Trọn bộ những bài thơ Lưu Quang Vũ hay nhất

Thơ Lưu Quang Vũ đa dạng chủ đề, từ tình yêu lãng mạn đến tình yêu quê hương đất nước và con người Việt Nam. Dù ra đi khi còn rất trẻ nhưng số lượng các tác phẩm của ông đồ sộ, không thua kém bất cứ nhà thơ cùng thời nào. Để tìm hiểu rõ hơn về những tác phẩm này, hãy cũng The POET magazine theo dõi bài viết sau.

Trọn bộ tác phẩm tiêu biểu của Lưu Quang Vũ

Trong suốt sự nghiệp sáng tác nghệ thuật, Lưu Quang Vũ đã mang đến cho nền văn học Việt Nam một kho tàng tác phẩm đồ sộ, đa dạng thể loại. Dưới đây là tổng hợp những tác phẩm tiêu biểu nhất, giúp tên tuổi Lưu Quang Vũ vang xa:

Thơ 

• 1968: Hương cây.
• 1989: Mây trắng của đời tôi.
• 1993: Bầy ong trong đêm sâu.
• 1998: Gửi tới các anh.
• 2008: Di cảo.
• 2008: Những bông hoa không chết.
• Và nhiều bài thơ khác.

Kịch

• 1984: Sống mãi tuổi 17
• 1983: Nàng Sita
• 1985: Hẹn ngày trở lại
• 1984: Nếu anh không đốt lửa
• 1984: Hồn Trương Ba, da hàng thịt
• 1986: Lời thề thứ 9
• 1986: Khoảnh khắc và vô tận
• 1986: Bệnh sĩ
• 1987: Tôi và chúng ta
• 1986: Người tốt nhà số 5
• 1987: Chiếc Ô Công Lý
• 1988: Ông Không Phải Là Bố Tôi
• 1989: Lời nói dối cuối cùng
• 1988: Mùa hạ cuối cùng

Những bài thơ Lưu Quang Vũ nổi bật nhất

Những bài thơ của Lưu Quang Vũ bay bổng, giàu cảm xúc với biết bao trăn trở và khát khao. Dưới đây là tổng hợp các tác phẩm nổi bật nhất trong sự nghiệp ông:

Bài ca trên vỉa hè

Tôi ngồi trên vỉa hè
Nghe tiếng xe cộ chạy qua
Mặt trời nóng bỏng

Ánh sáng chói chang

Có người đã đi qua
Có người đang đi tới
Những tiếng cười, tiếng nói

Rơi xuống như những hạt mưa

Tôi nghe được những lời than vãn
Những mơ ước, những khao khát
Có những người vội vàng

Có những người đứng lại

Tôi nhìn thấy những khuôn mặt
Những ánh mắt lo lắng
Có người đang mơ mộng

Có người đang chờ đợi

Tôi ngồi trên vỉa hè
Cảm nhận cuộc sống qua từng phút
Những con người, những câu chuyện

Làm nên bản giao hưởng cuộc đời

Tôi không biết mình đang làm gì
Chỉ biết rằng mình đang sống
Trên vỉa hè của cuộc đời
Nghe bài ca của những ngày trôi qua

Lời bình: 

Lưu Quang Vũ thể hiện tình yêu và sự gắn bó sâu sắc với đời sống thường nhật của phố phường, nơi mỗi góc phố, vỉa hè đều chất chứa những kỷ niệm và xúc cảm giản dị, chân thực.

Phố ta

Phố của ta
Những cây táo nở hoa
Mùa thu đấy
Thân cây đang tróc vỏ
Con đường lát đá
Nghiêng nghiêng trong sương chiều.

Năm nay cà chua chín sớm
Trên quầy hàng đỏ hồng
Chị thợ may đi lấy chồng
Chị thợ may goá bụa
Năm nay tôi mặc đồ đen.

Bác đưa thư, có thư ai đấy?
Bác đưa thư kéo chuông
Ti-gôn hoa nhỏ
Rụng đầy trước hiên.

Riêng bác thợ mộc già buồn bã
Thở khói thuốc lên trời
Anh thợ điện trên mái nhà mắc dây
Bà giáo về hưu ngồi dịch sách
Dậy cậu con tiếng Pháp
Suốt ngày chào: bông-dua.

Phố của ta
Phố nghèo của ta
Những giọt nước sa
Trên cành thánh thót
Lũ trẻ lên gác thượng
Thổi bay cao bao bong bóng xà phòng.

Em chờ anh trước cổng
Con chim sẻ của anh
Con chim sẻ tóc xù
COn chim sẻ của phố ta
Đừng buồn nữa nhá
Bác thợ mộc nói sai rồi
Nếu cuộc đời này toàn chuyện xấu xa
Tại sao cây táo lại nở hoa
Sao rãnh nước trong veo đến thế?
Con chim sẻ tóc xù ơi
Bác thợ mộc nói sai rồi.

Lời bình: 

Bài thơ là một bức tranh sinh động về không gian phố xá Hà Nội, nơi con người sống, yêu thương và trải qua những biến đổi của thời gian.

Tiếng Việt

Tiếng mẹ gọi trong hoàng hôn khói sẫm
Cánh đồng xa cò trắng rủ nhau về
Có con nghé trên lưng bùn ướt đẫm
Nghe xạc xào gió thổi giữa cau tre.

Tiếng kéo gỗ nhọc nhằn trên bãi nắng
Tiếng gọi đò sông vắng bến lau khuya
Tiếng lụa xé đau lòng thoi sợi trắng
Tiếng dập dồn nước lũ xoáy chân đê.

Tiếng cha dặn khi vun cành nhóm lửa
Khi hun thuyền, gieo mạ, lúc đưa nôi
Tiếng mưa dội ào ào trên mái cọ
Nón ai xa thăm thẳm ở bên trời.

“Đá cheo leo trâu trèo trâu trượt…”
Đi mòn đàng dứt cỏ đợi người thương
Đây muối mặn gừng cay lòng khế xót
Ta như chim trong tiếng Việt như rừng.

Chưa chữ viết đã vẹn tròn tiếng nói
Vầng trăng cao đêm cá lặn sao mờ
Ôi tiếng Việt như bùn và như lụa
Óng tre ngà và mềm mại như tơ.

Tiếng tha thiết, nói thường nghe như hát
Kể mọi điều bằng ríu rít âm thanh
Như gió nước không thể nào nắm bắt
Dấu huyền trầm, dấu ngã chênh vênh.

Dấu hỏi dựng suốt ngàn đời lửa cháy
Một tiếng vườn rợp bóng lá cành vươn
Nghe mát lịm ở đầu môi tiếng suối
Tiếng heo may gợi nhớ những con đường.

Một đảo nhỏ ngoài khơi nhiều kẻ nhận
Vẫn tiếng làng tiếng nước của riêng ta
Tiếng chẳng mất khi Loa thành đã mất
Nàng Mỵ Châu quỳ xuống lạy cha già.

Tiếng thao thức lòng trai ôm ngọc sáng
Dưới cát vùi sóng dập chẳng hề nguôi
Tiếng tủi cực kẻ ăn cầu ngủ quán
Thành Nguyễn Du vằng vặc nỗi thương đời.

Trái đất rộng giàu sang bao thứ tiếng
Cao quý thâm trầm rực rỡ vui tươi
Tiếng Việt rung rinh nhịp đập trái tim người
Như tiếng sáo như dây đàn máu nhỏ.

Buồm lộng sóng xô, mai về trúc nhớ
Phá cũi lồng vời vợi cánh chim bay
Tiếng nghẹn ngào như đời mẹ đắng cay
Tiếng trong trẻo như hồn dân tộc Việt.

Mỗi sớm dậy nghe bốn bề thân thiết
Người qua đường chung tiếng Việt cùng tôi
Như vị muối chung lòng biển mặn
Như dòng sông thương mến chảy muôn đời.

Ai thuở trước nói những lời thứ nhất
Còn thô sơ như mảnh đá thay rìu
Điều anh nói hôm nay, chiều sẽ tắt
Ai người sau nói tiếp những lời yêu?

Ai phiêu bạt nơi chân trời góc biển
Có gọi thầm tiếng Việt mỗi đêm khuya?
Ai ở phía bên kia cầm súng khác
Cùng tôi trong tiếng Việt quay về.

Ôi tiếng Việt suốt đời tôi mắc nợ
Quên nỗi mình quên áo mặc cơm ăn
Trời xanh quá môi tôi hồi hộp quá
Tiếng Việt ơi tiếng Việt xót xa tình…

Lời bình: 

Lưu Quang Vũ ca ngợi vẻ đẹp của tiếng Việt – thứ ngôn ngữ gắn liền với hồn dân tộc, chứa đựng những giá trị văn hóa, lịch sử và tâm hồn của người Việt.

