
Cũng có giếng nước
Cũng có gốc đa
Cũng có con trai xa nhà

Yên tâm mẹ nhé
Con đi mười năm
Con đi bảo vệ
Niềm vui của mẹ
Và của quê hương
Một ngọn khói thổi cơm
Một mái nhà bình yên bếp lửa
Tiếng võng đung đưa trưa hè tuổi nhỏ

Lời bình: 

Gửi mẹ là bài thơ tràn đầy tình cảm hiếu thảo, là tiếng lòng của người con xa quê, nơi chiến trường. Qua từng câu thơ, Chính Hữu đã bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và tình thương vô bờ dành cho mẹ, người đã nuôi dưỡng và cổ vũ con trong cuộc chiến đấu gian khổ.

7/ Trang giấy học trò

Em đến trường
Tay cầm cuốn vở
Gió thổi đời em
Lật từng trang mở
Trường mới
như tâm hồn em
Lợp toàn ngói đỏ

Tóc xanh mát bóng cây
Thơm mùi trang giấy mới
Vui với em phơi phới
Tổ quốc lớn từng ngày

Chúng mang bom nghìn cân
Giội lên trang giấy
Mỏng như một ánh trăng ngần
Hiền như lá mọc mùa xuân

Ôi từng trang giấy
Trong lòng anh, đập khẽ, đêm nay
như bàn tay vẫy
như một bàn tay ròng ròng máu chảy!

Nếu em sống lại
Anh đi một nghìn đêm
Để giành lấy cho em
Một ngày không sợ hãi

Trận địa thức bên em
Bóng quân thù hung ác
Không che được ánh đèn
Soi cho em ngồi học

Ôi ánh đèn thúc giục
Như mệnh lệnh hành quân

Lời bình: 

Trang giấy học trò tái hiện lại ký ức tuổi học trò, gợi nhớ về một thời tuổi trẻ đầy khát khao và mơ ước. Trong bài thơ, hình ảnh đơn sơ của những trang vở cũng trở thành biểu tượng của niềm tin vào tri thức.

Trong các bài thơ của Chính Hữu về chủ đề người lính và chiến tranh, Trang giấy học trò là tác phẩm đặc biệt nhất.

8/ Giá từng thước đất

Năm mươi sáu ngày đêm bom gầm pháo giội,
Ta mới hiểu thế nào là đồng đội.
Đồng đội ta
là hớp nước uống chung
Nắm cơm bẻ nửa
Là chia nhau một trưa nắng, một chiều mưa
Chia khắp anh em một mẩu tin nhà
Chia nhau đứng trong chiến hào chật hẹp
Chia nhau cuộc đời, chia nhau cái chết.

Bạn ta đó
Ngã trên dây thép ba tầng
Một bàn tay chưa rời báng súng,
Chân lưng chừng nửa bước xung phong.
Ôi những con người mỗi khi nằm xuống
Vẫn nằm trong tư thế tiến công!
Bên trái: Lò Văn Sự
Bên phải: Nguyễn Đình Ba,
Những đêm tiến công, những ngày phòng ngự,
Có phải các anh vẫn còn đủ cả
Trong đội hình đại đội chúng ta ?

Khi bạn ta
lấy thân mình
đo bước
Chiến hào đi,
Ta mới hiểu
giá từng thước đất,
Các anh ở đây
Trận địa là đây,
Trận địa sẽ không lùi nửa thước,
Không bao giờ, không bao giờ để mất
Mảnh đất
Các anh nằm.

Lời bình: 

Bài thơ khắc họa giá trị của mỗi thước đất quê hương mà người lính phải hy sinh để bảo vệ. Qua hình ảnh đất đai và sự chiến đấu dũng cảm, Chính Hữu ca ngợi lòng yêu nước sâu sắc và tinh thần quả cảm của người lính.

9/ Lá ngụy trang

Mười năm đi mải miết
Mang quê mình xanh biếc trên lưng.
Khi ta hành quân đã khuất,
Lá nguỵ trang còn đọng tiếng chim rừng
Tha thiết

Cây mọc trăm miền gửi lá theo ta
Gian khổ đêm ngày chiến dịch,
Vẫn nghe rì rào thôn xóm ta qua
Nghe núi nghe sông trong cành lá hát.

Lời bình: 

Lá ngụy trang là hình ảnh biểu tượng cho sự khéo léo, tinh thần chiến đấu mưu trí của các chiến sĩ trong những trận chiến ác liệt. Từ những chiếc lá bình thường, Chính Hữu đã biến chúng thành biểu tượng của sự sống và hy vọng giữa chiến tranh.

Đây xứng đáng là một trong những tác phẩm của Chính Hữu hay, đặc sắc nhất mà bạn không thể bỏ qua.

