Tuyển tập thơ Võ Quảng cho thiếu nhi, gia đình, thiên nhiên
Thơ Võ Quảng khéo léo lồng ghép giá trị nhân văn và giáo dục thông qua câu chuyện về tình bạn, tình yêu thiên nhiên, tình yêu gia đình. Ông dành cả cuộc đời cống hiến cho thế hệ trẻ, khơi dậy tình yêu con chữ và nuôi dưỡng những tâm hồn ngây thơ.
Những bài thơ Võ Quảng cho thiếu nhi hay nhất
Dưới đây là tuyển tập những bài thơ Võ Quảng viết cho thiếu nhi với lời văn trong sáng, ngây ngô:
1/ Mở cửa
– Cốc, cốc, cốc!
– Ai gọi đó?
– Tôi là Thỏ
– Nếu là Thỏ
Cho xem tai
– Cốc, cốc, cốc!
– Ai gọi đó?
– Tôi là Nai
– Thật là Nai
Cho xem gạc
– Cốc, cốc, cốc!
– Ai gọi đó?
– Tôi là Vạc
– Đúng là Vạc
Cho xem chân
– Cốc, cốc, cốc!
– Ai gọi đó?
– Tôi
– Tôi là ai?
– Là Cáo
– Mày hay láo
Phải cút ngay!
Mày là tay
Ăn gà vịt
– Cốc, cốc, cốc!
– Ai gọi đó?
– Tôi là Gió
– Nếu là Gió
Xin mời vào!
Kiễng chân cao
Trèo qua cửa
Cùng soạn sửa
Đi thả diều
Rồi đùa reo
Trong ngàn lá
Lời bình:
Nếu bạn thắc mắc Võ Quảng là tác giả của bài thơ nào thì đừng bỏ qua Mở cửa. Đây là bài thơ gợi mở hình ảnh buổi sáng trong lành và khởi đầu một ngày mới. Cửa mở không chỉ là một hành động vật lý, mà còn ẩn chứa ý nghĩa về sự mở lòng, chào đón những điều tốt đẹp của cuộc sống. Bài thơ thể hiện tinh thần tươi sáng, lạc quan và tràn đầy năng lượng.
2/ Ai dậy sớm
Ai dậy sớm
Bước ra nhà
Cau xoè hoa
Đang chờ đón!
Ai dậy sớm
Đi ra đồng
Cả vừng đông
Đang chờ đón!
Ai dậy sớm
Chạy lên đồi
Cả đất trời
Đang chờ đón!
Lời bình:
Ai dậy sớm khuyến khích thói quen tốt của việc thức dậy sớm. Từ những quan sát gần gũi, Võ Quảng vẽ nên một bức tranh sinh hoạt đơn giản mà thân thương, gợi nhớ tuổi thơ và khuyến khích sự siêng năng, chăm chỉ. Bài thơ nhẹ nhàng nhưng mang thông điệp sâu sắc về giá trị của thời gian và công việc.
3/ Mầm non
Dưới vỏ một cành bàng
Còn một vài lá đỏ,
Một mầm non nho nhỏ
Còn nằm nép lặng im.
Mầm non mắt lim dim
Cố nhìn qua kẽ lá
Thấy mây bay hối hả
Thấy lất phất mưa phùn
Rào rào trận lá tuôn
Rải vàng đầy mặt đất
Rừng cây trông thưa thớt
Thấy chỉ cội với cành…
Một chú thỏ phóng nhanh
Chạy nấp vào bụi vắng
Và tất cả im ắng
Từ ngọn cỏ làn rêu…
Chợt một tiếng chim kêu:
– Chiếp, chiu, chiu! Xuân tới!
Tức thì trăm ngọn suối
Nổi róc rách reo mừng
Tức thì ngàn chim muông
Nổi hát ca vang dậy
Mầm non vừa nghe thấy
Vội bật chiếc vỏ rơi
Nó đứng dậy giữa trời
Khoác áo màu xanh biếc…
Lời bình:
Mầm non là bài thơ tôn vinh sự khởi đầu và tiềm năng phát triển của tuổi trẻ. Võ Quảng ví những đứa trẻ như những mầm non vươn lên, được nuôi dưỡng bởi tình yêu và sự chăm sóc. Bài thơ truyền tải niềm tin vào tương lai, sự kỳ vọng rằng thế hệ trẻ sẽ lớn lên mạnh mẽ, tươi đẹp như những chồi non đầy sức sống.
4/ Xe cút kít
Tôi xe Cút kít
Ngày đi khắp nơi
Tối về nghỉ ngơi
Sân kho hợp tác
Càng dài tôi ghếch
Như ngắm trăng sao
Đêm nghe ngoài ao
Tiếng đàn chẫu chuộc
Trạm bơm xịch xịch
Mương nước rào rào
Gió thổi nao nao
Tre già kĩu kịt
Tôi, xe Cút kít
Nghe gà gáy tan
Báo ngày lại sang
Giục tôi đi khắp
Mùa xuân hoa bắp
Nở trắng trên đồng
Hoa bầu như bông
Hoa mơ như tuyết
Mùa hè đỏ rực
Hoa phượng, hoa vông
Mùa thu mênh mông
Vàng cam vàng quít
Chở ngô tròn bắp
Chở lúa mẩy bông
Chở bèo, chở phân
Chở vôi, chở gạch
Lọc cọc, lạch cạch
Đi khắp đường làng
Hát hò reo vang:
– “Cút kít! Cút kít!”