Hoa tầm xuân

Con đường này xưa có tầm xuân nở
Dòng sông cũ cánh buồm giăng trắng xóa
Nay cạn khô trong cỏ dại u buồn
Những đền đài thuở trước đã tan hoang ở
Những chùa cổ chiều mưa rêu ướt lạnh
Chìm trong đất những chùm hương dĩ vãng
Tầm xuân ơi hoa chết đã lâu rồi
Nay ta về lặng lẽ tháng giêng hai
Em nhắc chuyện những bông tầm xuân cũ
Giọng em sáng như một chùm nắng nhỏ
Ấm chiều sương run lạnh của chùa hoang
Tro phủ lòng anh những trìu mến đã tàn
Em chẳng biết em vô tư khêu dậy
Và gió thổi quanh em, tóc rối.
Những bông hoa đã mất vụt bay về
Như giọt sương run rẩy cạnh đường đi
Như hoa vẫn còn hồng trên mặt đất
Hoa tìm mùa xuân suốt đời chẳng gặp
Anh suốt đời chẳng gặp sắc tầm xuân
Em hồn nhiên em chẳng biết anh buồn
Em cứ kể về loài hoa bé nhỏ
Những chùm hoa nở bừng trong gió
Những chùm hoa ngày cũ chết lâu rồi.

Lời bình: 

Với hình ảnh hoa tầm xuân, tác giả nói về sự mong manh và sắc thắm của tình yêu trong bối cảnh cuộc sống đầy biến động, nhưng vẫn luôn đọng lại những ký ức đẹp.

Những bông hoa không chết

Chúng ta ra đi chiến tranh mùa đông
Khói xám phủ những toa tàu mù mịt
Tờ báo cũ rơi trên chồng gạch ướt
Người bẻ ghi râu bạc đứng im lìm

Chúng ta ra đi chiến tranh mùa đông
Tiếng ai hát khuất vào nẻo tối
Gió thổi tung những trang sách trên bàn
Cuốn hình học không gian và tập thơ Blốc

17 tuổi lòng ai không hồi hộp
Khi ngồi trong rạp hát đợi màn lên
Tuổi thơ bỏ ta bay mất như chim
Tiếng bom nổ những khu nhà đổ sụp

Chúng ta ra đi chiến tranh mùa đông
Ta kịp biết gì đâu
Vừa hết trẻ con đã là người lính
Cô bạn gái cánh tay trần rám nắng
Ngực phập phồng thở mạnh đến lo âu
Đừng nói với ta những lời hào nhoáng về chiến tranh
Tuổi trẻ ta đã qua bạn bè ta đã chết
Ta đã vượt bao đèo cao chót vót
Bao điều nhà trường chẳng dậy cho ta
Nghĩ lại giễu cười những giấc mộng tuổi thơ
Giờ trong ta vui buồn đều nín lặng
Một thế hệ cứng đi như thỏi sắt
Nhưng xoáy ngầm vẫn cuộn ở lòng sông

Ta sẽ trở về. Thành phố mùa xuân.
Dẫu hàng xóm chẳng nhận ra ta được
Dẫu mẹ già đã trắng phơ tóc bạc
Bước lên thềm ta sẽ gọi: Mẹ ơi!
Qua khổ đau con đã lớn lên rồi
Mẹ hãy nghỉ ngơi, con sẽ làm mọi việc…

Những bạn bè đã chết
Cũng sẽ trở về như những bông hoa
Cắt xuân trước, tháng Giêng sau lại mọc
Những bông hoa không chết bao giờ.

Lời bình: 

Bài thơ khắc họa hình ảnh những bông hoa không bị ràng buộc bởi những giới hạn, biểu trưng cho khát vọng tự do và vượt qua những trở ngại trong cuộc sống.

Chuyện nhỏ bên sông

– Em mới về làm dâu thôn ta
Chuyện cái bến sông này em chả biết
Bãi cát lún bao mùa mưa trước
Mỗi câu hò gợi một chuyến đò đi.
Em biết chăng ngọn cỏ thơm kia
Con nghé ăn vào bỗng nhiên nhớ mẹ
Quẫy sóng trên sông là con cá mè
Hay đậu theo bầy là con chim dẽ
Con tép nhỏ thường kho với khế
Con bồ nông trên cát ướt lao xao…
Chuyện xóm chuyện nhà em chưa biết đâu
Trên bến sông này một chiều năm ấy
Mẹ đã tiễn cha đi bộ đội
Tiếng súng đòn Tây ngơ ngác hoàng hôn
Con rô sục bùn, con vạc kêu sương
Cha lội tắt qua dòng nước lạnh
Một nắm cơm đùm, một manh áo rách
Ngẩng lên ngang trời một mảnh trăng non…

– Anh bảo hiểu em mà hiểu không tròn
Em đã yêu anh em yêu trọn vẹn
Em về với anh như mùa cam chín
Những gì anh quý lòng anh cũng thương
Quê em cách anh nhiều xóm nhiều làng
Nhưng vẫn uống chung một dòng nước ấy
Cũng có bến sông như nơi anh đấy
Cũng bãi cát dài, con dẽ con giang
Cũng trận mưa rào thơm ngọn cỏ non…
Nước tương ngon kho con bống bé
Em thương anh còn mẹ mất cha
Đánh Pháp hy sinh ở chiến trường xa
Cha hẳn biết mình thành đôi anh nhỉ ?

Cứ thế hai người tâm tình thủ thỉ
Nghe trọn chuyện này chắc chỉ dòng sông…
Qua mùa hoa gạo, tới mùa hoa vông
Người chồng trẻ lên đường đánh giặc
Chật bến sông bà con đủ mặt
Vui như hôm đón điện về làng…
Mía tím đôi bờ, phấn trắng thương thương
Muốn nói bao điều bạn tình ta hỡi!

– Xưa cha tòng quân, mo cơm mẹ gói
Trốn khỏi nhà giàu lại tránh đồn Tây
Hôm nay anh đi cũng ở bến này.

Cột điện qua sông ngang dọc đường dây
Thôn xóm tiễn đưa, bạn bè tấp nập
Mấy núi đèo rồi anh cũng vượt
Chỉ nhớ quê nhiều, nhiều lắm nhớ em…

– Anh đến đâu cũng sẽ gặp quê hương
Nhiều dòng sông rộng hơn sông tuổi nhỏ
Cũng đò sang ngang, cũng con tép nhỏ
Cũng nước đậm bờ chung thuỷ như em…

Lời bình: 

Lưu Quang Vũ chọn những hình ảnh gần gũi bên bờ sông để nói về những câu chuyện tưởng nhỏ nhặt nhưng chứa đựng nhiều cảm xúc sâu xa và triết lý nhân sinh.

Mùa xoài chín

Một vườn xoài rung rinh lá sáng
Một vườn xoài chạy dài thăm thẳm
Một vườn xoài rợp mát tuổi thơ ngây
Một vườn xoài xanh biếc dưới mây bay
Bên đầm nước mênh mông, hoa lục bình nở tím
Gió xa lạ từ biển nồng thổi đến
Một vườn xoài xao động suốt đêm mưa.

Một vườn xoài lặng lẽ nắng trưa
Con chim núi bay về ngơ ngẩn
Nhựa xoài dính cánh ve nhấp nhánh
Con châu chấu xanh gầy, con cà cộ mình hoa
Những cành cao vươn giữa bao la
Mùa xoài chín, trĩu chịt chùm quả ngọt
Gió đung đưa những trái thon vàng rực
Như muôn ngàn lục lạc của trời cao.

Áo em đen, mùa xoài chín ngọt ngào
Vai em mắt em lẫn vào mắt lá
Xoài rực rỡ trên bàn tay bé nhỏ
Nhớ hàm răng cắn trái xoài vàng
Môi mát thơm vị ngọt đến bàng hoàng
Em chẳng nói, nhưng lòng tôi nhớ mãi.

Tôi đã tới những khu rừng xa ngái
Dốc lớn đèo cao, nước nguồn măng núi
Đường quân đi trùng điệp tháng năm dài
Nhớ quê hương thao thức một vườn xoài
Trong hồn tôi, những trái vàng lấp lánh
Đêm võng bạt nhìn trời cao thẳm
Mảnh trăng vàng như một trái xoài thơm.

Một vườn xoài trơ trụi dưới na-pan
Chim xé giọng những mùa hè không quả
Lá khô cháy mịt mù gió lửa
Đập ào ào lên đá nhọn lòng tôi
Một vườn xoài sau rào kẽm vành đai
Cành giận dữ đâm lên trời nhọn hoắt
Tôi chẳng có thời giờ cho nước mắt
Viên đạn nằm trong súng đợi bay lên.

Bạn cùng làng mỗi đứa mỗi phương
Kẻ lính nguỵ, người thành quân giải phóng
Em xa cách trong cắt chia, lửa đạn
Hai mươi năm, người cũ khác xưa không.

Ta trở về, biển rộng chói chang
Ta trở về ngày giải phóng quê hương
Lạ lùng sao, lại đúng mùa xoài chín
Cành đau cháy ngỡ không sống được.

Đã nở xoè lá mới non tươi
Trái ửng vàng ẩn hiện sau cây
Em rám nắng, dịu dàng, mảnh dẻ
Màu áo khác, đôi mắt nhìn vẫn thế
Em khóc oà, nước mắt của niềm vui.

Bao tháng năm sống chết giữ đất này
Em vẫn đợi vẫn chờ, em vẫn nhớ
Phá rào gai, xóm làng về đoàn tụ
Ta đi giữa tiếng cười và những trái xoài thơm.