10/ Ngọn đèn đứng gác

Trên đường ta đi đánh giặc
Ta về Nam hay ta lên Bắc,
Ở đâu
Cũng gặp
Những ngọn đèn dầu
Chong mắt
Đêm thâu
Những ngọn đèn không bao giờ nhắm mắt
Như những tâm hồn không bao giờ biết tắt,
Như miền Nam
Hai mươi năm
Không đêm nào ngủ được,
Như cả nước
Với miền Nam
Đêm nào cũng thức…
Soi cho ta đi
Đánh trận trường kỳ
Đèn ta thắp niềm vui theo dõi
Đèn ta thắp những lời kêu gọi.
Đi nhanh đi nhanh
Chiến trừõng đã giục
Đầy núi đầy sông
Đèn ta đã mọc.
Trong gió trong mưa
Ngọn đèn đứng gác
Cho thắng lợi, nối theo nhau
Đang hành quân đi lên phía truớc.

Lời bình: 

Ngọn đèn đứng gác là biểu tượng cho sự kiên cường, bền bỉ của những người lính gác đêm, bảo vệ quê hương. Ngọn đèn tuy nhỏ bé nhưng mang ý nghĩa to lớn, thắp sáng trong đêm tối, đồng hành cùng người chiến sĩ trên mỗi bước đường bảo vệ tổ quốc.

11/ Đường ra mặt trận

Những buổi vui sao, cả nước lên đường,
Xao xuyến bờ tre, từng hồi trống giục

Xóm dưới làng trên, con trai con gái
Xôi nắm cơm đùm, ríu rít theo nhau
Súng nhỏ súng to, chiến trường chật chội
Tiếng cười hăm hở, đầy sông đầy cầu

Bộ đội dân quân, trùng trùng điệp điệp
Chào nhau không kịp nhớ mặt
Dô hò nón vẫy theo,
Hàng ngũ ta đi dài như tiếng hát

Chào những ngôi trường ngói đỏ bình yên
Lấp lánh cánh đồng đang gặt đang hái
Xuôi ngược công trường những bánh xe reo
Ngọn khói con tàu như tay vẫy gọi

Đất nước mình đây,
Hai mươi năm
mưa, nắng, đêm, ngày
Hành quân không mỏi
Sung sướng bao nhiêu: tôi là đồng đội
Của những người đi, vô tận, hôm nay.

Yểm hộ miền Nam
Thình thình đại bác
Nhịp những bước chân
Cả nước
lên đường

Lời bình: 

Trong những bài thơ hay của Chính Hữu không thể bỏ qua Đường ra mặt trận. Đây là bài thơ kể về hành trình gian khổ nhưng đầy vinh quang của người lính.

Chính Hữu đã khéo léo miêu tả những bước chân mạnh mẽ, kiên định của những người chiến đấu vì đất nước, tạo nên một bản anh hùng ca đầy khí phách.

12/ Nhật kí biên giới

Núi, lại núi, lại núi…
Đội tuần tra súng ướt hơi mây
Hành quân giữa màu xanh biên giới

Không ở đâu bằng ở đây
Đất quê hương đo từng thước một
Của chúng ta, mỗi con suối mỗi gốc cây
Đã ghi trên bản đồ Tổ quốc

Đêm nay dừng lại
Đứng gác trong mây, bốn bề gió thổi
Hỏi quê mình còn thức hay không?

Ai đó, khuya rồi, một ngọn đèn chong
Đèn thương nhớ ai đèn không nhắm mắt
Vì nửa tấm lòng trong kia vẫn thức
Miền Nam xa, dậy tiếng reo hò
Có phải giờ này các anh tập kích
Mà ánh lửa trên đèo rậm rịch?

Đó con tàu lên vùng đất mới
Đội ngũ trùng trùng các chị các anh
Những ngọn đèn soi trong đêm vội
Những con người thức suốt năm canh
Nghe rú ngược rừng xuôi thét gọi

Cửa biển ì ầm suy nghĩ không nguôi
Trong dạ băn khoăn từng bày cá nhảy
Vẫy con thuyền sóng giạt ngoài khơi
Những ngọn hải đăng bồi hồi nhấp nháy

Đêm nào cũng vậy
Từ biên giới cao, lòng ta vẫn thấy
Nghìn dặm nước ta
Như dải Ngân Hà
Thao thức
Ta đứng gác
Cho sao trên trời
Cho sao dưới đất
Thương Tổ quốc ta không đêm nào ngủ được
Lại lên đường, hăng hái bước tuần tra
Đỉnh núi này, ta thức với quê ta

Lời bình: 

Nhật kí biên giới ghi lại những cảm xúc, suy nghĩ chân thực của người lính nơi biên cương xa xôi. Từng dòng thơ chính là lời nhắn gửi, là niềm hy vọng và lòng quyết tâm bảo vệ từng tấc đất biên cương của tổ quốc.