Lời bình:
Xe cút kít là một bài thơ đơn giản nhưng tinh nghịch, mô tả trò chơi tuổi thơ gắn liền với những chiếc xe cút kít. Võ Quảng khéo léo lồng ghép sự hồn nhiên, vui tươi của trẻ nhỏ, đồng thời gợi nhắc về tình bạn và sự sẻ chia trong những trò chơi thời thơ ấu.
5/ Chị chổi tre
Chị chổi tre
Bước ra hè
Thấy lá me
Rơi đầy đất
Chị chổi quét:
Roặc, roặc, roặc!
Bụi tung bay
Bụi cay cay
Xông vào mũi
Làm chị chổi
Hắt xì to
Rồi nổi ho
Hai tiếng!
Chị chổi tre
Bước ra đàng
Thấy lá vàng
Rơi ngập đất
Chị chổi quét
Roặc, roăc, roặc!
Bụi tung bay
Bụi cay cay
Xông vào mũi
Làm chị chổi
Hắt xì to
Rồi nổi ho
Ba tiếng!
Chị chổi tre
Bước vào nhà
Lấy khăn ra
Bịt vào mũi
Và chị chổi
Quét roặc, roặc!
Quét xó bếp
Quét gầm giường
Nhện cuống cuồng
Co cẳng chạy
Gián lẩy bẩy
Bay tứ tung
Cóc lăn đùng
Nhảy cút mất!
Nhà mát sạch
Cả trong ngoài
Gió khoan thai
Bay vào cửa…
Chị kỳ rửa
Sạch chân tay
Ra hiên sau
Nằm hóng mát
Lời bình:
Chị chổi tre là hình ảnh thân thuộc trong mỗi gia đình Việt Nam, nhưng dưới ngòi bút của Võ Quảng, chị chổi trở nên sinh động và gần gũi. Chổi tre được nhân cách hóa, trở thành người bạn đồng hành chăm chỉ, không ngại vất vả để giữ cho ngôi nhà sạch sẽ. Bài thơ giản dị nhưng sâu sắc, tôn vinh những giá trị lao động thầm lặng.
6/ Mời xuống đây chơi
Trăng Trung Thu tươi cười
Nhô lên sau đồi cỏ
Các ao hồ lớn nhỏ
Đều tràn ngập ánh trăng!
Trăng đùa sóng lăn tăn
Trăng rải vàng rải bạc
Trăng thổi làn gió mát
Trăng phủ lụa xóm làng
Đồng quê trở mơ màng
Đẹp như trong thần thoại
Ếch gọi:
– Trăng đẹp!
Vạc gọi:
– Trăng đẹp!
Tất cả gọi:
– Trăng đẹp!
Mời xuống đây chơi!
Trăng Trung Thu nhận lời
Xuống tham gia rước đuốc
Đèn Ông Trăng nhịp bước
Đèn Ông Sao bước theo
Tất cả nổi mừng reo
Lượn giữa trời trăng sáng!
Lời bình:
Mời xuống đây chơi là lời mời gọi thân thiện, hào phóng của những đứa trẻ đối với thiên nhiên. Từ những hình ảnh trong lành như vầng trăng, ngôi sao, Võ Quảng đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên tràn đầy sức sống và kết nối hài hòa với con người. Bài thơ mang thông điệp về sự yêu thương và hòa hợp với môi trường.
7/ Quả đỏ
Những quả chín đỏ
Hát dưới nắng mai
Những chùm quả sai
Cười trong nắng mới
Đàn chim bay tới
Cất tiếng reo vang:
“Ôi chao! Mùa màng
Năm nay tốt quá!”
Lời bình:
Quả đỏ là bài thơ ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên, đặc biệt là những trái cây chín mọng, đỏ tươi. Võ Quảng khéo léo dùng hình ảnh quả đỏ để liên tưởng đến niềm vui, hạnh phúc và sự tròn đầy trong cuộc sống. Qua đó, ông khuyến khích trẻ em biết yêu quý thiên nhiên và trân trọng những món quà từ cuộc sống.
8/ Báo tin
Tin đồn đâu đây
Sắp có gió bấc
Nếu nó có thật
Phải tránh cho mau!
Phía trước, phía sau
Phải lo cài cửa!
Tranh thủ tắm rửa
Mặc ấm, quàng khăn
Nó gây ho hen
Hắt hơi cảm sốt
Nó còn không tốt
Vặt trụi rừng cây
Rải khắp vàng bay
Hất tung tổ ấm
Vừa chạy vừa rống:
“Reét, reét, ta đây!
Ta phủ trời mây
Một màn nặng trịch”
Thằng Gió ngỗ nghịch
Đã đến kia kìa!
Tròn bằng cái nia
Phồng phềnh, óng ánh
Gánh theo một gánh
Bao bị căng phồng
Đứng ngang giữa đồng
Cầm bao mở nút
Trong bao vi vút
Bọn gió tung ra!
Vèo vèo bay xa
Đến khắp bờ bụi
Vỗ cành trơ trụi
Cành nảy mầm non
Vuốt lá héo hon
Lá hoa bừng nở
Thắp sáng rực rỡ
Rừng núi, đồi nương
Đâm toạc màn sương
Mở xa cõi đất
Trời xanh cao ngất
Bừng nắng ban mai
Hoá ra đồn sai!
Đâu còn thằng Bấc!
Mà đây, thích thật:
Chú Gió-đầu-xuân!