Ta trở về gốc rễ của yêu thương
Như trái xoài biến chát chua thành ngọt
Sau căm giận, cắt chia, sau lửa đạn
Những vườn cây còn lại với con người
Những trái vàng hy vọng thắm trên tay
Cả đất nước mênh mông mùa quả chín
Một vườn xoài lung linh nắng sớm
Một vườn xoài biếc dưới mây bay…

Lời bình: 

Tác giả dùng hình ảnh mùa xoài chín để khơi gợi những kỷ niệm và nỗi niềm về một thời tuổi trẻ đã qua, gợi nhớ về hạnh phúc và những điều đẹp đẽ trong cuộc đời.

Gửi em và con

Lần đầu tiên nghe con trở đạp
Em quặn lòng nhưng náo nức yêu thương
Tháng thứ tám mang thai, em mệt
Da xanh gầy đôi mắt cũng to hơn.

Từ nay trong em có hai trái tim
Tim của mẹ đập dồn mong đợi
Trái tim con mong manh êm ái
Anh đếm thầm trong mỗi đêm sâu.

Ơi người thương sắp tới ngày làm mẹ
Anh nhìn em như mới gặp lần đầu
Dẫu yêu nhiều chưa hiểu hết em đâu
Trong đáy mắt có gì như ánh lửa.

Em nhẹ bước đi nâng niu gìn giữ
Cắt áo mềm may mũ bé cho con
Anh quên đi bao nỗi lo buồn
Nghe con khoẻ ngày thêm đạp mạnh.

Anh mong đợi ngày cha con gặp mặt
Con thân yêu người bạn nhỏ của cha
Mẹ là cây con là trái là hoa
Trong gian khổ con là mầm xanh biếc.

Buổi ra đời thấy trời cao có ngợp
Con hãy nhìn vào mắt mẹ con ơi
Đời chông gai vẫn mong con ra đời
Bài thơ đẹp cha dành cho buổi ấy.

Mẹ bấm ngón tay mong con lắm đấy
Cha chờ con càng yêu mẹ của con
Thay đổi đời cha sinh nở đời con
Mẹ là bến của mênh mông biển thắm
Mẹ là mái che đời cha mưa nắng
Con là cánh buồm cha gửi đến mai sau.

Lời bình: 

Bài thơ là lời tâm sự đầy tình yêu thương của người cha dành cho vợ và con, thể hiện niềm hy vọng về tương lai và trách nhiệm với gia đình.

Nói với con cuối năm

Cha lên làng sơ tán thăm con
hoa mận nở trắng vườn
năm sắp hết
chợ quê rộn rịp
vàng hương nếp mới lá rong xanh

hai cha con ngồi trên bờ đê cao
sông chiều ngút khói
gió rạp mình cỏ dại
sau lưng Hà Nội sương mờ
thành phố vừa trải qua
những trận bom huỷ diệt
lòng cha giờ dập nát
những xác người máu loang
biết nói gì với con
đôi mắt trẻ đen tròn ngơ ngác thế
cuộc chiến tranh đã mấy chục năm trời
con mới gần ba tuồi
tia nắng sớm mong manh chùm lá mới
đêm của đời gió bão đã dài lâu

con bi bô với bàn ghế cỏ cây
tập gọi tên các sự vật trên đời
tập tin lời người lớn
cha làm sao nói được
những khổ đau lầm lạc đợi trên đường
các ác đen xì trong mỗi quả bom
mang mặt đẹp nói cười khôn khéo

con hát lời ngọng nghịu
“vịt dắt tay gà hai đứa đi chơi”
áp trán vào gò má thơ ngây
cha bỗng thấy chẳng có gì đáng sợ
cha dạy con mến thương tất cả
rồi tự con sẽ biết căm thù
cha dạy con tin yêu từ ngọn cỏ
rồi mai sau con sẽ nghi ngờ
con sẽ trả lời những câu hỏi đời cha
con cũng sẽ đặt nhiều câu hỏi mới
lòng cha dẫu héo khô cành mận dại
nhựa âm thầm buốt trắng những chùm hoa
con ơi con hãy tha thứ cho cha
cha chẳng thể nào sống cùng mẹ được
đời cha nắng gắt
mẹ con cần suối mát của đồng vui
con khôn lớn trên đời
hãy yêu thương mẹ
và hãy hiểu cho cha

Tết hoà bình đầu tiên
đất nước nghèo xơ xác
cha cũng chẳng đủ tiền
mua cho con áo đẹp
chiều bên sông gió rét
con lặng nhìn tít tắp bãi ngô xa
– Bên kia sông có gì hở cha?
– Bên kia sông có đường đất đỏ
có ruộng mía trỗ cờ trắng xoá
những vườn đầy quả ngọt những đồng hoa.
– Có bươm bướm không cha?
– Có, có rất nhiều bươm bướm.
Con thì thầm trong hơi thở mạnh
– Sông rộng thế làm sao sang được?
Cha ôm con vào lòng, con bé bỏng của cha
– Bên kia sông nhiều bướm nhiều hoa
rồi cha con ta sẽ tìm được con đò
đi sang bên ấy.

Lời bình: 

Qua lời trò chuyện với con, tác giả thể hiện tình cảm gia đình và những triết lý về cuộc sống, khuyên con biết trân trọng từng khoảnh khắc bên gia đình.

Lời nói dối cuối cùng

Tôi có một người bạn, rất trung thực
Anh ta nói dối để kiếm ăn, hư cấu cho cuộc đời
Anh ta nói dối trong lời nói, trong việc làm
Lời nói dối của anh ta bọc trong một lớp bụi

Rồi một ngày, một người bạn khác hỏi:

Này, lương tâm của anh đâu rồi?
Anh đáp: – Hãy xem lại món quà tôi tặng
Lời nói dối của tôi là món quà cuối cùng

Lời nói dối cuối cùng của tôi là một món quà
Là một đòn bẩy cho tâm hồn bị mắc kẹt
Là sự thật tôi đã hy sinh để sống
Lời nói dối của tôi như một bức tường

Tôi đã cho anh xem một phần của tôi
Tôi đã cho anh thấy một phần của lương tâm
Nhưng đừng hỏi tôi về điều còn lại
Tôi không thể cho anh xem điều đó

Lời bình: 

Bài thơ phản ánh sự dằn vặt, đấu tranh nội tâm khi nói dối để che giấu những cảm xúc thật, một cái nhìn sâu sắc về tình yêu và sự tổn thương.

Những người sống quanh tôi

Tôi không thể nào quên được
Những người sống quanh tôi
Những người hàng xóm xung quanh
Những người bạn tôi quen

Có người có vết chai
Có người có nụ cười
Có người giọng nói không rõ
Có người cười mà không nói

Có người sắt đá
Có người dễ bị tổn thương
Có người hiền lành
Có người mỉa mai

Có người lại lạc quan
Có người lại đau khổ
Có người sống để mà sống
Có người sống để mà chết

Tôi không thể nào quên được
Những người sống quanh tôi
Những con người trong cuộc đời
Những cuộc đời trong con người

Tôi không thể nào quên được
Những người sống quanh tôi
Bởi vì họ là tôi
Bởi vì tôi là họ

Lời bình: 

Tác phẩm là lời ngợi ca những con người bình dị trong cuộc sống, mỗi người một câu chuyện, một nỗi niềm, nhưng đều đáng được yêu thương và trân trọng.

Tuyển tập thơ tình của Lưu Quang Vũ

Lưu Quang Vũ có tâm hồn đa sầu, đa cảm của một nghệ sĩ, vì vậy không ngạc nhiên khi ông sáng tác rất nhiều bài thơ tình dành tặng người vợ Xuân Quỳnh của mình. Cùng chìm đắm trong thế giới tình yêu nồng say, tha thiết qua các tác phẩm sau:

Mưa

Em đứng bên anh nồng nàn mùa hạ
Chưa kịp lời tình tự
Trời đã òa cơn mưa
Vườn run lên trong nước mắt trẻ thơ.
Mắt em ướt nhòa sung sướng
Nước rửa sạch bụi đường trên trán
Tóc hóa thành dòng suối màu đen
Những chậu thau đồng lanh canh dưới hiên
Những mái tôn ào ào nước dội
Trẻ hò reo, xe bóp còi inh ỏi
Đường thành sông nước xiết trôi băng
Những cánh hoa kim phượng như những chiếc thuyền vàng.
Chở niềm vui đơn sơ, kỳ lạ
Mưa rộng dài xóa những nỗi lo riêng
– Thôi anh đừng nói với em anh đừng nói với em
Về hạnh phúc khó khăn về đường dài xa ngái
Đừng dò hỏi tương lai đừng đắn đo e ngại
Đừng thổ lộ yêu thương đừng nhắc chuyện xa xưa
Anh hãy nghe tiếng mưa tiếng mưa tiếng mưa
Trên những cánh đồng đất nâu tơi tả
Ướt đẫm cả tiếng cười ướt đẫm cả lưỡi cày cả hạt ngô mầm mạ…

Các tường nhà trong một sắc áo chung
Chùm vải sẽ sai quả mận sẽ hồng
Cửa kính ướt sẽ thành gương trong trẻo
Tất cả sẽ giản đơn, chân thành, dễ hiểu
Trên đất đai từng đau khổ của ta

Em đưa tay hứng những hàng mưa
Bàn tay như đài hoa như búp lá
– Thôi anh đừng nhìn em đừng nhìn em nữa
Em hiểu điều gì đã gắn bó đôi ta
Em hiểu điều gì… Ôi tiếng mưa tiếng mưa.