13/ Tháng năm ra trận

Tháng năm trong làng đã mùa gặt
Lòng dân sung sướng thóc mênh mông
Có người đi lính, hiền như đất
Muà hạ tưng bừng, thương núi sông
Một sớm mang về tin xuất trận
Vội vàng súng đạn, nao nức lòng
Ai về nhắn hộ cho thôn xóm
Một đi là hẹn chẳng về không
Mùa thu thây giặc chất sông núi
Mùa hạ thây giặc phơi đầy đồng

Ai về cấy lúa trồng bông
Cho lúa mau tốt, cho bông được mùa
Trưa hè rụng lá bàng khô
Tôi đi ra trận nghe hò bốn phương

Súng ơi!
Súng đã theo tôi mùa thu
Súng đi với tôi mùa hạ
Theo tôi diệt hết quân thù
Tôi nhớ thương người bạn cũ
Miệng cười mắt nhắm nghìn thu

Súng nặng
Đường dài
Vai gầy
Áo rách
Nhưng sớm ra đi miệng nở cười

Mặt nóng bừng bừng theo nhịp trống
Lòng nao nức rộn tiếng hoan hô
Bờ tre em nhỏ đưa tay vẫy
Hồn nở muôn sao phấp phới cờ…

Lời bình: 

Tháng năm ra trận tái hiện những ngày tháng lịch sử của dân tộc, khi những người lính ra trận với tinh thần chiến đấu mãnh liệt. Thơ Chính Hữu ở đây vừa mang chất sử thi hùng tráng, vừa tràn đầy cảm xúc chân thành, biểu dương ý chí quật cường.

14/ Trận địa Hà Nội

Hà Nội
một góc vườn hoa
Đơn vị chúng ta
Đến xây trận địa
Tạm xếp sang bên những hàng ghế đá

Hôm nay
Hà Nội lại đi vào khói lửa

Trận địa ta xây
Trên những công trình dang dở
Ta đi – gian khổ mười năm
Thương quê hương cỗi cằn tàn phá
Về Hà Nội
vất vả mười năm
Ta mới trồng xong chút màu hoa lá
Trận địa của ta
Là một ngôi trường mới mở
Những ánh mắt ngời ngời hai hàng cửa sổ
Trận địa của ta là sân
Một vườn trẻ bây giờ bỏ vắng
Súng ta kê
bên nôi nhỏ
các em nằm
Từ trận địa
ta bắn chúng
Súng của ta
tính tầm tính hướng
Tính theo góc độ của lòng căm
Đạn ta tính
theo từng giọt mồ hôi
ta đổ xuống
Tưới đất này vất vả mười năm
Những ngôi nhà này không hề biết sợ
Mái này tường này
Quen nhìn gạch đổ
Những con người này quen súng cầm tay
Quen mở chiến hào ngay trên đường phố
Dù phải mười năm, hai mươi năm
Đất nước này quen một mất một còn

Lời bình: 

Bài thơ Trận địa Hà Nội ca ngợi tinh thần bất khuất của người dân thủ đô trong cuộc kháng chiến chống giặc. Từng câu thơ như tái hiện lại hình ảnh hào hùng của những ngày tháng chiến đấu ác liệt nhưng đầy tự hào của Hà Nội.

15/ Hai người bộ hành

Cháu dắt ông đi
Hai ông cháu mình vừa đi vừa học
Ông dạy cháu biết tất cả những gì
Có ở trên trời dưới đất
Còn cháu thì dạy ông biết
Cuộc đời này ngắn, nhưng ông đừng buồn
Vì nó – vĩnh hằng – tiếp tục
Đường vào thế kỷ hai mốt,
Hai người bộ hành một cháu một ông
Những bước đầu tiên đi song song,
Bên những bước cuối cùng.

Như một di truyền thế hệ
Cháu sẽ yêu, như ông bà, như cha mẹ
Dưới gió, dưới mây,
Những phố, những cây
Dù ở nơi này
Nay mai vắng vẻ
Dáng hình ông.

Lời bình: 

Hai người bộ hành kể về hành trình đồng đội gian khổ nhưng đầy ý nghĩa của hai người lính. Qua bài thơ, Chính Hữu đã khắc họa tình bạn, tình đồng chí và sự gắn kết mạnh mẽ giữa những con người cùng chung lý tưởng.

Lời kết

Thơ Chính Hữu mang đến cho người đọc sự rung động, cảm xúc dồn nén về chiến tranh và người lính. Ông được mệnh danh là nhà thơ quân đội bởi phong cách sáng tác có phần khác biệt, đậm chất riêng của mình.