Chú báo tin mừng:
Mang xuân về sớm
Lời bình:
Báo tin của Võ Quảng là một bài thơ hồn nhiên, vui tươi, phản ánh tình cảm gần gũi, chân thành giữa thiên nhiên và con người. Qua từng câu thơ, tác giả khéo léo truyền tải thông điệp về sự kết nối giữa mọi sự sống trong thế giới xung quanh ta.
9/ Đường đến trường
Chúng em đi đến trường
Ngày vui thêm rộn rã
Những đường cày hối hả
Tở mở nắng ban mai
Nhãn rung cành quả sai
Chuối kéo dài bóng lá
Ao bèo dâu, ruộng mạ
Trải mượt lớp nhung xanh
Hàng bạch đàn long lanh
Soi mương dài thẳng tắp
Thuyền chở lúa đầy ắp
Trôi nhẹ đến sân kho
Máy tuốt quay ro ro
Hạt vàng văng tung toé
Tiếng đàn trâu gọi nghé
Tiếng rộn rịp phát thanh
Chân rậm rịch bước nhanh
Rộn mùi thơm rơm rạ
Chúng em lấy làm lạ:
Con đường như hoá gần!
Con đường càng vui chân
Khi chúng em học tốt
Lời bình:
Đường đến trường mô tả hành trình đi học của trẻ em, từ những bước chân nhỏ bé trên con đường làng quê thân thuộc. Võ Quảng làm sống dậy niềm vui của trẻ khi đến trường, đồng thời thể hiện sự gắn bó với quê hương, với con đường quen thuộc dẫn tới tri thức.
10/ Học tốt
Sau cơn mưa dông
Nước hồ tràn ngập
Xóm thôn dồn dập
Tiếng nhái, ễnh ương
Vang động chiều sương
Ôn bài học tập
Nhái học:
– Ọc, học! Ọc, học!
Ếch đọc:
– Hoọc tốt! Hoọc tốt!
Nhặt khoan ngoài rộc
Tiếng chú ễnh ương:
– Troò ngoan, troò ngoan!
Tiếng anh chẫu chàng:
– Ọc, uộc! Thật thuộc!
Thi nhau học tập
Học tốt, học chăm
Bên ánh trăng trong
Đáy hồ thắp sáng
Lời bình:
Học tốt là lời động viên, khích lệ các em nhỏ chăm chỉ học tập. Võ Quảng giản dị nhưng tinh tế khi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học và kết nối nó với tương lai tươi sáng. Thông điệp của bài thơ là nếu các em nỗ lực, tương lai sẽ rộng mở và đầy hứa hẹn.
Các bài thơ của Võ Quảng về chủ đề thiên nhiên
Những bài thơ của Võ Quảng về chủ đề thiên nhiên cũng rất đa dạng. Ông khéo léo thể hiện tình yêu vạn vật của mình thông qua từng câu chữ.
1/ Anh đom đóm
Mặt trời gác núi
Bóng tối lan dần
Anh Đóm chuyên cần
Lên đèn đi gác…
Theo làn gió mát
Anh đi rất êm
Đi suốt một đêm
Lo cho người ngủ
Bờ tre rèm rủ
Yên giấc Cò Con
Một đàn chim non
Trong cây ngủ ngáy
Ao không động đậy
Lau lách ngủ yên
Một chú Chim Khuyên
Nằm mê ú ớ
Tiếng chị Cò Bợ:
– “Ru hỡi ru hời!
Hỡi bé tôi ơi
Ngủ cho ngon giấc!
Chém cha lũ giặc
Phá giấc trẻ thơ!
Giết Tằm nhả tơ
Giết Ong làm mật!”
Ngoài sông thím Vạc
Lặng lẽ mò tôm
Bên cạnh sao Hôm
Long lanh đáy nước
Từng bước, từng buớc
Vung ngọn đèn lồng
Anh Đóm quay vòng
Như sao bừng nở
Như sao rực rỡ
Rụng ở vườn cam
Rụng dọc bờ xoan
Vườn cau, vườn chuối
Gà đâu túi bụi
Gáy sáng đằng đông
Tắt ngọn đèn lồng
Đóm lui về nghỉ
Lời bình:
Bài thơ Anh đom đóm mang đến hình ảnh gần gũi của thiên nhiên qua nhân vật chú đom đóm nhỏ bé. Qua đó, Võ Quảng gợi lên tình yêu và sự trân trọng đối với vẻ đẹp giản dị của tự nhiên. Chú đom đóm không chỉ thắp sáng ban đêm mà còn mang theo những ước mơ và khát vọng về sự soi đường trong cuộc sống.
2/ Gà mái hoa
1
Một buổi sớm mai
Trời chưa bừng sáng
Con gà trống xám
Đập cánh ó, o!
Nghe tiếng gọi to
Mái hoa bừng mắt
Kêu một tiếng “oắc”!
Nhảy phắt khỏi chuồng
Chúng hẹn nhau ngoài vườn
Chia nhau hạt ngô hạt thóc
Chúng dạo quanh nhà bếp
Chia nhau mẩu sắn mẩu khoai
Bên bờ ao
Trống xám uống một ngụm nước
Bóng hai con gà
Đáy nước rung rinh
2
Bỗng mái hoa đổi nết
Cái đầu nó nghếch nghếch
Cái cổ nó thon thót
Nó kêu: Tót, tót, tót!
Nó nhảy lên bàn
Nó đạp ngã bát
Bát rơi đánh đốp!
Trống xám giật mình
Vụt khỏi gầm giường
Nghểnh cổ kêu: ót!
Mèo mướp đánh thót
Nhảy vụt lên phên
Tý chạy kêu lên:
– Đợi tao lấy thóc!
Đợi tao lấy thóc!