Lời bình: 

Bài thơ tái hiện cảnh mưa với sự lãng mạn và nỗi buồn man mác, gợi nhớ những kỷ niệm đã qua và những xúc cảm trôi theo thời gian.

Nơi ấy

Ở nơi ấy có một đồi mua tím
Có con đường đất mịn mát chân đi
Ở nơi ấy có một rừng bưởi chín
Có người em bé nhỏ ngóng ta về.

Tia nắng hạ sáng bừng trên lá cọ
Chim chào mào ăn hạt dẻ mùa thu
Rơm khô ủ những quả hồng chín đỏ
Ngọn gió chiều, hoa sở trắng như mưa.

Ở nơi ấy, suối thành sông mùa lũ
Xuyên qua rừng, ngập ướt cả bờ lau
Đèn nhựa trám tinh mơ em nhóm lửa
Sương mịt mù trước cửa, thấy em đâu.

Gương mặt ấy, nụ cười bên lửa thắm
Quả doi rừng trong nón để phần nhau
Ở nơi ấy vị măng vầu chẳng đắng
Củ sắn lùi ống nứa vẫn thơm lâu.

Hoa chẳng sớm và trái không quá muộn
Xuân không nhanh và đông chẳng kéo dài
Mỗi khóm lá một hương rừng bí mật
Nắng dong vàng thung lũng tiếng ong bay.

Tôi đã đi bao đường xa tít tắp
Bao mùa đông mùa hạ đã trôi qua
Bao cửa bể, xóm thôn, thành phố rộng
Một vùng quê nơi ấy ngỡ phai nhòa.

Nếu em biết những gì tôi đã sống
Những buồn vui tôi đã có trong đời
Nếu em biết bây giờ tôi khác lắm
Buổi cùng em kiếm củi ven đồi?

Người ta bảo: cả em giờ cũng khác
Đã con bồng, con dắt, nhớ chị tôi…
Có sao đâu: trái mùa thu vẫn thắm
Mây mùa thu vẫn trắng những chân trời.

Nếu em biết rằng tôi, tôi vẫn nhớ
Vẫn là con suối lũ của rừng xưa
Con tu hú dưới lùm hoa chuối đỏ
Ngọn lửa hồng em ủ giữa chiều mưa?

Vẫn nguyên vẹn những hoa rừng thơ dại
Đã dạy tôi biết chia ngọt sẻ bùi
Vầng trăng lớn mọc lên từ phía ấy
Ngọn gió rừng vẫn thổi giữa hồn tôi.

Lời bình: 

Tác giả nhớ về một nơi chốn đã xa, nơi gắn liền với những kỷ niệm đẹp và tình cảm sâu đậm, một nỗi nhớ xa xăm nhưng không bao giờ lãng quên.

Tôi và em

Có thể em không biết
Khi nào thì em đã đến
Tôi chỉ thấy em là một bóng hình
Đi ngang qua cuộc đời tôi

Có thể em không biết
Khi nào thì em đã đi
Tôi chỉ thấy em là một nỗi nhớ
Mà không thể nào tìm thấy

Tôi và em, chúng ta như hai con đường
Chạy song song và không bao giờ giao nhau
Tôi và em, chúng ta như hai hạt mưa
Rơi xuống từ hai trời khác nhau

Có thể em không biết
Khi nào thì tôi đã yêu
Tôi chỉ thấy em là một giấc mơ
Mà không thể nào với tới

Có thể em không biết
Khi nào thì tôi đã buông tay
Tôi chỉ thấy em là một khát khao
Mà không thể nào thực hiện

Tôi và em, chúng ta như hai ngôi sao
Sáng lên ở hai bầu trời xa
Tôi và em, chúng ta như hai con sóng
Lướt qua nhau trong đại dương mênh mông

Có thể em không biết
Khi nào thì tôi đã quên
Tôi chỉ thấy em là một ký ức
Mà không thể nào xóa nhòa

Lời bình: 

Lưu Quang Vũ nói về mối quan hệ giữa “tôi” và “em” trong tình yêu, sự gắn kết và chia sẻ những buồn vui trong cuộc sống, như một sợi dây không thể tách rời.

Em có nghe

Em có nghe từ phía nào đang tới
Trên những ngả đường trở gió chiều nay
Sau mỗi ngôi nhà, trên mỗi vòm cây
Một cái gì chúng ta còn chưa biết
Một cái gì chưa ai đoán được
Đang rung rinh xao động cả đất trời?

Những ngày qua nào đã xa xôi
Ngỡ năm tháng chẳng mất đi mãi mãi
Như con tàu chúng còn ở đấy
Chỉ ta lên đường, náo nức những ga sau.

Em nhắc ngày ta mới bên nhau
Xấp báo cũ trải nằm đêm giá rét
Bát mì nóng, ngọn đèn con thao thức
Mái giấy dầu lộp độp mưa rơi.

Ta đã cùng đi những chuyến đi dài
Thành phố lạ, những vùng biển mới
Vườn cây ngợp bốn bề nắng chói
Mắt em xanh những lá ổi mùa hè.

Ta đã tới những dải đồi biên giới
Căn hầm rung pháo giặc, khét tro than
Người sơ tán, bản mịt mù mưa núi
Áo em hong bên bếp lửa nhà sàn…

Có chuyến đi em dậy sớm tiễn anh
Gói cơm nắm với bao lời nhắc nhở
Chiếc ba lô của người lính cũ
Qua trăm đèo ngàn suối nhớ thương em…

Và bây giờ: lại tháng tư sang
hoa đã rụng, nhưng chưa thành quả
những chùm xanh bé nhỏ
chưa rõ hình dáng chi
nắng đầu hạ chưa về
mưa cuối xuân sắp tạnh
một cái gì mong manh, thấp thoáng
đang bồn chồn chuyển động giữa không gian
một cái gì mới mẻ, khác thường
chúng ta chưa hề gặp
chưa hề có trong những ngày ta sống
ngỡ cuộc đời ta giờ mới bắt đầu
bắt đầu tình yêu, hy vọng, khát khao
năm tháng cũ như con tàu ở lại
lòng chưa biết những gì đang ngóng đợi
nào em yêu, chúng ta lại lên đường.

Lời bình: 

Bài thơ là lời kêu gọi tình yêu, khao khát sự hồi đáp từ người yêu trong những khoảnh khắc cô đơn và bất an.

Em vắng

Cốc nước trên bàn
Quyển sách gập giữa trang
Tấm gương soi vào khoảng trống
Ngọn đèn soi gian phòng vắng
Tấm áo em trên thành ghế im lìm
Chiếc thìa con, lát chanh mỏng úa vàng
Vài sợi tóc đen
Vướng trên chiếc lược…
Những đồ vật lung linh dấu vết
Của dịu hiền thân thuộc ngón tay em.

Chiếc xe ca lầm lũi bánh đầy bùn
Một người đàn bà lên xe, chiếc ba lô cũ bạc
Tình yêu của anh ở sau cửa kính
Tình yêu của anh đi với mùa hè.

Anh về nhà, không có ai chờ
Chiếc chìa khoá quay trong ổ khoá
Chiều đã tắt thành đêm
Người đã xa thành nhớ
Vùng núi mây bao trắng xoá
Mưa dài cỏ rậm thảo nguyên cao
Con đường về nơi ấy, biết đâu
Bây giờ thành khoảng cách
Chợt thức dậy, biết em không ở cạnh
Anh ra đường, thành phố không em
Kẻ lẻ loi còn được lặng yên
Anh như đứng trên gai đi trên lửa
Không đủ sức sướng vui hay buồn khổ
Chỉ còn là bậc cửa đợi chờ em.

Gió bồn chồn nhắc gọi bước chân quen
Em như thời khắc của anh như dáng hình như trí nhớ
Phải xa em anh chẳng còn gì nữa
Chẳng còn gì, kể cả nỗi cô đơn.

Lời bình: 

Nỗi cô đơn và trống trải khi người yêu vắng mặt được thể hiện qua từng dòng thơ, khi cuộc sống bỗng trở nên thiếu vắng điều gì đó rất quan trọng.