Gà dún mình
Nhắm chiều cao
Nhảy lên gác
Nhưng trượt chân
Ngã lộn phèo
“Tạch, tạch, tạch!”
Tro bụi trong nhà
Tung bay mù mịt
Mẹ Tý vừa về
Tý chạy lại mách
– “Gà cứ tót, tót
Sục sạo kiếm ăn!
Nó nhảy lên bàn
Nó làm vỡ bát”
Tý ngỡ mẹ gắt
Nhưng mẹ lại cười
Mẹ chẻ tre tươi
Mẹ đan cái sọt
Mẹ đem mẹ lót
Những rác, những rơm
Mẹ đặt sọt lên
Bên trên cái gác
Mẹ cho Tý nhốt
Vì đã tưởng rằng:
Gà đói sục ăn
Chính gà tìm ổ
Mỗi buổi sớm mai
Mái hoa trên gác
– Cục, cục, cục, tác!
Trống xám đứng dưới:
– Cục, cục, cục, tác!
Rồi ngỗng: cạc, cạc!
Rồi vịt: gắp, gắp!
Rồi lợn: ịt, ịt!
Và Tý nhảy nhót
Bắt nhịp mái hoa:
– Cục, cục, cục, tác!
3
Nhà nay lại vắng tanh
Trống xám đi đâu mất
Nép mình trong xó bếp
Đàn ngỗng đứng lặng im
Con vịt mắt lim dim
Nhìn mưa rơi bờ dậu
Chó khoanh tròn trong trấu
Mèo ngái ngủ đầu phên
Mái hoa luôn ngày đêm
Cứ nằm lì trên gác
Mặt trời khỏi lùm tre
Ngoài sân nắng đã gắt
Xa xa nghe dìu dặt
Tiếng cu gáy từng hồi
Mẹ bảo: Đến giờ rồi
Cho đàn gà xuống ổ
Mẹ đặt cái thang
Leo mở gút lạt
Mẹ “xuống” đàn gà
Mười chú gà con
Màu vàng mượt
Con mắt đen huyền
Ngơ ngác!
Cái mỏ tí hon
Liếc chiếc!
Cái chân tí hon
Run run!
Tý bốc một con
Sờ nghe mát rợi
Xoắn xa, xoắn xít
Tý chạy bốc thóc
Tý chạy múc nước
Giúp mẹ nhốt gà
Lời bình:
Gà mái hoa là bài thơ nhẹ nhàng và thân thuộc, miêu tả hình ảnh con gà mái mộc mạc với những chi tiết sinh động, đầy sức sống. Võ Quảng đã khéo léo đưa hình ảnh gần gũi của làng quê vào thơ, làm cho người đọc cảm thấy thân quen và yêu thương cuộc sống nông thôn.
3/ Chim Yến
Ở cù lao Chàm
Có con chim yến
Mình dài mỏ nhọn
Giống một mũi tên
Giữa biển mênh mông
Lao nhanh vun vút
Lao giữa gió thét
Lao giữa sóng gầm
Đôi cánh xa gần
Thấy như ánh chớp!
Đùa với cái chết
Xem nhẹ gian lao
Yến vút lên cao
Hạ xuống vách đá
Miệng ngậm con cá
Đến đút cho con
Cả tổ chim non
Reo mừng gặp mẹ!
Lời bình:
Chim Yến vẽ nên bức tranh thanh bình về loài chim nhỏ bé nhưng dũng cảm, vượt qua những khó khăn để bay cao. Qua bài thơ, Võ Quảng không chỉ ngợi ca vẻ đẹp của chim Yến mà còn gửi gắm thông điệp về sự kiên trì và nghị lực trong cuộc sống.
4/ Chú chẫu vàng
Một chú Chẫu chàng
Ngồi trên lá sen
Mải nhìn hồ nước
Thấy trời lộn ngược
Mây trắng rung rinh
Chú ngồi lặng thinh
Như đang mơ tưởng
Một chị Niềng niễng
Hì hục dưới bùn
Một anh Chuồn chuồn
Là là mặt nước
Một chú Nòng nọc
Ngọ ngoậy cái đuôi
Một bác cá Trôi
Xòe vây quạt quạt
Chẫu chàng im bặt
Đưa mắt ngồi nhìn
Mây trôi lặng im
Đáy hồ nước biếc
Chợt: Cạc, cạc, cạc!
Có tiếng đàn vịt…
Chú Chẫu chàng
Nhanh như chớp
Đánh một phóc
Vụt biến mất!
Lời bình:
Chú chẫu vàng là một trong các bài thơ của Võ Quảng về thiên nhiên khắc họa một sinh vật nhỏ bé, giản dị nhưng không kém phần thú vị. Qua cái nhìn hồn nhiên của trẻ thơ, chú chẫu vàng hiện lên sinh động, gợi nhớ về những trò chơi và khám phá tuổi thơ nơi thôn quê.
5/ Con bê lông vàng
Con bê lông vàng
Cổ loang màu trắng
Bước đi liến thoắng
Miệng cứ: bê… ê!
Ơ kìa! Con bê
Đi qua vườn ớt
Nhìn sau nhìn trước
Đi vào vườn cà
Đi vào đi ra
Đi tìm mẹ nó!
Vấp cọc đau quá
Nó ngã lăn kềnh!
Nó nhìn chung quanh
“Bê… ê” gọi mẹ…
Chung quanh vắng vẻ
Chẳng thấy mẹ đâu!
Nó lại đứng lên
Đi vào vườn ớt
Nhìn sau nhìn trước
Đi vào vườn cà
Đi vào đi ra
Vượt qua đồi cỏ
Thấy cái hoa nở
Nó bước lại gần
Nó đứng tần ngần
Mũi kề, hít hít!
Lời bình:
Con bê lông vàng miêu tả hình ảnh ngây thơ, hiền lành của chú bê. Bài thơ thể hiện tình yêu đối với động vật và lòng quý trọng đối với những gì giản dị, mộc mạc của cuộc sống. Hình ảnh chú bê trở thành biểu tượng của sự trong sáng và gần gũi trong đời sống thường ngày.
6/ Giếng nước
Cái giếng làng tôi
Thành xây bằng đá
Miệng không rộng quá
Lòng giếng rất sâu
Mạch nước bao đời nay
Vẫn thao thao bất tuyệt
Nước trong veo, tinh khiết
Dùng nấu nước đun cơm
Cơm hóa dẻo hơn
Pha trà thêm ngọt
Tưới vườn tươi tốt
Nẩy vạn mầm xanh!
Lòng giếng rộng thênh thênh
Khi mây trời soi bóng!
Khi ngàn sao xuống tắm
Lòng giếng hóa long lanh
Lòng giếng vẽ bức tranh
Của Tua rua
Của Ngân hà
Của sao Sâm
Của sao Thương
Giữa trời lồng lộng!
Lời bình:
Giếng nước mang lại cảm giác mát lành và yên bình, là biểu tượng của sự sống, gắn liền với cuộc sống sinh hoạt hằng ngày. Võ Quảng gợi nhắc về những kỷ niệm của trẻ em khi chơi đùa bên giếng, đồng thời thể hiện sự trân trọng với nguồn nước quý báu của làng quê.
7/ Hoa Sen
Hoa sen sáng rực
Như ngọn lửa hồng
Một chú bồ nông
Mải mê đứng ngắm
Nước xanh thăm thẳm
Lồng lộng mây trời
Một cánh sen rơi
Rung rinh mặt nước
Lời bình:
Hoa Sen ngợi ca vẻ đẹp thuần khiết, thanh tao của loài hoa đặc trưng của Việt Nam. Qua hình ảnh hoa sen vươn lên từ bùn lầy, Võ Quảng gửi gắm thông điệp về sự cao quý và tinh thần vượt khó, giữ mình trong sạch giữa cuộc đời.
8/ Hỏi chích bông
Hỏi chú Chích bông:
– “Sao Chích bông
Suốt ngày luôn luôn nhảy nhót
Nhảy khắp vườn ớt
Nhảy khắp vườn cà
Nhảy khắp vườn na
Vườn cam, vườn quít
Như tên vun vút
Lêu lổng khắp nơi
Mải miết vui chơi
Chẳng làm gì cả?”
Chích bông trả lời:
– “Cậu nói gì lạ?
Phải hiểu cho tôi!
Tôi nhảy khắp nơi
Để lo làm việc!
Nhảy để nhặt sạch
Hàng vạn con sâu
Nhặt để mai đây
Cây cành trĩu quả!”
Lời bình:
Hỏi chích bông là bài thơ thú vị, mô tả cuộc trò chuyện tưởng tượng giữa trẻ nhỏ và chú chim chích bông. Qua cuộc hội thoại hồn nhiên, tác giả thể hiện tình yêu thiên nhiên, sự tò mò khám phá thế giới của trẻ thơ.
9/ Mây dưới hồ
– Ai vãi mây dưới hồ?
Những mây trắng xóa
Bay la bay lả
Như cánh cò bay?
– Ai vãi mây xuống hồ?
Những mây vàng óng
Bềnh bồng trên sóng
Như lưới bủa vây?
Đó là
Ông Mặt trời
Làm ông chài
Vãi lưới
Từ sớm đến tối
Tung mây xuống hồ!
Lời bình:
Mây dưới hồ khắc họa hình ảnh mây trời phản chiếu trên mặt nước hồ yên bình. Võ Quảng dùng hình ảnh đơn giản nhưng giàu sức gợi, tạo nên sự liên tưởng về vẻ đẹp của thiên nhiên và sự tĩnh lặng, thanh bình của cuộc sống.
10/ Nắng ấm
Cuối xuân anh Nắng ấm
Đuổi hết rét về rừng
Bọn rét phút cuối cùng
Chạy vào hang vào hốc
Hoặc cùng nhau tức tốc
Chui rừng sếu, rừng lim
Rừng bạch đàn thâm nghiêm
Nơi tối mò tối mịt
Nơi chỉ nghe gió rít
Chỉ có thác gầm gào
Chỉ tiếng hùm báo hao
Chỉ khỉ ho, cò khóc!
Đuổi xong hết bọn rét
Nắng ấm lại đứng ra
Tung giữa trời bao la
Triệu hào quang lấp lánh
Lời bình:
Bài thơ Nắng ấm mô tả sự thay đổi của thiên nhiên khi nắng sớm tràn về. Nắng ấm không chỉ mang lại sức sống mới cho vạn vật mà còn là biểu tượng của niềm vui, sự sống động trong mỗi tâm hồn.
11/ Gió
Tôi là một chú Gió
Tôi bay trên đồng cỏ
Tôi đẩy những buồm thuyền
Thổi một vừng trăng nghiêng
Lắt lay một chiếc lá
Đưa tay tôi vuốt má
Em bé cười trong nôi
Quạt ráo giọt mồ hôi
Lâm thâm trên vừng trán
Lau khô đôi mắt sáng
Chải mớ tóc rối bời
Ru giấc ngủ em tôi
Như mẹ hiền đưa võng
Giữa trưa hè tròn bóng
*
Tôi nghe còi rúc rồi!