Di chúc tình yêu

Trên bình nguyên đá và cát bỏng
Nỗi cô quạnh con người dưới nắng
Thịt xương ta là tù ngục của hồn ta
Thân xác hẹp hòi mà ta khao khát bao la
Bầy chim dữ đen ngòm đang chặn lối
Những buồn chán nửa người nửa khói
Những thân cây mệt mỏi
Đang chồm lên như nghiến nát ta rồi

Lại gần đây gần nữa em ơi
Ta tựa vào nhau không sợ hãi
Anh và em, đôi ngực trần trơ trọi
Thách thức tương lai
Thách thức hào sâu thách thức bầu trời
Những cối xay gió và bóng đêm độc ác
Em – vết thương và bàn tay hàn gắn
Là cơn khát khô cũng là suối mát lành
Anh nâng tình yêu làm chiếc mộc làm thanh gươm
Nhận tất cả và chối từ tất cả
Tìm đến, vượt lên, rồi lại tìm đến nữa
Dòng sông lớn luôn băng đi hối hả
Là sự tự do ta tặng cho mình

Lẽ sống và lẽ chết của anh,
Ta đi mãi về nhau tìm mãi bản thân mình
Cuộc chinh phục suốt đời không tới đích
Cuộc chinh phục suốt đời không chiếm lĩnh
Những địa tầng đảo mới những ngôi sao
Thật nhọc nhằn mà cũng sướng vui sao
Ta gửi lại những đỉnh non cao vời nên giá lạnh
Nỗi thất vọng làm gương soi hy vọng
Ta gửi lại tình yêu như ánh sáng hiền hoà
Và chân trời – di chúc của đời ta.

Lời bình: 

Bài thơ chứa đựng những tâm tư sâu sắc về tình yêu và lời nhắn gửi cuối cùng của một người đã trải qua nhiều biến cố trong cuộc sống, nhưng vẫn trọn vẹn tình yêu.

Em sang bên kia sông

Em sang bên kia sông
những ngày mưa dằng dặc
hạt cốm xanh như ngọc
se dần trong lá sen.

Có muộn lắm không em
ngày qua không trở lại
bên kia vùng Thạch Bàn
trong mưa và trong khói
những ngả đường lầy lội
em đi em nghĩ gì?

Đã qua cả mùa hè
chờ em, em chẳng tới
hết mùa thu ngắn ngủi
bây giờ đông đã sang.

Trách chi lòng em quên
điều anh chưa nói được
một tình yêu vô vọng
có giúp gì em không?

Sớm nay em sang sông
guốc mòn trên vũng lội
em bao giờ cũng vội
mưa đầy trời thế kia.

Gió bấc đã tràn về
em có mang áo ấm
mưa loang tờ giấy mỏng
có nhắc gì đến anh?

Em đi xuống Bát Tràng
nhìn lò nung lửa thắm
lòng anh như men rạn
vỡ trên bình gốm nâu
đường trơn em hay vấp.

Đừng trách anh nhắc nhiều…
nếu thấy chẳng cần nhau
lời anh, đừng nhớ lại
nhưng nếu lòng thương yêu
đừng quên anh vẫn đợi.

Vừa mong vừa sợ hãi
gặp nhau, rồi ra sao?
lá sấu rụng rào rào
nước dâng đồng bãi ngập
cầu đông, chiều tối lạnh
biết em về kịp không?

Lời bình: 

Tác giả dùng hình ảnh con sông để biểu tượng cho sự chia ly, nỗi buồn man mác khi người yêu ra đi mà không thể trở lại.

Thư viết cho Quỳnh trên máy bay

Có phải vì mười lăm năm yêu anh
Trái tim em đã mệt?
Cô gái bướng bỉnh
Cô gái hay cười ngày xưa
Mẹ của các con anh
Một tháng nay nằm viện.

Chiếc giường trắng, vách tường cũng trắng
Một mình em với giấc ngủ chập chờn
Thương trái tim nhiều vất vả lo buồn
Trái tim lỡ yêu người trai phiêu bạt
Luôn mắc nợ những chuyến đi, những giấc mơ điên rồ, những ngọn lửa không có thật
Vẫn là gã trai nông nổi của em
Người chồng đoảng của em
15 mùa hè chói lọi, 15 mùa đông dài

Người yêu ơi
Có nhịp tim nào buồn khổ vì anh?
Thôi đừng buồn nữa, đừng lo phiền
Rồi em sẽ khoẻ lên
Em phải khoẻ lên
Bởi ta còn rất nhiều dặm đường phải đi
Nhiều việc phải làm nhiều biển xa phải tới
Mùa hè náo động dưới kia
Tiếng ve trong vườn nắng
Và sau đê sông Hồng nước lớn
Đỏ phập phồng như một trái tim đau
Từ nơi xa anh vội về với em
Chiếc máy bay bay dọc sông Hồng
Hà Nội sau những đám mây
Anh dõi tìm: đâu, giữa chấm xanh nào
Có căn phòng bệnh viện nơi em ở?

Trái tim anh trong ngực em rồi đó
Hãy giữ gìn cho anh
Đêm hãy mơ những giấc mơ lành
Ngày yên tĩnh như anh luôn ở cạnh
Ta chỉ mới bắt đầu những ngày đẹp nhất
Vở kịch lớn, bài thơ hay nhất
Dành cho em, chưa kịp viết tặng em
Tấm màn nhung đỏ thắm
Mới bắt đầu kéo lên
Những ngọn nến lung linh quanh giá nhạc
Bao nỗi khổ niềm yêu thành tiếng hát
Trái tim hãy vì anh mà khoẻ mạnh
Trái tim của mùa hè, tổ ấm chở che anh…

Lời bình: 

Bài thơ là minh chứng cho tình yêu của Xuân Quỳnh và Lưu Quang Vũ. Một bức thư tràn đầy tình cảm và sự lo lắng, nhớ nhung dành cho người yêu khi phải xa cách, thể hiện sự gắn bó sâu sắc.

Bài thơ khó hiểu về em

Anh vọng về em một sắc trời xanh
Ở nơi xa em có nhớ gió ân tình
Có phải mơ không mà anh thấy em trong tà áo
Một hương môi mận chín một lời thanh
Ru giấc mơ buồn khoé biếc long lanh
Tự nơi xa hương quen ấm ngày lòng anh nhạt
Em như gần như xa lẩn khuất
Anh bỗng thành chim nhạn vọng trời xanh
Anh nhớ em trong nỗi lá nhớ cành
Nhớ nỗi nhớ của vườn xưa tội quá
Dẫu mưa mùa đông dẫu dông mùa hạ
Dẫu ngày mai chẳng biết sẽ ra sao
Anh cố quên nhưng chiều gió cứ vào
Trong giấc ngủ trong ánh trăng hương đất
Đều gợi em hình dáng xôn xao
Tàn ác ư? đắm đuối? hay buồn đau
Hay tuyệt vọng hay chính là tuổi trẻ?
Không biết nữa, anh là chàng thi sĩ
Hay kẻ bộ hành sa mạc khát sương mê
Ngắt trên cành anh khóc một hoa lê
Một trời tối sập xuống làn mi và trăng mọc
Bỗng sáng lên cơn mưa rồi phút chốc
Em lại về với anh như mùa xuân
Như ngày trong thành phố đẹp yêu thân
Anh đã gặp em, em là tia nắng
Thoảng qua, rồi buổi chia ly cay đắng
Lung linh hoa hồng nở giữa hoàng hôn
Gai nhọn đâm máu ứa cả tâm hồn
Tự đó dịu dàng mà chói chang em tới
Lúc hiện lúc đi ngẩn ngơ, chấp chới
Để anh thành nai lạc khát suối lành
Để anh thành nhạn lẻ vọng trời xanh.

Lời bình: 

Lưu Quang Vũ bộc lộ những cảm xúc khó nắm bắt trong tình yêu, những suy tư, khúc mắc chưa có lời giải đáp về mối quan hệ giữa hai người.

Anh chỉ sợ rồi trời sẽ mưa

Anh chỉ sợ rồi trời sẽ mưa
Xóa nhòa hết những điều em hứa
Mây đen tới trời chẳng còn xanh nữa
Nắng không trong như nắng buổi ban đầu.

Cơn mưa rào nối trận mưa ngâu
Xóa cả dấu chân em về buổi ấy
Gối phai nhạt mùi hương bối rối
Lá trên cành khô tan tác bay.

Mưa cướp đi ánh sáng của ngày
Đường chập choạng trăm mối lo khó gỡ
Thức chẳng yên dở dang giấc ngủ
Hạnh phúc con người mong manh mưa sa.

Bản nhạc ngày xưa khúc hát ngày xưa
Tuổi thơ ta là nơi hiền hậu nhất
Dẫu đường đời lắm đổi thay mệt nhọc
Tựa đầu ta nghe tiếng hát ru nhau.

Riêng lòng anh anh không quên đâu
Chỉ sợ trời mưa đổi mùa theo gió
Cây lá với người kia thay đổi cả
Em không còn màu mắt xưa.

Anh chỉ sợ rồi trời sẽ mưa
Thương vườn cũ gẫy cành và rụng trái
Áo em ướt để anh buồn khóc mãi
Ngày mai chúng mình ra sao em ơi.

Những ngày chưa có em
Những ngày chưa có em
Anh như suối lang thang trong núi
Chưa từng biết trung du chưa có bến có thuyền.

Những ngày chưa có em
Anh như một toa tàu bỏ vắng
Rất nhiều gió thổi qua cửa lạnh
Nhưng thiếu lửa thiếu tiếng còi không biết lối về ga.

Cậu bé con đôi mắt ngây thơ
Đã đánh mất kho vàng và tiếng hát
Anh bỏ hồ trong, bỏ vườn cây mát
Đi tìm chân trời nhưng chỉ thấy cô đơn
Mưa trên đường xa, mưa trên cửa sổ tâm hồn.