Tiếng còi giục giã tôi
Thổi cờ hồng phấp phới
Dang cánh dài lướt tới
Quét sạch khói ngoài trời
Và mang đến nơi nơi
Khí mát lành biển cả
Lời bình:
Gió là bài thơ mang lại cảm giác tươi mới, tự do khi miêu tả hình ảnh gió lướt qua. Võ Quảng khéo léo dùng hình ảnh gió để khơi gợi sự hồn nhiên, tươi vui, đồng thời cho thấy sự chuyển động không ngừng của thiên nhiên và cuộc sống.
12/ Thác nước
Mưa to!
Khắp mô gò
Biến thành Thác
Những thác nước
Nhảy chồm chồm
Qua gốc
Đánh một phóc
Qua hốc
Lao nhanh
Về phía trước
Thác nước
Xùi bọt
Trắng phau
Gọi nhau:
– Chạy cho mau!
Chạy cho mau!
Ra đến sông
Cuốn sạch bong
Những rơm
Những rác!
Mưa từng hồi
Vung roi
Vun vút!
Thác đùa reo
Đua nhau
Chạy mau
Ra đến sông
Về biển Đông
Mênh mông
Toả khắp!
Lời bình:
Thác nước là bài thơ tả cảnh thiên nhiên hùng vĩ, mạnh mẽ với dòng thác đổ từ trên cao. Võ Quảng sử dụng hình ảnh thác nước để biểu tượng cho sự sống động và mãnh liệt của tự nhiên, đồng thời tạo nên cảm giác sảng khoái và ngưỡng mộ trước sức mạnh của thiên nhiên.
13/ Cây măng tre
Tôi cây măng tre
Mọc lên giữa bụi
Chưa tròn một tuổi
Cành chửa thành cành
Lá vừa nẩy xanh
Mỏng như cánh bướm
Thức dậy buổi sớm
Nghe tiếng chim ca
Hớp giọt sương sa
Lòng nghe mát rượi
Nóng lòng tôi đợi
Sang đến mùa xuân
Nắng mới tưng bừng
Tôi vươn cao vút.
Tôi nhìn được khắp
Sông núi xóm làng
Mương máng dọc ngang
Đẹp như tranh vẽ
Cành mềm mát mẻ
Rủ bóng ao sâu
Cò, vạc bảo nhau:
– “Ồ, tre chóng lớn!”
Lời bình:
Bài thơ Cây măng tre ngợi ca sức sống bền bỉ của tre, loài cây biểu tượng cho sự kiên cường, bất khuất. Măng tre vươn lên từ lòng đất, trở thành cây tre mạnh mẽ, là hình ảnh ẩn dụ cho ý chí của con người Việt Nam trong mọi hoàn cảnh.
14/ Đàn sếu
Mùa đông về
Trời trở rét
Sếu gọi loa
Cùng tập họp
Xin tạm biệt
Các ao hồ
Có nhiều giếc
Nhiều rô
Nhiều trê
Béo míp
Gõ trống ếch
Gấp lên đường
Về phương Nam
Có nắng ấm
Cánh nào rắn
Bay dẫn đầu
Dắt theo sau
Ai còn yếu
Nêu khẩu hiệu:
Vì mọi người
Cố giúp nhau
Bay đến đích
*
Đàn sếu
Con trước
Con sau
Như cườm
Trắng phau
Nhịp nhàng
Tung bay
Giữa trời
Xanh biếc
Lời bình:
Đàn sếu gợi lên hình ảnh bầy chim sếu bay lượn trên bầu trời, tượng trưng cho khát vọng tự do, niềm tin vào tương lai tươi sáng. Bài thơ tôn vinh vẻ đẹp của thiên nhiên và lòng khát khao được bay cao, bay xa của con người.
15/ Tre vui tre cười
Tre vui, tre cười
Kĩu ca kĩu kịt!
Chim vui, chim cười
Ríu ra ríu rít
Gió vui, gió cười
Trong thông vi vút!
Hoa vui, hoa cười
Trong cành trắng muốt!
Lửa vui, lửa cười
Bập bùng trong bếp!
Suối vui, suối cười
Trên non róc rách!
Đèn vui, đèn cười
Lập loè trang sách!
Em vui, em cười
Khúc kha khúc khích!
Lời bình:
Tre vui tre cười miêu tả hình ảnh cây tre luôn vui tươi, tràn đầy sức sống, là biểu tượng cho sự lạc quan, yêu đời. Võ Quảng đã khéo léo dùng hình ảnh cây tre quen thuộc để nói lên tinh thần không bao giờ khuất phục trước những khó khăn của người Việt Nam.
Tổng hợp những bài thơ hay của Võ Quảng về gia đình
Cuối cùng, không thể bỏ qua lọat tác phẩm tiêu biểu của Võ Quảng về chủ đề gia đình và tình yêu quê hương đất nước sau:
1/ Mẹ về đến nhà
Mẹ về đến nhà
Con chó chạy ra
Vui mừng quấn quít
Con gà con vịt
Quấn chặt lấy chân
Theo mẹ ra sân
Theo mẹ vào bếp
Mẹ mời đi hết
Chúng cứ lăn vào
Kêu lên ồn ào:
– “Mẹ ơi, đói quá!
Mẹ ơi, đói quá!”
Mẹ gọi tất cả
Đãi một mo cơm
Ăn xong kêu lên:
– “Mẹ ơi, đói quá!