Ôi tuổi thanh xuân trôi qua bằng những đêm trăn trở
Sách vở và cha anh không giải được cho mình
Anh trở thành đứa trẻ hư thân
Không chịu vâng lời không chịu ngủ
Chẳng lời ru nào làm anh yên lòng cả
Anh nghi ngờ cả đến giọt sương rơi.

Bỗng một ngày em tới em ơi
Anh như gặp biển khơi gặp nhà ga bóng mát
Anh thấy chân trời tuổi thơ bát ngát
Em dậy anh nhìn cái thật của đời
Hiểu bao điều lòng anh vẫn non tươi
Chẳng còn là đám mây rách rưới
Từ nay có nhau từ nay không còn bóng tối.

Em trả lại cho anh hơi thở, dáng hình
Mang niềm tin thầm lặng, của bình minh
Em giải thoát cho anh khỏi nỗi cô đơn lầm lỗi
Anh trẻ lại, đời chẳng còn rắc rối
Trước câu trả lời đơn giản: hãy yêu thương.

Em dậy anh biết mơ ước biết tin
Bạn bè trẻ con đất đai mùa gặt
Gạt khổ đau bàn tay em gieo hạt
Xoá lo âu hy vọng lại căng buồm.
Trước tình em đáng lẽ phải lặng yên
Nhưng hạnh phúc làm anh không nén được
Như biển cả vỡ bên mình Tổ quốc
Mái tóc em là xứ sở của anh
Mái tóc đen như một nỗi kinh hoàng
Phủ xuống hồn anh hoang dại mà ấm áp
Em đã tới diệu kì như âm nhạc
Đất mênh mông chuyển gió tới chân trời.

Trăng mọc rồi, đêm rộng quá, em ơi.

Lời bình: 

Tác giả sợ hãi sự thay đổi bất ngờ của cuộc sống, khi mưa đến sẽ cuốn trôi đi những kỷ niệm và tình cảm đẹp đã có.

Nửa đêm nỗi nhớ

Em kỳ lạ làm sao, tôi vừa yêu vừa sợ
Đã tránh đi vẫn muốn tìm gặp nữa
Quá xa xôi em lại quá gần
Lúc kiêu ngạo lúc như cô gái nhỏ
Xách đôi guốc mòn trong khu rừng lạ
Nhiều bùn lầy và đom đóm ma
Tôi thương em thương đến xót xa
Em quá hiểu tôi, tôi e ngại
Khao khát của em không phải của người con gái
Không có ở người con trai
Nỗi buồn riêng trong cây
Chỉ có mình em biết
Suốt đời không ngủ được
Là ngọn gió heo may
Trời rộng của anh ơi
Biết em xa thẳm thế
Vẫn muốn bồng trên tay.

Nơi đảo xa chỉ nước với trời
Nơi cát vắng em đi bao ngả gió
Nửa đêm nỗi nhớ
Đập cửa gọi thành tên
Lần đầu tiên nghĩ trọn về em
Chẳng biết giấu lòng mình
Anh trẻ dại anh có bao tính xấu
Trước mắt em anh cứ huyên thuyên
Đỏ mặt sợ mình lố bịch
Có ích gì đâu có cách nào cứu vãn
Người đã lên đường, tàu đã đi xa
Anh chỉ là ngọn lửa ở thềm ga
Sao cứ đêm ngày khao khát
Nghĩ về em không một phút nào yên
Ngoài kia mưa trong nắng sáng bừng lên
Như những nắm hoa ai ném vào cửa kính
Dẫy phố xám hết nằm trong gió lạnh
Em đi xa em trở lại rồi
Anh vẫn rụt rè không dám nói
Chẳng lẽ em chưa biết hay sao
Em lấy nụ cười giấu nỗi lo âu
Che yếu mềm bằng lời giễu cợt
Em gượng bông đùa mà anh muối xát
Ước chi còn tất cả để trao em
Mơ ước, tình yêu, nỗi vui sướng đầu tiên
Gửi em hết, em đừng đi vắng nữa
Nằng mong manh, cành xoan cao bỡ ngỡ
Những dòng thơ anh viết đã vui hơn
Ta sẽ ra ngoại thành xem rau cải lên non
Em trẻ đẹp như ngày ta mới gặp
Anh lại có sự tươi bền của đất
Nói với thời gian bằng sắc cỏ xanh rờn.

Lời bình: 

Lưu Quang Vũ miêu tả cảm giác nhớ nhung da diết vào những giờ phút cô đơn nhất, khi mọi thứ dường như im lặng nhưng tâm hồn vẫn xao động.

Em tình yêu những năm đau xót và hy vọng

Em đi, phố ngày mưa
suốt đường dài không nói
cánh cửa chiều khép lại
hoa đầm đìa mưa ướt chói trên cao
ga ngổn ngang gạch đổ, những toa tàu
như năm tháng nặng buồn em có nhớ
ta đi giữa cỏ hoang và gỗ đá
giữ trong lòng ngọn thác trắng trào sôi
một tình yêu không biết nói cùng ai
đến điên dại đến nghẹn ngào đau đớn
mặt anh vỡ trong tấm gương thất vọng
em ơi ngày ấy em đâu?
hoa cúc xanh tuổi nhỏ chết từ lâu
những hòm xiểng chất đầy khu phố chật
những bãi rác những thùng xe cũ hỏng
những bạn bè thơ trẻ đã già nua
đêm chiến tranh thành phố tối âm u
không đèn sáng lời ru không bếp lửa
ghế công viên hóa bầy dã thú
nằm im lìm dưới mặt trăng đen
xác người trôi trên biển sóng xô tan
huyệt bom tối ầm ào cơn gió hú
ta đi suốt một đời đau khổ
chân lỡ lầm bao ảo ảnh chờ mong
anh vẫn nhen một ngọn lửa âm thầm
hình bóng em chập chờn trong lửa ấy
(ai trong đời chưa một lần mơ thấy
không có quyền phán xét những câu thơ)
sóng khát khao đập cửa đêm ngày
nên chói chang đời anh, em tới
mắt em mở với chân trời xa vợi
nhưng hơi ấm anh cầm là ấm của bàn tay
em bằng xương bằng thịt đây rồi
anh đợi mãi, cuối cùng em đã đến
hơi thở em từ lâu anh đã thuộc
tóc em đây lời nói của em đây
nhặt anh lên trong cỏ sắc đường dài
như bóc một lá thư chưa kẻ nhận
và thương mến có nghĩa là hy vọng
anh tin đời theo nghĩa lứa đôi…
con tàu nào mang gió ấy ra khơi
chẳng hề có một ngày cập bến
đích của nó luôn luôn là phía trước
là chân trời mãi mãi ở trong em.

Lời bình: 

Bài thơ là sự kết hợp giữa tình yêu và nỗi đau, nhưng cũng không thiếu hy vọng về một tương lai tươi sáng hơn sau những khó khăn.

Các bài thơ của Lưu Quang Vũ về tình yêu quê hương, con người

Để làm rõ hơn câu hỏi Lưu Quang Vũ là tác giả của bài thơ nào bạn đừng bỏ qua chùm thơ về quê hương đất nước ngay sau đây:

Áo cũ

Áo cũ rồi, mỗi ngày thêm ngắn
Chỉ đứt sờn màu bạc hai vai
Thương áo cũ như là thương ký ức
Đựng trong hồn cho mắt phải cay cay.

Mẹ vá áo mới biết con chóng lớn
Mẹ không còn nhìn rõ chỉ để xâu kim
Áo con có đường khâu tay mẹ vá
Thương mẹ nhiều con càng yêu áo thêm.

Áo đã ở với con qua mùa qua tháng
Cũ rồi con vẫn quý vẫn thương
Con chẳng nỡ mỗi lần thay áo mới
Áo dài hơn thấy mẹ cũng già hơn.

Hãy biết thương lấy những manh áo cũ
Để càng thương lấy mẹ của ta
Hãy biết thương những gì đã cùng ta sống
Những gì trong năm tháng trôi qua…

Lời bình: 

Hình ảnh chiếc áo cũ trở thành biểu tượng cho những kỷ niệm và hoài niệm về quá khứ, những thứ tưởng đã quên nhưng vẫn mãi ở lại trong tâm trí.

Tiễn bạn

Ngày mai mày đi xa
Bỏ lại gian phòng, những bức tranh
Cái máy hát cũ
Tập apollinaire dịch giở
Quảng Trị mùa gió Lào
Cuộc chiến còn dai dẳng
Hai bên chĩa súng vào nhau
Tuổi trẻ buồn, những chuyến đi, bao câu hỏi không lời giải
Đất nước mênh mông nắng cháy
Mai Nguyễn mặc áo lính, khoác ba-lô
Khánh xuôi về Phòng, mình ở lại
Người ra đi không biết đi làm gì
Người ở lại không biết ở lại làm gì
Đêm mưa thức với nhau trong quán cà phê
Đốm thuốc cháy môi không nói.

Tinh mơ một thằng con giai râu rậm lên xe
Không cô gái nào vẫy theo
Ra tiễn chỉ có hai anh trông có vẻ dở người
Ngồi uống một ấm trà ở ngã tư chợ Hôm
Hẹn nhau viết thư rồi im lặng
Xe chạy Khánh bỗng vội vàng căn dặn:
“Đi đường cẩn thận
Gặp nơi ẩu đả phải tránh cho xa
Kẻo mang vạ vào thân”.

Chiếc xe khuất phố
Mây xám bay đầy trời.

Lời bình: 

Bài thơ tiễn đưa bạn bè, chứa đựng sự lưu luyến và nỗi buồn chia ly, nhưng cũng có những hy vọng gặp lại trong tương lai.

Gửi mẹ

Trên đời chẳng ai lo cho ta bằng mẹ
Cũng chẳng ai ta làm khổ nhiều như mẹ của ta
Mẹ ơi nếu con được sống lại tuổi thơ
Con sẽ chẳng bao giờ mải chơi trốn học
Đứa con trai nhiều lỗi lầm ương ngạnh
Sẽ không lần nào làm mẹ xót xa.

Ước mẹ trẻ hoài như buổi mới gặp cha
Ước con được sống suốt đời bên mẹ
Mẹ muốn ăn cá thu con chẳng nề xuống bể
Chẳng ngại lên ngàn kiếm đọt măng mai
Nhưng xứ sở ta quân Mỹ tới rồi
Cùng bè bạn con lên đường đuổi giặc.

Mẹ vui vẻ gánh lấy phần khó nhọc
Việc cơ quan, việc Đảng, việc nhà
Đánh Pháp năm xưa, đánh Mỹ bây giờ
Quen vất vả, mẹ quản gì sương nắng.

Đêm nay con nằm rừng xa gió lạnh
Mẹ nghỉ chưa hay đã thức rồi?
Suốt một đời chưa có lúc nghỉ ngơi
Nghĩ thương mẹ, giận quân thù quá đỗi.

Lo trước mọi điều mẹ thường ít nói
Mắt tin yêu nhìn thấu tận đường xa
Mọi giả dối quanh co mọi tàn bạo hận thù
Đều nát vụn trước mắt hiền của mẹ.

Dẫu cuộc đời là con đường dài thế
Con sẽ đi qua mọi đèo dốc trông gai
Bằng đôi chân của mẹ, mẹ ơi.

Lời bình: 

Lời thơ chứa đầy tình cảm kính yêu và tri ân dành cho mẹ, người đã hi sinh cả cuộc đời vì con cái và gia đình.

Thằng Mí

Buổi chờ con ra đời
Cả nhà mong con gái
Cứ tưởng nếu là giai
Chẳng yêu như thế này

Thằng Mí của bố ơi
Đôi mắt to lay láy
Miệng bi bô tập nói
Làm gà “ò ó o”
Hoa con gọi là “tư”
Vịt thì kêu “kẹp kẹp”
Khom cái vai bé bỏng
Làm bà còng lon ton…

Mẹ khen: Thằng Mí khôn
Một tuổi đầu đã biết
Làm trò cho mẹ vui
Tính tình cũng rõ rồi
Hay tủi thân hay giận
Sợ, mừng đều quá đáng
Khóc đấy lại cười ngay…
Tháng tư, nắng trở trời
Con thường hay ốm vặt
Mẹ lo, đêm thức suốt
Bố thương, ngày bế hoài
Bà đe: “đừng có chiều
Con hư là tại bố”
Nhưng con còn nhỏ quá
Mai đây khôn lớn rồi
Con một mình giữa đời
Bố muốn chiều chẳng được.

Trưa nay mẹ đi vắng
Các anh mải chạy chơi
Chỉ bố với con thôi
Bố nằm ru con ngủ
Cái giọng bố thì khàn
Lời ru thì đã cũ
Có con cò bé nhỏ
Kiếm tép ở đầu sông
Từ đời bà đời ông
Cò vẫn còn lận đận…
Trời xa ngoài cửa vắng
Nhìn con ngủ mơ màng
Bố cứ nghĩ miên man
Đến những giòng sông rộng
Ngay mai con khôn lớn
Biết có còn khổ không?

Ôi ngày mai của con
Chắc sẽ nhiều mới lạ
Bố mẹ thì sẽ già
Như lời ru đã cũ
Chẳng được cùng con qua
Những mùa thu mùa hạ
Dòng sông và biển cả
Cánh buồm nào chờ con?

Bây giờ lòng bố thương
Thằng Mí yêu của bố
Thằng con giai bé nhỏ
Ngủ đi nào, ngủ ngoan…

Lời bình: 

Tác giả dùng hình ảnh của thằng Mí để nói lên cuộc sống khó khăn của những đứa trẻ trong xã hội, nhưng cũng thể hiện khát vọng vươn lên của chúng.

Việt Nam ơi

Những áo quần rách rưới
Những hàng cây đắm mình vào bóng tối
Chiều mờ sương leo lắt đèn dầu
Lũ trẻ ngồi quanh mâm gỗ
Lèo tèo mì luộc canh rau.

Mấy mươi năm vẫn mái tranh này
Dòng sông đen nước cạn
Tiếng loa đầu dốc lạnh
Tin chiến trận miền xa.

Những người đi chưa về
Những quả bom hầm hào sụt lở
Những tên tướng những lời hăm doạ
Người ta định làm gì Người nữa
Việt Nam ơi?

Mấy mươi năm đã mấy lớp người
Chia lìa gục ngã
Đã tận cùng nỗi khổ
Người ta còn muốn gì Người nữa
Việt Nam ơi?

Người đau thương, tôi gắng gượng mỉm cười
Gắng tin tưởng nhưng lòng tôi có hạn
Chiều nay lạnh, tôi nghẹn ngào muốn khóc
Xin Người tha thứ, Việt Nam ơi.

Tổ quốc là nơi toả bóng yên vui
Nơi nghĩ đến lòng ta yên tĩnh nhất
Nhưng nghĩ đến Người lòng tôi rách nát
Xin Người đừng trách giận, Việt Nam ơi.

Tôi làm sao sống được nếu xa Người
Như giọt nước đậu vào bụi cỏ
Như châu chấu ôm ghì bông lúa
Người đẩy ra tôi lại bám lấy Người
Không vì thế mà Người khinh tôi chứ
Việt Nam ơi.

Không vì tôi đau khổ rã rời
Mà Người ghét bỏ?
Xin Người đừng nhìn tôi như kẻ lạ
Xin Người đừng ghẻ lạnh, Việt Nam ơi.

Người có triệu chúng tôi, tôi chỉ có một Người
Tất cả sẽ ra sao
Mảnh đất nghèo máu ứa?
Người sẽ đi đến đâu
Hả Việt Nam khốn khổ?
Đến bao giờ bông lúa
Là tình yêu của Người?
Đến bao giờ ngày vui
Như chim về bên cửa?
Đến bao giờ Người mới được nghỉ ngơi
Trong nắng ấm và tiếng cười trẻ nhỏ?
Đến bao giờ đến bao giờ nữa
Việt Nam ơi?

Lời bình: 

Lưu Quang Vũ ngợi ca vẻ đẹp và tinh thần kiên cường của dân tộc Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử, thể hiện tình yêu sâu sắc dành cho đất nước.

Khâm Thiên

những người chết trong đêm thân gãy nát
óc chảy ròng trên gạch
những người chết cháy đen miệng há mắt mở trừng
tay chân vặn vẹo thịt xương
lòng ruột mắc trên dây điện
phố Khâm Thiên ầm ầm đổ sụp
tiếng người la khủng khiếp đêm dài

mặt trời lên trên bãi thây người
mặt dập vỡ ngực trần thủng hoác
những đống tóc gân đầu mình lẫn lộn
những xác tím bầm lạnh buốt sương đêm
bốn phía tiếng gào tiếng khóc tiếng rên
tiếng xẻng cuốc bới người trong gạch vụn
phố đông đúc thành bãi bằng đổ nát
không nhận ra những vỉa hè quen
xác người nằm ngổn ngang
báo đậy mặt, ruồi đậu bàn chân xám
bé ngẩng đầu ngơ ngác
bên xác anh xác chị mẹ cha
tôi đi như mù loà
đỡ em gái đập đầu ngã ngất
bà cụ phát điên vật mình ôm mặt
người mất tích đang tìm, người chết chẳng kịp chôn
xe nối xe sừng sững chở quan tài
đóng vội bằng mặt bàn, cánh cửa
phấn run rẩy ghi tên người xấu số
lên nắp quan xộc xệch chẳng bào sơn
quan tài trẻ thơ như những chiếc hòm con
những bát đĩa tủ giường tan vỡ
quần áo nát, gạo đầu ngùn ngụt lửa
sách vở dép giày vùi dưới hố sâu
tấm màn trắng xoá
xé chia nhau chít vội lên đầu
cả khu phố già đi hàng chục tuổi
những bó hương bên đường nghi ngút khói
những bó hương châm nát cả bầu trời
người trồng rau, chứa khoá, vá may
người nhặt củi, quét đường lam lũ
từ nay chung buổi giỗ
Bạch Mai, Yên Viên, Vọng, Láng, An Dương
phố đầy khăn tang
đêm không đèn tối mịt
chúng tôi ngồi bên nhau chờ cái chết
người các ô lên nằm ngủ vườn hoa
gió cuối mùa xót xa
thổi xoã tóc đoàn người chạy giặc
những dòng người kéo đi xé ruột
đội chiếu, ôm chăn, đeo làn, vác bọc
chút gia tài nghèo cực dịu trên lưng
bao gia đình dắt díu chị bồng em
những quần áo khói bom lấm rách
những cụ già vịn nhau dò dẫm
máu ròng ròng trên những chiếc cáng thương

năm 72! Có thể thế được chăng
hãy mở mắt ra trông
vụ thảm sát xưa nay chưa từng có
năm trái đất phóng tàu vào vũ trụ
không nơi nào không nói đến tình thương
Ghéc-ni-ca cũng chẳng thảm thê bằng
vô nghĩa hết, thánh kinh và máy tính
những pho sách, những dàn giao hưởng
ích gì đâu, khi bể máu dâng đầy
ôi xấu xa, đê nhục lắm con người
lời không đủ để nói điều phẫn nộ
tôi muốn có phiên toà cho tất cả
tôi vạch từng tên tôi gọi từng người
hãy đứng ra đây
các bà mẹ Mỹ
những dòng sữa đã nuôi bầy đồ tể
lời ru nào đã dạy chúng lớn khôn
những Kít-xinh-giơ và những Ních-xơn
ta nguyền rủa chúng mày cho đến chết
những kẻ nào đã gây ra tội ác