Mẹ ơi, đói quá!”
Lời bình:
Bài thơ Mẹ về đến nhà của Võ Quảng khắc họa niềm vui và sự chờ mong của đứa trẻ khi mẹ trở về. Từng chi tiết nhỏ như bước chân mẹ hay cái ôm ấm áp thể hiện tình yêu thương và sự gắn bó giữa mẹ và con. Bài thơ đơn giản nhưng chứa đựng cảm xúc sâu lắng về tình mẫu tử.
2/ Mẹ yêu em tôi
Mẹ “yêu” em tôi
Suốt ngày không ngớt!…
Mẹ đỡ em bước
Mẹ vịn em ngồi
Đưa võng, “à ơi”
Mẹ ru em ngủ
Mẹ ấp, mẹ ủ
Em được ấm hơi
Mẹ ẵm em tôi
Mẹ hôn, mẹ hít
Em ngủ mẹ thức
Mẹ quạt, mẹ ru
Công việc lu bù
Suốt ngày vất vả
Băm bèo, khâu vá
Làm cỏ, bỏ phân
Trăm việc ngoài đồng
Chăm lo lúa tốt
Mẹ trút hết mệt
Khi bế em tôi:
– “À ơi, à ơi!…”
Mẹ ru em ngủ
Lời bình:
Mẹ yêu em tôi là một lời ca ngợi về tình mẹ, một tình cảm thiêng liêng và cao quý. Qua đôi mắt của đứa trẻ, hình ảnh người mẹ hiện lên thật dịu dàng và yêu thương, chăm sóc cho từng đứa con. Võ Quảng thể hiện sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc đối với người mẹ qua những vần thơ mộc mạc, gần gũi.
3/ Tôi đang ngồi làm bài
Tôi đang ngồi làm bài
Chợt Sơn ca đến gọi:
– Ngồi làm gì ngồi mãi?
Ra đây cùng hát ca
Ngoài mây trời bao la
Có nắng vàng đang đợi!
– Hỡi Sơn ca, chớ gọi!
Sơn ca có nhớ không?
Bài vở chưa làm xong
Đi chơi chưa phải lúc
Tôi đang ngồi, hì hục…
Chợt có tiếng Ve kêu:
– Ra đây ta cùng reo
Có Gió vàng đang đợi!
Tôi bảo: Ve chớ gọi
Ve có nhớ hay không?
Mọi việc chưa làm xong
Đi chơi chưa phải lúc!
Tôi lại ngồi, hì hục…
Mọi việc đã làm xong
Tôi ra ngoài chấn song
Gọi to: – Hỡi Sơn ca
Hỡi Ve, hỡi Nắng mới
Mời tất cả cùng vui!
Mọi việc làm xong xuôi
Vui chơi là phải lúc
Lời bình:
Bài thơ Tôi đang ngồi làm bài miêu tả hình ảnh quen thuộc của một đứa trẻ đang chăm chỉ làm bài tập. Qua từng dòng thơ, Võ Quảng không chỉ kể về việc học, mà còn khích lệ ý thức tự giác và trách nhiệm trong học tập. Bài thơ truyền tải thông điệp về sự cần mẫn và nỗ lực trong học hành để đạt được kết quả tốt.
4/ Chị ru em ngủ
Chị ru em ngủ…
Cái màn vừa rũ
Cũng đã ngủ rồi!
Cái chiếu cái nôi
Cũng đều ngủ cả!
Cái giàn, cái giá
Cái bát, cái mâm
Thúng, mủng, quang, giành
Ngáy theo nhịp thở
Gió về bỡ ngỡ
Dừng lại ngoài hiên
Như những nàng tiên
Sao đi rời rợi
Ngủ đi em hỡi
Cái ngủ cho ngon
Cho mau lớn khôn
Cho ngày lại sáng
Thêm nhiều bầu bạn
Thêm lá, thêm cành
Cho đồng thêm xanh
Cho vườn thêm mát
Ngoài kia lũ giặc
Tiếng súng vừa im
Hãy ngủ đi em
Em yêu của chị
Lời bình:
Trong những bài thơ hay của Võ Quảng không thể bỏ qua Chị ru em ngủ. Đây là bài thơ nhẹ nhàng, sâu lắng về tình chị em. Hình ảnh chị ngồi bên em, hát ru với những lời ca dịu êm, gợi lên không khí bình yên trong gia đình. Võ Quảng thể hiện sự gắn kết giữa các thành viên trong gia đình thông qua hình ảnh đơn giản mà gần gũi này.
5/ Thư gửi cho anh
Anh thân yêu,
Anh đi nhập ngũ
Phấn khởi cả nhà,
Cô bác gần xa
Luôn luôn thăm hỏi
Em đây không khỏi
Sung sướng tự hào,
Mong anh cố vào
Mau thành dũng sĩ.
Hành quân diệt Mỹ
Anh bước hiên ngang
Đeo khẩu súng “côn”
Thích ơi là thích
Vác khẩu “đui-xết”
Hoặc B.40,
Một phát cháy thui
Xe tăng bọc thép
San bằng bốt giặc
Giải phóng quê hương
Nếu anh bị thương
Tạm nằm bệnh viện
Thì nhớ đánh điện
Cho em biết tin,
Em sẽ lớn lên
Nhanh như ông Gióng
Em đánh ngựa phóng
Đến cấp chỉ huy
Em cố xin đi
Thay anh đánh giặc.
Lời bình:
Thư gửi cho anh mang đầy tình cảm yêu thương, nhung nhớ của một đứa trẻ gửi tới người anh đi xa. Võ Quảng thể hiện niềm mong mỏi và hi vọng qua từng dòng thơ, đồng thời khắc họa tình anh em thân thiết, thiêng liêng trong gia đình.
6/ Bà tôi chăn nuôi
Sáng sớm bà tôi
Tung chăn dậy trước
Nghe tiếng bà bước
Gà qué vui mừng
Đàn vịt tưng bừng
Chào bà: quạc! quạc!
Đánh diêm nghe “soạt”!
Lửa bếp bừng to
Khụt khịt bà ho
Bà băm, bà nấu
Bà trộn, bà khuấy
Bà múc, bà khuân
Bà đấm vào lưng:
“Chà đau lưng quá!”
Lợn bà một tạ
Vịt bà bốn cân
Qua lại ngoài sân
Luôn mồm: đói, đói!
Bà bảo bà phải
Nhúc nhích đi làm
Ăn xong lại nằm
Ở không rất chán!
Khi tổ bầu bán
Bà được tuyên dương
Bà bảo:
“Các anh họ thương
Nên khen làm vậy!”
Lời bình:
Bà tôi chăn nuôi là bài thơ miêu tả sự cần cù, chịu khó của người bà. Qua từng hình ảnh quen thuộc của người bà chăm sóc vật nuôi, Võ Quảng gửi gắm thông điệp về giá trị của lao động và sự yêu thương trong gia đình. Tình cảm dành cho người bà hiện lên chân thực và gần gũi qua những vần thơ bình dị.
7/ Đôi tay mẹ
Mẹ làm suốt ngày
Đôi tay không ngớt
Một tay đun bếp
Một tay bế em
Một tay cào rơm
Một tay cấy mạ
Một tay khâu vá
Một tay băm bèo
Một tay nuôi heo
Một tay cuốc đất
Một tay đắp đập
Một tay khai mương
Một nắng hai sương
Tay làm không ngớt
Cha tôi về phép
Thấy việc gọn gàng
Khoe với họ hàng
Mẹ tôi đảm lắm!
Lời bình:
Đôi tay mẹ là biểu tượng của sự hy sinh và tảo tần của người mẹ. Đôi tay ấy không chỉ làm việc vất vả mà còn chăm sóc, nuôi dưỡng con cái. Bài thơ là lời tri ân sâu sắc đến những người mẹ đã dành cả cuộc đời vì con. Từng câu thơ nhẹ nhàng nhưng đầy cảm xúc, tôn vinh vai trò của mẹ trong cuộc sống.
8/ Cậu tôi
Tôi có ông cậu
Làm nghề thợ rèn
Da ngăm ngăm đen
Như hun trong khói
Cậu tôi ít nói
Củ mỉ cù mì
Khỏe không ai bì
Cánh tay như thép
Vung tay cậu đập
Hùng hục cả ngày
Rèn cuốc rèn mai
Rèn cày 51
Búa quai, sắt đập
Chớp chớp sáng lòe
Sáng cả bờ tre
Lung linh mặt nước
Nghe đâu lúc trước
Kháng chiến đánh Tây
Cả đêm liền ngày
Cậu rèn những mác
Những chông nhọn hoắt
Mã tấu, dao găm
Suốt cả mười năm
Giao cho du kích
Cậu tôi rất thích
Thấy tôi đến chơi
Tôi cũng rất vui
Được gần bên cậu
Được sờ, được mó
Cái búa, cái đe
Có lúc ngo ngoe
Thụt cây ống bễ
Cậu tôi vui vẻ
Cười bảo tôi rằng:
– Mày có khả năng
Thành anh thợ đúc!
Lời bình:
Cậu tôi là bài thơ về người cậu với hình ảnh gần gũi, thân thương. Qua miêu tả của Võ Quảng, cậu hiện lên như một người thân yêu, gần gũi và luôn quan tâm đến gia đình. Bài thơ thể hiện sự gắn bó, tình cảm ruột thịt trong gia đình.
9/ Nghe tiếng ru
Họa mi bay về
Cất cao tiếng hát
Trời cao bát ngát
Bỗng hóa cao hơn!
Đất rộng mông mênh
Như càng hóa rộng!
Bò vàng, Trâu mộng
Nghểnh cổ lắng nghe
Khóm trúc bờ tre
Lặng im nghe hát
Quên không xào xạc
Nghỉ hết rì rào
Mặt trời lên cao
Mỉm cười vẫy gọi:
– “Chim ơi! Ta hỏi
Học hát trường nào
Mà tiếng xôn xao
Nghe hay làm vậy?”
– “Thưa ông
Hát được thế đấy
Tôi học mẹ tôi
Mẹ hát: À ơi!…
Lúc ru tôi ngủ!”
Lời bình:
Nghe tiếng ru mang lại cảm giác yên bình, dịu dàng từ tiếng ru của bà, của mẹ. Võ Quảng vẽ nên hình ảnh tiếng ru như âm vang của sự bình yên, chở che trong suốt tuổi thơ của mỗi đứa trẻ. Tiếng ru không chỉ là giai điệu để đưa trẻ vào giấc ngủ mà còn là sự an ủi, che chở, mang theo tình yêu thương vô bờ của người thân.
Lời kết
Tất cả những bài thơ Võ Quảng hay nhất về chủ đề thiếu nhi, thiên nhiên và gia đình đã được tổng hợp trong bài viết trên. Với số lượng tác phẩm đồ sộ, ông xứng đáng là cây bút xuất sắc về văn học thiếu nhi Việt.