…

chục chiếc B52
không đổi được một trẻ nghèo Ngõ Chợ
không thể nhân danh bất-cứ-cái-gì
bắt máu vạn dân lành phải đổi
không thể chắp bình minh
bằng xương thịt những mặt người vỡ nát
ai tự xưng môi kề răng lạnh
ai khoác tặng chúng tôi vinh dự đẹp
các anh đón đưa nâng cốc hoà bình
các anh quyên thuốc men các anh đi biểu tình
rồi thanh thản trồng hoa và câu cá
bà tìm thấy lương tâm mình yên ả
trong nỗi đau quằn quại của chúng tôi
ta oán giận các người, đồ dối trá
loài người chung vai nhận tội ác này
anh và tôi, vâng, tôi nữa, cả tôi
chúng ta đã ngu tồi đến nỗi
không che chở được mẹ già em dại
khỏi quả bom tàn bạo từ trời cao
muốn kết thúc thơ mình
bằng những lời tốt đẹp
nhưng lòng tôi làm sao tươi sáng được
khi máy bầm khắp nơi
dưới bát cơm trên trời trong cốc nước

đêm qua tôi đã chết
với hàng ngạn mạng người
từ than bụi tôi hiện hình trở lại
mang đau thương đến trọn cuộc đời
tôi sẽ xông vào mọi cuộc vui
mọi buổi lễ uy nghiêm
mọi bài ca lừa dối
mọi quên lãng mọi nụ cười dễ dãi
để nói về những xác chết cháy đen
để nói về
những xác chết cháy đen

kẻ làm chứng trung thành
trước phiên toà lịch sử
giữa tột cùng đau khổ
đâu dám ngồi trau chuốt mỗi câu thơ
nhân danh cuộc sống, nói về cái chết
nhân danh niềm vui, nói về nước mắt
nhân danh tình yêu, tôi mãi mãi căm thù.

Lời bình: 

Bài thơ phản ánh hiện thực đau thương của những ngày chiến tranh ác liệt, nhưng cũng thể hiện sự kiên cường và lòng tự hào dân tộc.

Sông Hồng

một con sông chảy qua thời gian
chảy qua lịch sử
chảy qua triệu triệu cuộc đời
chảy qua mỗi trái tim người
khi êm đềm khi hung dữ
một con sông rì rầm sóng vỗ
trong muôn vàn trang thơ
làm nên xóm thôn, hoa trái, những ngôi nhà
tạo sắc áo, màu cây và tiếng Việt
một giống nòi sinh tự một dòng sông
trăm đứa con xuống biển lên rừng
ở lại Phong Châu, người con thứ nhất
vua Hùng Vương thứ nhất nước Văn Lang
sóng và phù sa – khái niệm đầu tiên
nước và đất để nay thành Đất Nước
một con sông dịu dàng như lục bát
một con sông phập phồng muôn bắp thịt
một con sông đỏ rực
nhuộm hồng nâu da người.
ôi Sông Hồng, mẹ của ta ơi
người chứa chất trong lòng
bao điều bí mật
bao kho vàng cổ tích
bao tiếng rên nhọc nhằn
bao xoáy nước réo sôi trong ngực rộng của người
bao doi cát ngầm trong lòng người phiêu bạt
người quằn quại dưới mưa dầm nắng gắt
cho ban mai chim nhạn báo tin xuân
cho đơn sơ hạt gạo trắng ngần
cả nhành dâu bé xanh
người cũng cho nhựa ấm

một dòng sông với những thuyền những bến
những thân đê uốn lượn lưng rồng
hoa gạo đỏ bờ sông những đền miếu phố phường
mái rạ bờ tre hoàng hôn khói bếp
một dòng sông như dòng đời mãnh liệt
nhấn chìm bao thuyền giặc
và xoá nhoà dấu vết các triều vua…
sóng rập rờn quanh bè gỗ tuổi thơ
nước sông chảy trên vai em lấp loáng
ta đi qua những bến phà tan nát
một ngàn ngày xa cách
một ngàn đêm sông Hồng
trên chùm sao bánh lái
trong câu hò đồng đội
trong ráng mây cuồn cuộn căng buồm…
máu ta mang sắc đỏ sông Hồng
nỗi khổ và niềm vui bất tận
luôn luôn mới đến, luôn luôn ra đi
luôn già nhất và luôn trẻ nhất
sông để lại trước khi về với biển
không phải máu đen độc ác của quân thù
không phải gươm đao ngàn năm chiến trận
không phải nghẹn ngào tiếng nấc
sau sụp lở hưng vong sau thù hận sóng trào
là bãi mới của sông xanh ngát
là đất đai lấn dần ra biển
là tâm hồn đằm thắm phù sa
dâng yêu thương đỏ rực đôi bờ.

Lời bình: 

Hình ảnh dòng sông Hồng trở thành biểu tượng cho sức mạnh, sự kiên cường và tình yêu quê hương đất nước trong thơ Lưu Quang Vũ.

Mùa xuân Matxcơva

Matxcơva mùa xuân
Tiếng băng vỡ trên sông
Những công viên tuyết cuối mùa chưa tan hết
Triệu mầm non đã nhú cành xanh biếc
Chim câu bay quanh vai tượng Puskin
Sớm mờ sương những đại lộ lên đèn
Tất cả các ga xe điện ngầm đều đông chật
Matxcơva mùa xuân này xáo động
Trong mỗi con người tôi gặp
Từ cô gái trên xe tay ôm chồng sách
Người thợ xếp hàng trước quầy ăn tự động
Đôi mặt đăm chiêu người lính gác Hồng Trường
Mái tóc bạc vị giáo sư ngực kín huân chương
Chị bán kem má đỏ hồng màu táo chín
Đám sinh viên ồn ào trước nhà hát Ta-gan
Đều như cháy lên bao suy nghĩ bồn chồn
Không phải những nghĩ lo giản dị ngày thường
Không chỉ về vở kịch tân kỳ của Liubimốp
Trận đấu gay go của Đinamô Kiép
Hay diễn xuất tuyệt vời của Lanôvôi trên màn ảnh truyền hình
Không phải nỗi buồn vui riêng của một người nào
Nhịp trái tim trong ngực triệu con người…

Mátxcơva mùa xuân này
Có gì giống với những ngày Maiacôpxki ra quảng trường
Đọc những lời thơ bão táp
Giục gọi mọi người tiến lên phía trước
Đả đảo những gì cũ kỹ già nua…
Matxcơva, vầng chán nước Nga
Trong mùa xuân những hy vọng dâng trào
những trăn trở không yên những kiếm tìm táo bạo
Khó khăn sao khi tự vượt chính mình
“Chủ nghĩa xã hội có hoà bình vĩnh viễn trên hành tinh”
Trí tuệ mới mở những chân trời mới
Những chân trời chưa hề ai đi tới
Chưa định sẵn ra trong bất cứ sách nào
Gian nan hơn bay đến những vì sao
Là hạnh phúc con người trên mặt đất
“Con người là mục đích, không còn là phương tiện
Ta xây dựng nơi đây hạnh phúc con người”
Đường xa lắm nhưng ngày mai đã hiện
Trong mồ hôi triệu khối óc bàn tay…

Buổi ban mai ào ạt cánh chim bay
Khắp bốn phía mùa xuân náo động
Chồi non tơ đã xanh kín rừng cây
Đẹp hơn cả đất trời đang tô rạng
Bừng sáng Matxcơva:
Gương mặt những con người.

Lời bình: 

Bài thơ là những cảm xúc mới lạ và đẹp đẽ khi Lưu Quang Vũ trải nghiệm mùa xuân ở một đất nước xa lạ, nhưng vẫn không quên nhớ về quê hương.

Lời kết

Tuyển tập thơ Lưu Quang Vũ ở trên đã giúp bạn hiểu hơn về tài năng của ông. Phong cách sáng tác của Lưu Quang Vũ mang nhiều nét đặc trưng riêng, khiến người đọc ấn tượng.